Microsoft Word 86 Agciyerden kenar verem 4
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 1 .
- Miliar vərəmin diaqnostikası
- Miliar vərəmin diaqnostika metodları
27 birincili vərəmdə, həm də ikincili vərəm formalarında reaktivasiya nəticəsində inkişaf edə bilər. Miliar vərəmin inkişafına bir neçə faktorun təsiri məlumdur: erkən uşaq yaşları, qeyri-kafi qidalanma, İİV-ə yoluxma, alkoqolizm, şəkərli diabet, xronik böyrək çatışmazlığı, postqastroektomik sindrom, orqan transplantasiyası, birləşdirici toxumanın sistem xəstəlikləri, hamiləlik, zahılıq dövrü, bədxassəli şişlər, silikoz və s. İİV-ə yoluxmuş şəxslərdə miliar vərəmlə xəstələnmə 3 dəfə çox təsadüf edir ki, bu da vərəmin immun sisteminin çatışmazlığı ilə əlaqədar olduğunu sübut edir. Miliar vərəm immunosupresiv terapiya (kortikosteroidlərin, sitostatiklərin, şişlərin nekroz faktoru inhibitorları-alfa qəbulu) fonunda da inkişaf edə bilər. Bəzi tibbi manipulyasiyalardan sonra xəstələrdə miliar vərəmlə xəstələnmə hadisələri məlumdur. Bunlara sidik kisəsinin kateterizasiyası, ekstrakorporal litotripsiya, ürək klapanlarının protezləşdirilməsi, sidik kisəsi xərçənginin müalicəsi məqsədi ilə KJB vaksininin sidik kisəsi daxilinə yeridilməsi aiddir.
(Sharma SK, Mohan A, Sharma A. Challengers in the diagnosis & treatment of
Miliar vərəm üçün yüksək hərarət, titrəmə, gecə tərləmələri, iştahanın və çəkinin azalması kimi klinik simptomlar səciyyəvidir. Bu və ya digər orqanın zədələnməsindən asılı olaraq ümumi simptomlara yerli simptomlar da qoşulur (Şəkil 1). Miliar vərəmin 10-30% hallarında vərəm meningiti aşkar edilir.
Miliar vərəmin tez proqressivləşən və ildırımvari formaları septiki şok, kəskin tənəffüs distress-sindromu, poliorqan çatışmazlığı ilə müşaiyət olunur. Miliar vərəm üçün plevrit, pnevmotoraks, kəskin böyrək çatışmazlığı, kəskin qaraciyər çatışmazlığı, ürək-qan-damar sistemi tərəfindən:
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S əhiyy
ə Nazirliyinin İctimai S əhi yy
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 28 miokardit, durğunluqla müşahidə edilən ürək çatışmazlığı, endo- və perikardit ürəkdaxili tromboz, aortanın anevrizması, antiretrovirus terapiyası fonunda immunitetin bərpasının iltihabi sindromu kimi
fəsadlar səciyyəvidir. Ağciyərin rentgenoqramlarında 85% hallarda diffuz interstisial dəyişikliklər fonunda çoxsaylı kiçik, 2-3 mm diametrli ocaqlar aşkar olunur. Qarın boşluğu orqanlarının USM-də lakunar assit, qaraciyər və dalağın ocaqlı zədələnməsi, adneksit, mezenterial limfa vəzlərinin böyüməsi və bağırsaqlararası soyuq abseslər aşkar olunur. Laborator müayinələrdə normoxrom anemiya, leykopeniya, yaxud leykositoz, EÇS artması və hiponatriemiya kimi dəyişikliklər müşahidə edilir 39 . Ağciyər vərəmindən və ağciyərdənkənar orqanların vərəminin digər formalarından fərqli olaraq miliar vərəm üçün tuberkulin sınaqlarının anergiyası səciyyəvidir, belə ki, 20-75% hallarda Mantu sınağının nəticəsi mənfi olur 73 . Diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün aparılan digər müayinələrə bəlğəmin, bronxoalveolyar lavajın, mədənin yuyuntu sularının müayinəsi, onurğa beyninin punksiyası və onurğa beyni mayesinin, qanın (VMB-ni aşkarlamaq üçün) əkmə üsulu ilə müayinəsi, qaraciyər və sümük iliyinin biopsiyası, eləcə də göz dibinin müayinəsi aiddir. Müalicənin gecikdirilməsi yüksək ölüm səviyyəsinə gətirib çıxarır. Hətta vərəm əleyhinə terapiya fonunda miliar vərəmi olan xəstələr arasında letallığın səviyyəsi uşaqlarda 15-20%, böyüklər də isə 25-30%-ə çatır.
Ümumi praktika həkimləri ümumi simptomlar müşahidə edilən xəstələr arasında miliar vərəmi vaxtında aşkarlamaq üçün son dərəcə diqqətli olmalıdırlar. Əlavə amillər müşahidə edildiyi hallarda (yerli simptomlar, risk faktorları, immunosupressiv terapiya) isə bu diqqət daha da artırılmalıdır. Miliar vərəmin diaqnostika metodları:
Qanın müayinəsi zamanı hematoloji və biokimyəvi dəyişikliklərin təyini:
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. 29
pansitopeniya, o cümlədən limfositopeniya
hiponatriemiya (antidiuretrik hormonun funksiyasının pozulması nəticəsində inkişaf edir və xəstəliyin proqnozunun qeyri-kafi olmasına dəlalət edir)
hepatotoksik təsiri nəticəsində bilirubinin və qaraciyər transaminazalarının səviyyəsinin artması
kreatinin və sidik turşusunun qanda səviyyəsinin artması
Rentgenoqramda (KT-yə üstünlük verilməklə) ağciyərlərdə interstisial dəyişikliklər fonunda xarakterik miliar ocaqların olması
sistemlərin instrumental müayinəsi (KT, MRT, PET, USM)
İİV infeksiyasına görə müayinə
Damarlı qişada ocaqlı dəyişiklikləri aşkarlamaq məqsədi ilə göz dibinin müayinəsi
onların dərmanlara həssaslığının təyin edilməsi üçün diaqnostik bronxoskopiya
kifayət etməzsə, aşağıdakı müayinələr aparılmalıdır:
plevra, perikard və qarın boşluğundan alınan ekssudatın sitoloji, biokimyəvi və bakterioloji müayinəsi
ağciyərlərdən, dəridən, qaraciyərdən və sümük iliyindən alınmış bioptatların sitoloji, histoloji və bakterioloji müayinəsi
nevroloji simptomlar müşahidə edilərsə KT və MRT müayinələrində patoloji dəyişikliklər aşkar ediləcəyi təqdirdə onurğa beyni mayesinin sitoloji, biokimyəvi və bakterioloji müayinəsi aparılmalıdır.
Klinik protokol Az ərbaycan Respublikas ı S
əhiyy ə Nazirliyinin İctimai S əhi
yy ə v
ə İslahatlar M ərk əzind
ə haz ırlanm
ış dı r. Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|