Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri Vüsalə Musalı
Yüklə 2,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- V FƏSĠL DÖVRĠ NƏġRLƏRĠN TĠPOLOJĠ ƏLAMƏTLƏRĠ VƏ NÖVLƏRĠ *
Vüsalə Musalı. Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri 86 adına kitabxanasında qorunan əlyazma nüsxəsi əsasında M.Məm- mədli tərəfindən həyata keçirilmiĢdir. XI əsrdə Nasir Xosrovun yaratdığı "Səfərnamə" əsəri özündə tarixi, coğrafi, dini, ədəbi qaynaqları cəmləĢdirən ġərqin ilk nəĢr abidələrindən və maraqlı mənbələrdən biri hesab oluna bilər. "Sə- fərnamə"ni Azərbaycan dilinə T.Məhərrəmov tərcümə etmiĢdir. ġərqĢünaslıq Ġnstitutunun elmi fəaliyyətinin zənginləĢməsin- də mənbəĢünaslıq sahəsində çalıĢan dilçi alimlərin elmi iĢləri də mühüm rol oynamıĢdır. Belə ki, f.e.n. C.Sadıqova və f.e.n. T.Ələs- gərova tərəfindən Məhəmməd HinduĢah Naxçıvaninin "Əs-sihah- əl-əcəmiyyə" adlı fars-türk lüğətinin elmi-tənqidi mətni çap olun- muĢdur. "Əs-sihah əl-əcəmiyyə" 1994-cü ildə H.Z.Tağıyev mü- kafatına layiq görülmüĢdür. XIII əsr istedadlı Azərbaycan Ģairi Hüsaməddin Xoyi tərəfin- dən Azərbaycan dilində nəzmə çəkilən, lakin əsrlərlə itkin hesab edilən və uzun axtarıĢlardan sonra əlyazması əldə edilən "Töhfeyi- Hüsam" dilimizin nadir incisi kimi türkologiya tarixinə yeni bir töhfədir. Bu mənzum lüğətin elmi-tənqidi mətni Qahirənin "Dar əl-kütüb" kitabxanasından və Berlindən gətirilən əlyazma nüsxə- ləri əsasında C.Sadıqova və T.Ələsgərova hazırlanmıĢ və 1996-cı ildə çap olunmuĢdur 108 . Apardığımız tədqiqatlar nəticəsində deyə bilərik ki, klassik- lərimizin əsərlərinin nəĢri zamanı müəyyən qüsurlara yol verilir. Belə ki, nəĢriyyatların böyük bir qisminin yalnız mətbəə kimi fəaliyyət göstərməsi, yəni kitabın redaktəsi ilə məĢğul olmamaları klassik əsərlərin dünya standartlarına uyğun, məlumat aparatı ilə təchiz olunmuĢ Ģəkildə nəĢrini əngəlləyir. 108 http://www.orientalstudies.az/az/structure/analysis_and_publication_of_writt en_monuments.html Vüsalə Musalı. Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri 87 Ədəbiyyat Adilov M., Məmmədbağıroğlu Ə. Azərbaycan əlyazmalarında filiqranlar. - Bakı: Tural-Ə, 2001, 56 s. Adilov M. Azərbaycan paleoqrafiyası və tarixi orfoqrafiya məsələlə- ri. -Bakı: Nurlan, 2002, 199 s. Adilov M. Türk mətninin transfoneliterasiya problemləri. – Bakı: Nurlan, 2003, 118. Adilov M. Azərbaycan paleoqrafiyası. - Bakı: Elm, 2010, 223 s. Azərbaycan mətnĢünaslığı məsələləri. – Bakı: Elm, 1979, 187 s. Azərbaycan MEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar Ġnstitutu nəĢrlərinin biblioqrafiyası (1950-2006) / Tərtib edən. A.Xəlilov. – Bakı: Nurlan, 2007, 34 s. Çeltik H. Tenkitli neĢirlerinde nazım Ģekli problemleri // Turkish Studies / Türkoloji AraĢtırmaları Volume 2/3 Summer 2007, s. 190- 199. Mengi M. Metin incelemesi aĢamaları, terimler ve bunlardan biri: metin tahlili // Turkish Studies / Türkoloji AraĢtırmaları Volume 2/3 Summer 2007, s. 408-417. Musayeva A. Əlyazma kitabı və XV-XVI əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı: problemlər, araĢdırmalar. - Bakı: Nurlan, 2002, 340 s. Musayeva A. MətnĢünaslığın nəzəri və təcrübi əsasları. – Bakı: Elm, 2007, 200 s. Orta əsr Azərbaycan kitab mədəniyyəti /Mətnin müəllifi və tərtibçi C.Qəhrəmanov.- Bakı: ĠĢıq, 1991, 35 s. ġərifli K. Əbdülqəni Nuxəvi Xalisəqarızadə. - Bakı: Nurlan, 2002, 158 s. ġərifli K. MətnĢünaslığın nəzəri əsasları. – Bakı: Nurlan, 2011, 345 s. Лихачев Д. Текстология (краткий очерк). - Москва: 1964. Vüsalə Musalı. Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri 88 Прохоров Е.И. Текстология: Принципы издания классической литературы. - Москва: Высш. шkола, 1966. Редактирование отдельных видов литературы / Под ред. Н. Си- корского. – Москва: Книга, 1987. Рейсер С.А. Основы текстологии: Учеб. пособие. - Л.: Просве- щение, 1978. Vüsalə Musalı. Mətnlərin nəşrə hazırlanması problemləri 89 V FƏSĠL DÖVRĠ NƏġRLƏRĠN TĠPOLOJĠ ƏLAMƏTLƏRĠ VƏ NÖVLƏRĠ * Konkret nəĢr üzərində redaktor iĢinin forma və metodları bu nəĢrin tipoloji xüsusiyyətlərindən asılıdır. NəĢrin tipoloji xüsusiy- yətlərini bilmədən keyfiyyətli nəĢr ortaya qoymaq mümkün deyil. Hər bir nəĢrin müxtəlif əlamətləri vardır. Bunlar informasiyanın xarakteri (məzmunu, predmeti), məqsəd təyinatı, oxucu ünvanı (tərtibat xarakteri, nəĢrin strukturu, dövriliyi) və s. Məlumdur ki, aparılmıĢ tədqiqatlar ictimaiyyətə müxtəlif formalarda çatdırıla bilər. Mövcud üsullardan biri, bəlkə də birin- cisi elmi məqalədir. Müxtəlif sahələr üzrə ixtisaslaĢmıĢ jurnallarda çap edilmiĢ məqalələr müəlliflərlə yanaĢı onların çalıĢdıqları uni- versitet və institutların, təmsil etdikləri ölkələrin elmi nüfuzunu birbaĢa müəyyən edən və son nəticədə, ölkənin inkiĢaf səviyyəsini göstərən amillərdəndir. Bura elmi dərəcə və adların verilməsində çap olunmuĢ məqalələrin vacibliyini də əlavə etsək, jurnalların əhəmiyyətinə görə qiymətləndirilməsinin müxtəlif qurumlar və ictimaiyyət qarĢısında duran mühüm vəzifələrdən biri olduğu ay- dınlaĢar 109 . Dövri nəĢrlər müəyyən edilmiĢ vaxtda çıxan, standart forma- da tərtib olunan ardıcıl nömrələnmiĢ nəĢrlərdir. Dövri nəşrlərin məqsədi müəyyən olunmuş müddət ərzində hər hansı oxucu qru- puna ünvanlanmış informasiyanın operativ şəkildə yayılmasından ibarətdir. Dövri nəĢrlərin fasiləsiz sürətdə çıxması real gerçə- kliyi daim və ardıcıl olaraq təsvir etməyə imkan yaradır. Beləliklə, nəĢrin hər bir sonrakı buraxılıĢı mövzu, məzmun və forma cə- * Qeyd: Monoqrafiyanın bu fəsli Bakı Dövlət Universitetinin “Universitetdaxili 50+50 qrantlar proqramı” (2012-2013-cü tədris ili üçün) layihəsi çərçivəsində hazırlanmıĢdır. 109 Əliyev F., Ağayev ġ. Azərbaycanda elmin problemləri və inkiĢaf pers- pektivləri. – Bakı: 2011, s. 13. Yüklə 2,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|