Microsoft Word 1-ci m vzu- fh t snifati
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
145 Başlığın hündürlüyü 1,2 m olan başlığın divarından içəriyə açılan jalyuzli qapaqla bağlanan 0,6 × 0,8 metr ölçülü çıxış bacası nəzərdə tutulmalıdır. Dalan tipli giriş – sonu sığınacağın mühafizəedici konstruksiyalarına və qoruyucu tərtibatlarına çıxan düzxətli və ya döngəli maili lağımdan ibarət olur. Belə girişlərin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, zərbə dalğası buraya sızaraq şaquli manelərdən əks olunub maksimal dinamik yüklənmələr yarada bilər. İki tərəfli giriş-qapalı, yaxud qismən qapalı birbaşa lağımdan ibarətdir. İkitərəfli girişdə dinamik yüklər təzyiqin qiymətindən artıq olmur. Bina ilə birgə tikilən sığınacqlarda girişlər qurğunun daxilində və xaricində düzəldilə bilər. Xarici giriş sığınacağın qabaritindən kənarda, daxili giriş isə binanın qabariti daxilində (binanın pilləkən qəfəslərindən, birinci mərtəbəsindəki otaqlardan, mühafizəedilməyən zirzəmi hissəsindən keçməklə) yerləşdirilir. Girişlər və qəza çıxışları atmosfer çöküntülərindən və yerüstü sulardan mühafizə edilməlidir. Xüsusi dövrdə tikilən sığınacaqlar (teztikilən sığınacaqlar) yalnız əsas təyinatı, yəni adamların müasir zədələnmə vasitələrindən mühafizə edilməsi üzrə istismar şərtlərindən irəli gələn sadə planlı konstruktiv həllə malik xüsusi tipli MM mühafizə qurğularıdır. Onlar mühafizə xassələrinə görə əvvəlcədən tikilən sığınacaqlardan fərqlənir. Teztikilən sığınacaqlar (TS), adətən, bir-tipli layihələr üzrə qısa müddətdə quraşdırılır. Belə sığınacağın konstruksiya –planlaşdırma həllinin əsas xüsusiyyətləri bunlardır: • sənayadə hazırlanmış mövcud konstruksiya və hissələrdən, eləcə də müəssisədə olan materiallardan maksimum istifadə edilməsi; • belə qurğuları qeyri ixtisaslı işçi qüvvəsinin gücü ilə və mexanizimlərdən məhdud dərəcədə istifadə etməklə qısa müddətdə quraşdırmaq mümkün olusun deyə, onların planlaşdırma konstruksiya həllinin sadəliyi; • ağacdan düəzldilən giriş tərtibatlarının habelə həm zavodlarda, həm də obyektdə əlaltda olan yerli materiallardan hazırlanan sadə avadanlıqların tətbiq edilməsi. Teztikilən sığınacaqların konstruksiyası müxtəlifdir və işlədilən material və məmulatlardan asılı olur. Çəpərləyici və daşıyıcı konstruksiyalar üçün yığma dəmir- beton məmulatlardan, beton bloklardan, ağcdan, yayma metaldan, təbəqə və dalğavari təbəqə poladdan və başqa əlaltda olan materiallardan istifadə olunur. Bunlar aşağıdakılardan ibarətdir: 146 • dairəvi boşluq örtük panelləri (PK-59-18;PK-59—16 və s.); • qabırğalı örtü lövhələri (PR-59-24;PR-59-16 və s.); • tam kəsimli lövhələr; • diametri 4 m olan ÇT-20 boruları; • hündürlüyü 2,5 m olan adi kollektorlar (RK-25); • hündürlüyü 2,2 m olan TB-3 kollektor bloku və s. Son illər teztikilən sığınacaqların layihələndirilməsi və tikintisindən spesifik xüsusiyyət və konstruksiyaya malik üç hissəli lövhədən ibarət qurğular geniş tətbiq olunur. Teztikilən sığınacaqda aşağıdakılar nəzərdə tutulur: • daldalanan adamlar üçan otaqlar; • sadə süzgəc və ventilyatorları, yaxud süzücü-ventilyasiya qurğusunu yerləşdirmək üçün yer; • sanitariya qovşağı; • su qabları və səyyar sobalar yerləşdirmək üçün yerlər; • bir-iki giriş və bir çıxış qəza yolu; • tullantıları yığmaq üçün yer; • tambur. Teztiklən sığınacaqların (TS) daxili avadanlığı sadə tipli hava təchizatı, kanalizasiya, işıqlandırma və rabitə vasitələrindən ibarətdir. Sənaye tipli süzücü-ventilyasiya qurğuları olmadıqda qumdan, çınqıldan, xırdalanmış şkaladan və s.–dən uducu süzgəc kimi istifadə edilə bilər. Su kəməri olmayan hallarda su təchizatı hər adam üçün sutkada 2 l hesabı ilə gəzdirilə bilən qablarda saxlanması nəzərdə tutulur. Sanitariya qovşağında hər 100 adama 1×0,6 m və hər 250 adama- 0,5 × 0,6 m ölçülü zibil quyusu nəzərdə tutulur. Zibil quyusu hava sorucu qutu və DZU, yaxud ZU tipli partlayışdan qoruyan tərtibatla avadanlıqlaşdırılır. Teztikilən sığınacaqların tutumu tələbatdan, onları tikmək üçün boş sahələri olub-olmamasından və tikinti müddətindən asılı olaraq müəyyən edilir. TS-ın inşası sülh dövründə planlaşdırılır, planda birtipli layihələrin işlənib hazırlanması, lazımi məmulat və hissələrin, material və avadanlıqların buraxılması nəzərdə tutulur, onların istehsal edəcək müəssisələr və obyektlərə daşıyacaq nəqliyyat müəssisələri göstərilir. 147 Bir-birindən 20-25 m aralı yerləşdirilən sığınacaqların inşası üçün 4-6 qrupdan ibarət hər bir qrup sığınacağın tikintisi üçün 40-50 nəfər inşaatçı, iki buldozer, bir kiçik ekskavator və imkan varsa, yükqaldırma qabliyyətli 2-5 t olan iki avtomobil kranı ayırırlar. Adamlar daldalanan otaqlarda taxtlar, taxud oturmaq və uzanmaq üçün kürsülər qoyulur. İkimərtəbəli taxt və kürsülər qoyulan hallarda aşağı mərtəbədəki hər dörd oturcaq üçün ikinci mərətbədə bir uzanmaq yeri nəzərdə tutulur. Birmərtəbəli yerləşdirmə zamanı isə hər yeddi oturacaq yeri üçün iki-üç uzanma yeri ayrılır. Oturmaq və uzanmaq üçün yerlərin ölçüləri sülh dövründə tikilən daldalanacaqlarda olduğu kimidir. Əvvəlcədən tikilən mühafizə qurğuları “xüsusi” dövr elan edilərkən adamların daldalanması üçün tam hazır vəziyyətə gətirilir. Təsərrüfatın və ya əhalinin ehtiyacları üçün istfadə olunan qurğular dərhal boşaldılır, oraya oturacaqlar, taxtlar və digər lazımi avadanlıqlar qoyulur. Sığınacaqların konstruktiv həlli və mühəndis texniki avadanlığı - Sığınacağın konstruktiv elementləri bunlardır: • əsas qurğunun yükgötürücü və mühafizəedici konstruksiyaları (üst örtükləri, örtüklər), xarici və daxili divarlar, sütunlar və arakəsmələr, bütöv bünövrə tavaları və ayrı-ayrı sütunvari (lentvari) bünövrələr; • girişin elementləri (tamburların, tambur-şlüzlərin, tambur-önünün divarları, pilləkənləri və pandusları), onların üzərindəki örtükləri qoruyucu tərtibatlı giriş yerləri başlıq hissələr; • qəza çıxış yollarının element-lağımlarının və mühafizə edilən başlıq hissənin, qoruyucu tərtibatlı çıxış yerinin (qapılar, qapaqlar, birtipli bölmələr) divarları, üst ötrükləri və bünövrələri. Sığınacaq kimi uyğunlaşdırılan binaların konstruksiyaları kifayət qədər möhkəm və davamlı olmalı və orada daldalanan adamların zərbə dalğasından, ionlaşdırıcı şüalanmalardan, işıq şüalanmasından və yanğınlar vaxtı istiliyin təsirindən mühafizəsini təmin etməlidir. Binalar hermetik olmalıdır. Bina ilə birgə tikilən sığınacaqların konstruktiv forması bu binaların (tikintinin) konstruksiya nəzərə alınmaqla müəyyən edilir. Yeni sığınacaqlar layihələndirilərkən birtipli yığma dəmir-beton konstruksiyalardan istifadə edilən karkaslı sxemlər tətbiq etmək tövsiyə olunur, müvafiq mühəndis əsaslandırılması olan hallarda isə karkassız sxemlər də tərtib edilə bilər. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|