Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
“Kitob ul-xiroj va sanat al-kitoba”
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 7.3.14. “Kitob masolik ul-mamolik”
| 7.3.13. “Kitob ul-xiroj va sanat al-kitoba”
Asar muallifi Abulfaraj Qudama, filolog va geograf olimdir. Uning twla ismi Abulfaraj ibn Jafar Qudama al-Basriy al-Bag’dodiy (vaf.922-948 y.). U yuasraoik aslzoda bwlib, avval nasroniy bwlgan, saroy xizmatiga qabul qilingandan keyin xalifa al-Muqtafiyning tasiri ostida islom dinini qabul qilgan. Dastlab mamuriy mah’kamalardan birida (majlis az-zimam) xizmat qilgan, umrining oxirida esa aloqalar devoniga (devoni soh’ib barid) boshchilik qilgan. Abulfaraj Qudama 928 yili “Kitob ul-xiroj va sanat al-kitoba” (“Xiroj undirish va maktublar ё zish sanati h’aqida kitob”) nomli ikki jildlik (8 qismdan iborat) asar ё zgan. Mazkur asar arab xalifaligining mamuriy bwlinishi, xalifalikka tobe bwlgan mamlakatlar wrtasidagi aloqa xizmati, soliq va moliya tizimining umumiy ah’voli h’aqida qimmatli malumot beradi. “Kitob ul-xiroj va sanat al-kitoba” asarida Movarounnah’rning geografik h’olati va uning turkiy zabon ah’olisi h’aqida h’am muh’im daliliy malumotlarni uchratamiz. Kitobning faqat ikkinchi jildigina saqlanib qolgan. Uning ayrim parchalari frantsuzcha tarjimasi bilan M.Ya. de Gue tarafidan 1889 yili chop etilgan. 57 7.3.14. “Kitob masolik ul-mamolik” Ushbu kitob muallifi İ staxriy ё ki Abu İ sh’oq İ broh’im ibn Muh’ammad al- Forsiy (850-934) nomi bilan mashh’ur bwlgan say ё h’ va geograf olim. U 915 yildan blshlab Eron, Movarounnah’r, Suriya, Misr va Mag’rib bwylab sa ё h’at qilgan. Mana shu sa ё h’at vaqtida twplangan boy daliliy material va zamondoshi Abu Zayd Ah’mad ibn Sah’l al-Balxiyning (850-934 y.) “Suvar al-aqolim” (“ İ qlimlar surati”) kitobi asosida 930-933 yillari wzining “Kitob masolik ul- mamolik” (“Mamlakatlarga boriladigan ywllar h’aqida kitob”) nomli qimmatli asarini ё zgan. Asar yigirma bobdan iborat. Unda musulmon mamlakatlari Arabiston, Mag’rib, Misr, Suriya, İ roq, Eron, Movarounnah’r), shuningdek, Hindistonning chegaralari, iqlimi, mamuriy bwlinishi, mashh’ur shah’arlari, ularga olib boriladigan ywllar, ah’olisi va uning mashg’uloti, atoqli kishilari, savdo-sotiq va boshqa masalalar ba ё n etilgan. “Kitob masolik ul-mamolik” asarining asl matni uch marta 1870, 1927 va 1967 yillari Leydenda chop etilgan. U Abulmah’osin Muh’ammad ibn Sad ibn Muh’ammad an-Naxchivoniy tarafidan XVI asrning ikkinchi yarmida fors tiliga tarjima qilingan, qwl ё zma nusxalari Sankt-Peterburg va Toshkentda saqdanmoqda. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|