Microsoft Word 2017 esas 15 sayi doc
Yüklə 3,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, № 15 2017
52 Ədəbiyyat
1. Abdullayev Ə.Z., Həsənov A.Q., Seyidov Y.M. Müasir Azərbaycan dili, dörd cilddə, 4-cü cild. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 422 s. 2. Azərbaycan dilinin qarmmatikası. Bakı: Azərb. SSR EA-nın nəşri, 1960, 334 s. 3. Aslanova Ş.Ə. Azərbaycan dili və ədəbiyyatın tədrisində yeni metodların tətbiqi. Bakı: Təhsil EİM, 2009, 44 s. 4. Azərbaycan dili. Abituriyentlər üçün dərs vəsaiti. Bakı, Güvən, 2014, 272 s. 5. Babayev A.M. Dilçiliyə giriş. Bakı: Maarif, 1992, 505 s. 6. Balıyev H.B., Balıyev A.H. Azərbaycan dilinin tədrisi. Bakı: Qismət, 2014, 380 s. 7. Balıyev H.B. Orta məktəbdə Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası. Bakı: Azərnəşr, 1999, 299 s. 8. Balıyev H.B Azərbaycan dilinin tədrisi. Bakı: Qismət, 2014, 380 s. 9. Budaqova Z.İ. Birinci tərəfi feli bağlama ilə ifadə olunan söz birləşmələri. XIV cild. Bakı: Nizami Adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun nəşrləri, 1960, 471 s. 10. Dəmirçizadə Ə.M. Müasir Azərbaycan dili: Cümlə üzvləri. Bakı: Azərnəşr, 1947, 85 s. 11. Cəfərzadə Ə. M. Bakı – 1501. Bakı: Yazıçı, 1981, 262 s. 12. Əbülhəsən Ə.Ə. Seçilmiş əsərləri. Bakı: Azərnəşr, 1984, 398 s. 13. Hüseynzadə M. H. Müasir Azərbaycan dili. Bakı: ADU, 1954, 241 s. 14. Mir Cəlal Ə. Ləyaqət. Bakı: Yazıçı, 1984, 355 s. 15. Seyidov Y.M. Azərbaycan dilində söz birləşmələri. Bakı: Bakı Universiteti, 1992, 408 s. 16. Seyidov Y.M. Azərbaycan dilində söz birləşmələri. Bakı: Bakı Universiteti, 1992, 408 s. С.Оруджева
Словосочетания и общие проблемы их преподавания Резюме
Слово является самым важным и практичным средством общения людей, основной функцией которого является коммуникация. С этой точки зрения неоспоримо то, что слово является одним из важнейших факторов существования общества и главнейшим средс- твом для создания тесных связей и взаимопонимания между людьми. Слово является средством общения, речь же представляет собой процесс общения. Использование слов, принимающих многочисленные Filologiya məsələləri, № 15 2017
53 окончания и объединённых по значению и грамматическим связям в речи является важнейшей особенностью формирования речи. В статье прослеживаются случаи использования словосочетаний в учебниках средней школы и вузов. Здесь отмечается, что словосочетания выра- жают более конкретное содержание и дают точное название понятия. В статье уделено особое внимание классификации словосоче- таний и суждениям отдельных ученных по этому вопросу.
S.Orudzheva Phrases and general problems of their teaching
Summary The word is the most important and practical means of communica- tion of people which main function is communication. From this point of view the fact that the word is one of the most important factors of existence of society and the major means for creation of close relations and mutual understanding between people is indisputable. The word is been by the means of communication, but the speech is communication process. The use of the words accepting the numerous terminations and united on meaning and grammatical connections in speeches is the most important feature of formation of the speech. In article cases of use of phrases in textbooks of high school and higher education institutions are traced. Here it is noted that phrases express more concrete contents and concepts give the exact name. In article special attention is paid to classification of phrases and there is given judgments of certain scientists on this matter.
Rəyçi: Nailə Məmmədova filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Filologiya məsələləri, № 15 2017
54 NAİLƏ MƏMMƏDOVA filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent BDU naila@mail.ru FƏAL-İNTERAKTİV TƏLİM ZAMANİ KÖMƏKÇİ NİTQ HİSSƏLIRİNİN TƏDRİSİ
Açar sözlər: təlim, tədris, köməkçi nitq hissələri, fəal-interaktiv, qoşma, üsul Ключевые слова: преподавание, обучение, служебные части речи, активное интерактивное обучение, послелог, метод Keywords: teaching, studying, funcional parts, active interactive training, methods
Köməkçi nitq hissələrinin məzmun standartlarına uyğun tədrisindən da- nışarkən 7-ci sinif Azərbaycan dili dərsliyinə və müəllim üçün metodik və- saitə istinad edərək verilən mətnlər üzərində işləməklə proqram əsasında məzmun standartlarının tələblərinə diqqət yetirmək lazımdır. Köməkçi nitq hissələrindən olan qoşmanın tədrisi zamanı müəllim əvvəlki biliklərdən istifadə etməklə onları izah edir. Qısa şəkildə bildirilir ki, qoşma köməkçi nitq hissəsi- dir, leksik mənası olmur, cümlədə sözlərə qoşulub məna çaları yaradır. Müəllim “Zamanın idarə olunması” (7-ci sinif üçün Azərbaycan dili dərs- liyi. səh.78-82) mövzusunu şagirdlərə başa saldıqdan sonra həmin mətn üzərin- də qoşmanın məna növlərinin təyin edilməsi üzərində iş aparır. Şagirdlər mətn- dən qoşmanın məna növlərinə aid nümunələr seçir, daha sonra isə kitabda veril- miş çalışmalar əsasında mövzunu daha da dərindən mənimsəyirlər. Qoşma mövzusunda müəllim məzmun standartlarından istifadə edir. Müəllim daha sonra dərslərdə qoşmaların deyilişi və yazılışı mövzusunda motivasiya quraraq mətni izah etdikdən sonra qoşmaların deyiliş və yazılış qaydasını izah edir. O qeyd edir ki, çoxhecalı qoşmalar qoşulduğu sözlərdən ayrı yazılır, təkhecalı qoşmalar (-dək, -can, -ca, tək, o cümlədən ilə qoş- masının ixtisar şəkli) qoşulduğu sözlərə bitişik yazılır. Müəllim bu qoşmalara aid cümlələr yazır və bu cümlələrin üzərində qoşmaların yazılışını izah edir. Bununla yanaşı, qoşmanın deyilişinin öyrədilməsi də tədrisin əsas məzmununu təşkil edir. Belə ki, şagirdlər ilə qoşmasını yazıldığı kimi deyil, samitlə bitən sözlərdən sonra (-nan; -nən), saitlə bitən sözlərdən sonra (yıən- yinən) şəklində tələffüz olunduğunu bilməli və bunu nitqlərinə tətbiq etməlidirlər. Məsələn:Varını heç kəslə (kəsnən) bölüşmək istəməyən yoxsuldur. Məktubu ona çatdır, qalanı ilə (qalanıynan) işin yoxdur (7-sinif dərsliyi. səh.86). Bununla yanaşı üçün qoşması samitlə bitən sözlərdən sonra
Yüklə 3,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|