Filologiya
məsələləri, № 15 2017
57
3. İsmayılov R., Qasımova X., Ellazov F. VII sinif üçün Azərbaycan dili
dərsliyi ( III bölmə). “Maarif” nəşriyyatı, Bakı, 2002.
4. İsmayılov R., Rüstəmova A., Allahverdi H., Məmmədova S. VII sinif
üçün Azərbaycan dili dərsliyi. “Maarif” nəşriyyatı, Bakı, 2006.
5. Rüstəmova A., Allahverdi H., Cəfərova D., Məmmədova S. Azərbaycan
dili müəllim üçün metodik vəsait (MMV), “Maarif” nəşriyyatı, Bakı,
2010.
6. Müasir Azərbaycan dili (morfologiya), II cild, “Elm” nəşriyyatı, 1980.
7. Orta məktəblərdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası, II hissə, “Elm”
nəşriyyatı, Bakı, 1977.
8. Həsənov H. Seçilmiş əsərləri, I hissə, “Elm” nəşriyyatı, Bakı, 2010 .
9. Həsənov H. Seçilmiş əsərləri, II hissə, “Elm” nəşriyyatı, Bakı, 2012.
10. Çəmənzəminli Y.V. Qızlar bulağı, “Hədəf” nəşriyyatı. Bakı, 2003
Н. Мамедова
Преподавание cлужебных частей речи во время активного
интерактивного обучения
Резюме
Статья посвящена проблеме преподавания служебных частей речи
во время активного интерактивного обучения. В статье говорится о
роли служебных частей речи в средней школе. Если при традиционном
стиле обучения создаются широкие возможности для освоения
практических знаний, то при активном интерактивном стиле обучения
преподавание в основном проводится в практическом направлении. Для
более эффективного плодотворного преподавания подходят современ-
ные методы обучения. При помощи методов, предпринимаемых при
преподавании служебных частей речи, ученик сам должен самостоя-
тельно уяснить суть урока. Служебные части речи рассматриваются в
учебнике «Азербайджанский язык» и преподаватель особое внимание
уделяет текстам, которые приводятся в учебнике на эту тему. Послелог,
являющийся одним из служебных частей речи, изучается на основе
знаний, накопленных на предыдущих занятиях. Доводится до сведения,
что послелог не имеет лексического значения, в предложение вносит
определенную эмоциональную окраску.
Filologiya məsələləri, № 15 2017
58
N.Mamedova
Teaching functional parts of speech during active interactive training
Summary
The article has been devoted to a problem of teaching funcional
parts of speech during active interactive training. In the article it is told about
a role of functional parts of speech at secondary school. If at traditional style
of training ample opportunities for development of practical knowledge are
created, then at active interactive style of training teaching is generally
carried out in the practical direction. Modern methods of training are suitable
for more effective fruitful studying. By means of the methods undertaken
when teacing functional parts of speech the pupil himself has to understand
a lesson essencendently. The official parts of speech are considered in the
textbook "Azerbaijan language" and the teacher pays special attention to the
texts that are given in the textbook on this topic. Postlog, which is one of the
service parts of speech, is studied on the basis of knowledge accumulated in
previous studies. It is brought to the attention that the postpositive has no
lexical meaning, the sentence introduces a certain emotional coloring.
Rəyçi: Asifə Əliyeva
filologiya üzrə fəlsəfə dosktoru, dosent
Filologiya məsələləri, № 15 2017
59
SƏLALƏ ABASOVA
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
BDU
shalala@mail.ru
İLYAS ƏFƏNDİYEVİN HEKAYƏLƏRİNDƏ
DİALOQ SİSTEMLƏRİ
Açar sözlər: klassik, monoloq, dialoq, hekayə, əsər, yaradıcılıq, ədəbiy-
yatşünaslıq
Ключевые слова: классический, монолог, диалог, рассказ, произ-
ведение, творчество, литературоведение
Keywords: classical, a monologue, dialogue, the story, art product, creati-
vity, literary criticism
XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının 30-cu illərdən sonrakı mərhələsində ye-
nilikçi, ustad, yaradıcı sənətkar kimi şərəfli yer tutan İlyas Əfəndiyev özünün
sinkrefik ədəbi irsi ilə bu gün də müasirdir, bu gün də klassikdir. İlyas
Əfəndiyev şair olmamışdır bədii yaradıcılığa nəsrlə yazdığı şairanə hekayələri
ilə başlamışdır. O, əfsanə, mahnı və nağıl kimi qələmə aldığı ilk hekayələri ilə
nəsrə gəlmişdir. «İlyas Əfəndiyev əfsanəni də mahnını da, xəyali aləmdə
axtarmır, real gerçəklikdə, canlı müasirlikdə axtarır» (3, səh. 5).
İlyas Əfəndiyev şer yazmadığı, şair olmadığı kimi, professional dilçi
alim də olmamışdır. Lakin yaratdığı sənət nümunələri ilə Azərbaycan dilinin
qrammatik qayda-qanunlarında, fonetik, morfoloji, sintaksis dil sistemlərinə,
leksik-semantik imkanlarına, söz sırası, söz durumu məsələlərinə elə dəqiq-
liyi ilə riayət etmişdir ki, nəticədə adına-sənətinə layiq lirik-romantik-fəlsəfi
bir üslub, «İlyas Əfəndiyev üslubu» formalaşdırmışdır. Söz, nitq-cümlə bü-
tövlükdə kamil bədii dili ilə, lirik-romantik Azərbaycan bədii dilinin gözəl
nümunəsini yaratmışdır. Onun bədii irsi bütün sənət sahələrini, hekayə və
povestləri, romanları və dram əsərləri lirik-romantik Azərbaycan dilinin
qayda-qanunları, füsunkar gözəllikləri ilə köklənmişdir.
İlyas Əfəndiyevin dil-üslubu ilk əsərlərindən oxucuların rəğbətini qa-
zanmış, güclü marağa səbəb olmuşdur. Təsadüfi deyildir ki, indinin özündə
də İlyas Əfəndiyev sənəti böyük oxucu kütləsini əhatə edir. Bu keyfiyyət ideya-
məzmunla yanaşı, ilk növbədə ədibin ovsunlu dili ilə, bənzərsiz üslubu ilə bağlı
məsələdir. Üslub sənətkarın şəxsiyyəti, istedadının uçuşu ilə bağlı olub, onu
qarışıq düşməkdən qoruyan Söz-nitq-deyim tərzi, geniş mənada kamil Azər-
baycan xalq dili ilə bağlı olan, sənətkarın hissi-idraki düşüncə səviyyəsini, psi-
xoloji, lirik-romantik, mənəvi düşüncələrini ehtiva edən yaradıcılıq vasitəsidir.
«Üslub sənətkarın hissi-idrakı düşüncəsinin irəliyə uçuşudur». Bu uçuş daha