Microsoft Word 16-K\375zmaz doc
Yüklə 289,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
Kriminolojide Yeni Yönelimler… 315
yapıya ilişkin özellikler olduğu kadar aile, arkadaş ve toplumla da ilintili unsurlardır (Wilson ve Herrnstein, 1985:69-70). Wilson ve Herrnstein’a göre; bireysel farklılıklar biyolojik eğilimlerden kaynaklanmaktadır. Aynı şekilde bu biyolojik eğilimlilik, tüm bireylerde benzer davranış biçimlerine yol açmamaktadır. Bu nedenle suç işleyen bireylerin biyolojik kaynakları ve suça yatkınlıkları hesaba katılmaksızın suçluluk anlaşılmaz (Wilson ve Herrnstein, 1985:69-70). Sheley’e göre, Wilson ve Herrnstein’in geliştirdikleri teorinin merkezi kavramlarını, dürtüsellik (impulsiveness), agresiflik (aggressiveness) ve zeka gibi biyolojik faktörler oluşturmaktadır. Bu faktörler, toplumsal olmaktan çok kalıtsal faktörler özelliğini taşımaktadır. Aynı şekilde Sheley, Wilson ve Herrnstein’inin ABD ve Japonya’daki oransal suç farklılığını kültür olgusu ile açıkladıklarını belirtmektedir. Onların, suçluluk analizinde kültür kavramından söz etmeleri önemlidir. Ancak, ülkeler arasındaki kültürel farklılık burada daha çok biyolojik nedenlerle açıklanmaya çalışılmıştır (Sheley,1995:296-297). Bio-sosyal suç kuramı, bireylerin davranış yöneliminin rasyonel olduğunu varsaymaktadır. Diğer bir deyişle kuram, bireylerin her hangi bir davranışı sergilemeden önce söz konusu davranışın kendileri açısından ödül ve maliyet sonuçlarını hesapladıkları öncülüne yaslanmaktadır. Bu yaklaşım, bireylerin davranışsal tercihlerinin, davranışın sonuçlarının değerlendirilmesinden hareketle belirlendiğini ileri sürmektedir. Burada gerçekleştirilecek her hangi bir davranışın yüksek ödül vadeden bir içerimi olmasının, o davranışın tercih edilebilir olduğunun bir göstergesi olmaktadır. Bu çerçevede Wilson ve Herrnstein’e göre, suç işleme sonuçları açısından bir ödül kazanımıdır. Bu ödüle sahip olmak tıpkı, açlık veya seks ihtiyacı gibi temel bir içgüdü olarak, insanı tatmin edici bir fonksiyonu yerine getirmektedir. Suç davranışı ile ortaya çıkan bu ödül, maddi kazanımlar öngördüğü gibi maddi olmayan kazanımı da öngörebilir. Aynı şekilde bu ödül, belirli olduğu gibi belirsiz ve eylemin hemen sonrasında elde edilebileceği gibi daha sonraki bir tarihte de elde edilebilir (Barlow, 1993:572-573). Wilson ve Herrnstein; insan mizacının (temperament ) bireyin doğal yapısı ile sosyal çevresi arasındaki bir etkileşim çerçevesinde oluştuğunu ileri sürerler. Örneğin onlar, agresif olan bireylerin diğer bireylere kıyasla daha dürtüsel davranış (impulsive) sergileme eğilimine sahip olduklarını ve aynı şekilde zevksel yönelimlerini veya tatmin olma duygularını (gratification) daha az ertelediklerini ileri sürmektedirler (Barlow, 1993:572-573). Barak’a göre, Wilson ve Herrnstein’in geliştirdikleri suçluluk modeli, suçun genel bir kuramından çok spesifik mikro-sosyal bir süreç teorisi niteliğini taşımaktadır. Genel
F.Ü.Sosyal Bilimler Dergisi 2006 16 (1) 316
bir suç kuramı olarak gösterilen bu modelin; sadece agresif davranışları, şiddet, hırsızlık suçları veya darp, tecavüz ve tehdit suçlarını açıklayabildiği belirtilmektedir. Bu çerçevede bu kuramın; beyaz yakalı suçları ile şirket ve yönetime ilişkin suçları açıklayamadığı ileri sürülmektedir (Barak, 1998: 195). Wilson ve Herrnstein’in geliştirdikleri suçluluk modeline bakıldığında, söz konusu kuram her ne kadar bazı sosyal değişkenleri içerdiği iddiasını taşısa bile, kuramın büyük ölçüde biyolojik ağırlıklı bir görünüm ortaya koyduğu gözlemlenmektedir. Çünkü bu teoriye bakıldığında, teorinin bireyin düşünce yapısını belirleyen beden tipleri üzerinde ağırlıklı olarak yoğunlaştığı dikkat çekmektedir. Bu durum, onların suçluluk davranışını temelde yapısal faktörlerle açıkladıklarını göstermektedir. Ayrıca kuramın özellikle, beden tipleri veya güçlü kemik yapısı gibi biyolojik özellikler üzerine odaklaşmasının, kuramın büyük ölçüde bireyselci bir görünüm izlenimini vermesine neden olmaktadır. Barak’ın da belirttiği gibi, bio-sosyal kuramı, kültür ve organizasyon kavramlarına gereken önemi vermemiştir. Wilson ve Herrnstein özellikle; suçluluk ile kalıtımsal faktörler, dürtüsellik (impulsicity), aile pratikleri, düşük zeka düzeyi ve kitle iletişim araçları arasındaki ilişkinin açıklanmasına odaklaşmışlardır (Barak, 1998: 195). Barlow da, Wilson ve Herrnstein’in geliştirdikleri kuramın kriminal davranışın bir çok sosyolojik teorilerini içerdiğini ve bu nedenle bu kuramın genel bir suç teorisi niteliğinde olduğu iddiasını eleştirmektedir. Bundan ayrı olarak, kuram muhafazakar bir yönelime sahip olduğu ve bu nedenle suç kontrol politikalarını haklı çıkarmada kullanıldığı için de kısmen eleştirilmektedir. Kurama yöneltilen diğer bir eleştiri de; kuramın suç davranışını daha çok insanın mizaç yapısı veya dürtüsel davranış biçimi ile ilişkilendirmesidir. Ayrıca Barlow, Barak’ın da işaret ettiği gibi bu kuramın daha çok cinayet, hırsızlık, tecavüz gibi tehlikeli ve ağır sonuçları olan sokak suçları üzerinde odaklaşmıştır. Bu nedenle Barlow, bio-sosyal suç modelinin, genel bir suç teorisi olduğu iddiasını eleştirmektedir (Barlow, 1993:572-573). Kuramın beyaz yakalı suçları açıklamadaki başarısızlığı, kullandıkları bazı kavramların belirsiz olması (“maddi ve maddi olmayan suç” “akranların onayı”, “ödüllerin oranı” v.b), teorinin test edilmesinin imkansızlığı, farklı bölgelerde veya ülkelerdeki oransal suç farklılığını açıklamadaki yetersizliği (Lawson ve heaton, 1999: 143) gibi hususlar, bu kurama yöneltilen diğer eleştirileri oluşturmaktadır. Bundan ayrı olarak, bazı araştırmalar suçlu olmayanların suçlulara kıyasla daha güçlü adale ve kemik yapısına sahip oldukları bulgusunu ortaya koymuştur (Lilly v.d., 1995:215). Bu bulgular, bio-sosyal suç yaklaşımının geçerlilik iddiasını tartışmalı kılmakta veya kuramın güvenirliliğini kısmen de olsa zedelemektedir.
Yüklə 289,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|