Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
“Kitob ul-masolik va-l-mamolik”
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 7.3.15.“Kitob ul-masolik va-l-mamolik”
Ushbu kitobning muallifi İ bn Havqal (vaf. 976 y.)dir. U wz davrining kwzga kwringan yirik geograf olimi va say ё h’i bwlgan. Olimning twla ismi Abulqosim ibn Havqal an-Nasibiy bwlib, nisbasiga kwra vchlm Shimoliy Mesopotamiyada joylashgan Nisibin shah’ridan chiqqan. İ bn Havqal 943 yildan boshlab savdogar sifatida turli mamlakatlar Markaziy Afrika, İ spaniya, İ taliya, Eron, Hindiston bwylab sa ё h’at qilgan. U İ staxriy bilan shaxsan uchrashgan. Uchrashuv vaqtida İ staxriy gw ё ki undan wz asaridagi xato va chalkashliklarni xalos qilish va kaytadan ishlashni iltimos qilgan. “Men,-deb ё zadi İ bn Havqal,- uning kitobidagi bir emas, bir necha xaritalarni tuzatdim, swngra ushbu wz kitobimni ё zishga qaror qildim. İ staxriy kitobida uchragan xatolarni tuzatdim, kitobimga bir nechta (yangi) xaritalarni ilova qildim va ularni izoh’lab berdim.” İ bn Havqalning asari “Kitob ul-masolik va-l-mamolik” (“Ywllar va mamlakatlar h’aqida kitob”) ё ki qisqacha “Kitob surat al-arz” (“Erning surati”) nomi bilan mashh’ur bwlib, Hamadoniylardan Sayfulla Ali I ga (945-967 y.) bag’ishoangan. Uni ё zishda muallif sa ё h’atlari vaqtida twplagan, savdogarlardan swrab-surishtirib yiqqan materiallardan h’amda İ bn Xurdodbeh’, al-Jayh’oniy, Qudama asarlaridan foydalangan. Kitobda tavsiflangan h’ar bir mamlakat va viloyatning xaritasi h’am berilgan. Masalan, Movarounnah’r qismiga ilova qilingan xaritada Jayh’un (Amudar ё ), Buxoro, Samarqand, Usrushana (Wratepa), İ spijob (Sayram), shosh va Xorazm shah’arlari va viloyatlari tasvirlangan. Asarda turkiy va g’uzzlar, ularning mashg’uloti, shuningdek, Movarounnah’r shah’arlari, xalqlari xususida keltirilgan malumotlar nih’oyatda qimmatlidir. 58 “Kitob ul-masolik va-l-mamolik” asarining arabcha matni ikki marta M.Ya. de Gue (1878) h’amda Kramers tarafidan (1938-1939) chop etilgan. Kramers nashri (u 1086 yili kwchirilgan va h’ozir İ stambul kutubxonalaridan birida saqlana ё tgan mwtabar qwl ё zmaga asoslangan) birmuncha nashr sifatida qadrlanadi. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|