M ü l l i m (ist yir çıxıb ged ). H l ki, xudahafiz (Çıxıb gedir).
s k n d r (gül -gül mü llimin dalınca). Mirz , getm ! M n ölüm getm , g l C lala
elm öyr t. Oxusun alim olsun.
C l a l ( sk nd r yavıq g lib). Dada , ver kitabımı.
s k n d r (çox ucadan v hirsli). C h nn m ol!
C lal qorxub qaçır e iy .
( sk nd r bir az onun dalınca baxandan sonra, gedib oturur kravatın üstünd v bir
cibind n araq ü sini v o biri cibind n bir balaca st kan çıxarıb, ba layır töküb içm y ,
sonra kitabı açıb baxır).
s k n d r (kitaba). Tanıyıram s ni. M n d s ni bir az oxumu am. On be il bundan
ir li h min otaqda m n d s ni oxumu am (oxuyur). "M likra on n sih t sudm nd am d
v z s ri-xuni-u d r güz t" [1]. M nim d mü llimim m n n sih t el rdi ki, bala, s y
el , d rsl rini yax ı öyr n. Amma bu dıl ırların heç birind n e itm dim ki, desin: bala,
adam ol. H r k s rast g lirs n, el bunu e idirs n ki, elm oxu, alim ol. Amma m ni bir
ba a salan yoxdur ki, axır, bu elm, elm n dem kdir? Elm ona dey rl r ki, indi birisi bu
ü ni ç k ba ına, hamısını iç , (içir). Pah! Puf! (üzünü tur udur). Bax, elm--buna
dey rl r.
[1] S di irazinin m hur “Gülüstan” s rind ndir. M nası: Pad aha onun n sih ti xo
g ldi v onun qanindan keçdi.
C l a l (ba ını qapıdan uzadır iç ri). Dada , vallah, a am g l nd dey c y m.
s k n d r (st ka ı v ü ni qoyur cibin ) C lal, C lal,
bura g l, gör s n n deyir m.
C l a l. G lmir m, s n keflis n.
s k k d r. C lal, bilirs n Sokrat n deyirmi ?
C l a l. Sokrat kimdi?
s k n d r. Sokrat bir adam idi; çoxdanın adamı idi. Çox, çox çoxdanın adamı idi.
Sokrat dey rmi ki, "m n d rs oxumamı el x yal el rdim ki, dünyada bir zad bilir m;
amma elm oxuyandan sonra y qin el dim ki, heç zad bilmir m". Xa ... xa ... xa! Y ni
araq içm yi d bilmir m! C lal, ay C lal! ndi s n m nd n qaçırsan, deyirs n ki, m n
kefliy m; amma and olsun Qara a ac pirin ki, s n d m nim kimi d rs oxuyub
qurtarandan sonra, ba layacaqsan sk nd r dada ın kimi küpl rin dibind yatma a. Xa ...
xa ... xa!...
N a z l ı (qapıda görs nir). Dada , s n allah az iç bu z hrimarı!
s k n d r. Ba üst , bax, m nim bu gözl rim üst ( lini qoyur gözün ).
N a z l ı. Vallah, yalan deyirs n.
s k n d r. Vallah, yalan demir m. N q d r ki, s n burada durubsan, bir tik d
içm r m, amma do rudan do rusu el ki, buradan gedibs n, iç c y m.
N a z l ı (g lib yapı ır sk nd rin lind n). M n d s nin yanından getm n m.
s k n d r (Nazlını qucaqlayır). Ey m nim göz l bacım Nazlı. S h rd n ax ama kimi
oturubsan evd , anandan bozba bi irm k d rsi alırsan, amma m nim yanıma g lmirs n
ki, g zdiyim h rl rd n s n na ıl el yim, gör s n dünyada n var, n yox! Bax,
h y td gün çıxıb; s n ki, o günü görm y c ks n, n y lazımdır onun i ı ı? Çöld otlar
göy rib, a aclar çiç k açıb, amma n y lazımdır s nsiz o
çiç kl r, o ç m nl r? S nin
burnu fırtıqlı balaca qarda ların (C lal v Nazlı gülür) gedirl r arxların k narında yonca
yı ıb yeyirl r, amma s n evd oturub, saqqız çeyn yirs n. Evd bitli bacılarınnan l- l
verib, atılıb-dü ürs n v deyirs n: haqu ka ha haqu ka! Bir yarım var haqu ka, uzun t k
haqu ka! Xa ... xa ... xa!... (C lal v Nazlı gülürl r). M nim ist kln Nazlı bacım! G l
yapı ım lind n, ba alıb bu vilay td n çıxıb, qoyub ged k. D m q nim t st. D xi niy
durubsan?
D xi n ya ınmaq, n bürünm k, n utanmaq?
B sdir bu dayanmaq!
Allaha ükür, lal yana ında eyib yox,
Qa ında, d hanında, doda ında eyib yox,
Bir z rr c zülfünd , buxa ında eyib yox,
D xi n ya ınmaq, n bürünm k, n utanmaq?
B sdir bu dayanmaq! [2]
[2] er Molla P nah Vaqifindir.
Hacı H s n çox havalı v l hl y -l hl y girir iç ri. Nazlı v C lal gedirl r.
s k n d r. Ata, n x b r?
H a c ı H s n (bir az fikir el y nd n sonra ba ını qalxızıb). Deyirl r K rb layı
F tullah dirilib.
s k n d r (t ccübl ba ını atasına t r f yib). Nec ?
H a c ı H s n. Deyirl r K rb layı F tullah dirilib.
s k n d r (t ccübl ). Nec K rb layı F tullah?
H a c ı H s n. Hacı Rüst m mivin o lu K rb layı F tullah.
s k n d r. O ki, Xorasanda ölmü dü?
H a c ı H s n. H , h ... haman K rb layı F tullah.
s k n d r. Y ni lap dirilib, q bird n çıxıb e iy ?
H a c ı H s n (hövs l siz). H , h , dirilib.
sk nd r düz lib, üzünü çönd rir k nara v ist yir gülm yini saxlasın, amma tab g tir
bilm yib, bird n qah-qah ç kib gülür v qaçır e iy .
H a c ı H s n (t ccübl onun dalınca baxa, baxa). Allah s n l n t el sin! Budu, bu
da bizim oxumu larımız! Y qin ki, gen keflidir. Y ni heç kefli d olmasa, bel eyl r
inanmaz. Heç bir ey inanan deyil; n allahı tanıyır, n pey mb ri tanıyır. Öz a ırlı ı
q d rinc oxuma ına pul qoymu am, on il gedib, n bilim, hansı c h nn min d r sind
d rs oxuyub; indi gör axırı n gün qalıb? H l bir para nam rdl r müs lmanlara
m z mm t el yirl r ki, u aqlarını d rs qoymurlar. Bu da s n d rs! ndi qoy g lib, d rs
oxuyanları görsünl r. Allah m n min d f l n t el sin, g r bir d m n u aq gönd r m
ged uzaq yerd kafirl r içind d rs oxuma a! Y ni m n ba ı küllü bilirdim ki, axırı bel
olacaq. Amma qoymurlar; vallah, billah bu adamlar qoymurlar ki, xalq ba ını salsın
a a a öz bildiyini el sin. Yapı ırlar yaxamdan ki, hacı, u a ına yazı ın g lsin, allaha
ükür, m qdurun [3] var, qoy getsin d rs oxusun, g lib bir qulluq sahibi olsun; incinar