Microsoft Word aliyeva nigar docx

 

 

80 

 

a)

  fərdi formada – peşəkar fəhlə kadrların hazırlanması hər bir şagirdin (yeni 

işə  qəbul  edilmiş  işçinin)  iş  yerində  təlimatçılar  tərəfindən  öyrədilməsi 

yolu  ilə  aparılır.  Təlimatçılar,  briqadirlər, baş usatalar  və  yüksək  ixtisaslı 

fəhlələr  ola  bilər.  Onlar  işçilərə  peşə  üzrə  əməli  olaraq  iş  fənlərin 

öyrənməyə və istehsalat vərdişi əldə etməyə kömək edirlər; 

b)

  briqada    formasında  –  peşəkar  fəhlə kadrların  hazırlığı  briqada  şəkilində 

təşkil olunar işlərdə həyata keçirirlər (məsələn, qazma briqadasında, vışka-

quraşdırma  sexlərində  və  s.)  briqadanın  tərkibi  və  miqdarı  peşələrin 

müxtəlifliyindən  və  istehsalat  şəraitindən  asılı  olaraq  müəyyən  edilir. 

stehsalat  təlimini  başa  vurduqdan  sonra  şagirdlər  öyrəndikləri  peşə  və 

ixtisaslar üzrə müəyyən edilmiş qaydada sorğudan (imtahanların) keçirilir 

və  onun  nəticəsindən  asılı  olaraq  müvafiq  tarif,  dərəcələri  verilir.  Bu 

zaman müddəti üç aya qədər olur; 

c)

  qrup formasında – istehsalat təlimi peşə qrupları üzrə aparır və təlim işləri 

tədris-istehsalat  emalatxanalarında  həyata  keçirir.  Qrup    formasında  kadr 

hazırlığının  briqada    kollektiv  fərdi  işlər  icra  edən  fəhlələrdən  təşkil 

olunur. Qrup formasında daha mürəkkəb peşələr üzrə, məsələn, qazması və 

qazmaköməkçisi, yığıcı-çilingər, quraşdırıcı, elektromantyor və s. peşəkar 

fəhlə kadrları hazırlanması; 

d)

  məktəb və kurslar formasında – istehsalatdan ayrılmaq və  ayrlımaqla daha 

mürəkkəb peşə və ixtisaslar üzrə peşəkar fəhlə kadrları hazırlanır. Özü də 

istehsalatdan  ayrılmadan  təşkil  olunan  məktəb  və  kurslar  bir  müəssisə 

daxilində,  istehsalatdan  ayrılmaqla  aparılan  kurslar  və  məktəblərdə  isə 

müəssisələrarası formada həyata keçirilir. Belə kurs  və  məktəblərdə təhsil 

alanların sayı 10 nəfərdən az və 30 nəfərdən çox olmamalıdır. 

Peşəkar kadrların təhsil səviyyəsi dedikdə ancaq fəhlə kadrları deyil, həm də 

savadlı mühəndis-texniki, mütəxəssisləri nəzərdən keçirmək lazımdır. 

Müəssisələr üçün mütəxəssis kadrları dövlət və qeyri-dövlət ali və orta ixtisas 

məktəblərində,  kollektivlərdə,  universitetlərdə  və  Akademiyalarda  hazırlanır. 

---

 

 

81 

 

Mütəxəssislərin bu və ya digər mütəxəssis qrupuna aid edilməsi onların ali və orta 

ixtisas  təhsil  məktəblərini  başa  vurduqdan  sonra  aldıqları  diplomlar  ilə  müəyyən 

edilir. 

Ümumiyyətlə  peşəkar  kadrların  hazırlığının  dinamikası  aşağıdakı  kimi 

cədvəldə olur: 

Cədvəl 10 

 

1990 

1995 

1996 

1997 

1998 

Cəmi hazırlanması o cümlədən: 

1993 

1710 

1738 

1793 

1864 

Ümumi təhsil məktəblərdə 

1409 

1511 

1553 

1613 

1651 

Texniki-peşə məktəblərdə 

84 

28 

25 

24 

24 

Orta ixtisas məktəblərində 

59 

31 

31 

33 

37 

Ali təhsil müəssələrində 

105 

86 

82 

80 

106 

Yeni 

peşələr 

öyrənmiş 

və 

ixtisaslarını artırmışlar 

 

336 

 

54 

 

47 

 

43 

 

46 

 

Ə

mək  bölgüsünün  inkişafı,  Elmi-Texniki  tərəqqinin  inkişaf  etdirilməsi 

ixtisaslı  fəhlə  kadrlarının  (peşəkar  fəhlə  kadrların)  hazırlanmasını,  kadrlar 

hazırlığının forma və üsullarının daima təkmilləşdirilməsini tələb edir. 

Müasir  şəraitdə  kadrların  hazlrlanması  sahəsində  aşağıdakı  başlıca  vəzifələr 

durur:  

a)

  gələcək  mədəni  və  texniki  səviyyəsinin  vəhdətliyinin  təmin  edilməsi 

nəticəsində  mürəkkəb  maşınları  idarə  edə  bilən  kadrların  hazırlanması. 

Bununla  əlaqədar  olaraq  fəhlələrin  (işçilərin)  istehsalat  təlimi  ilə  yanaşı 

nəzəri hazırlığının gücləndirilməsi tələb olunur; 

b)

  bir  neçə  maşın  və  avadanlığa  xidmət  edə  bilən  geniş  profilli  peşələr 

kadrların hazırlığı; 

c)

  texniki tərəqqi ilə əlaqədar olaarq kadrların yenidən hazırlanması və təhsil 

səviyyəsinin artırılmasını ardıcıl olaraq həyata keçirmək; 

d)

  peşə-texniki  və  firmalarda  peşəkar  kadrları  hazırlığının  keyfiyyətini 

yüksəltmək və onların peşə hazırlığının səmərəsini artırmaq. 

---

 

 

82 

 

Təhsil  Nazirliyi  peşə-texniki  məktəblərdə  bilavasitə  zirvəlik  edir  və 

respublika  və  bazarın  tələbatından  asılı  olaraq  bu  məktəblərin  peşəkar  kadr 

hazırlığı  istiqamətini,  yəni  ixtisaslaşmasını  müəyyənləşdirir.  Peşələr  üzrə  fəhlə 

kadrları  həyata  keçirilərkən  tarif-ixtisas-sorğu  kitabçaları  əsas  götürülür.  Həmin 

kitabçalarda  bütün  sahələrə  aid  olan  peşələrlə  yanaşı  maşınqayırma,  neft, 

toxuculuq  və  digər  sahələr  üzrə  peşələrin  dəqiq  adları,  dərəcələrin  miqdarı,  işin 

məzmunu və mürəkkəbliyi və s. əks olunur. 

Burada  peşəkar  kadrların  təhsil  səviyyəsinin  yüksək  olması  yuxarıda 

göstərilən istənilən peşdə kadrların sərbəst işləməsinə imkanlar yaradır. 

xtisaslı  peşəkar  kadrların  təhsilinin  artırılmasında,  onların  hazırlanmasında 

ə

n  başlıca  məsələlərdən  biri  peşə-texniki  məktəblərdə  kadrlar  hazırlığının  ümumi 

sayının  və  peşələr  üzrə  sayının  düzgün  proqnozlaşdırılmasıdır.  Peşə-texniki 

məktəblərdə  ixtisaslı  kadrların  sayı  respublika  şəhər  və  kənd  məktəbləri  üzrə 

hesablanır.  Bununla  əlaqədar  olaraq  məktəblilərin  şəbəkəsi,  məktəblərə  qəbul  və 

buraxılış  da  müəyyənləşdirilir.  Peşə-texniki  məktəblərə  qəbulun  miqdarı  əsasən 

ayrı-ayrı  peşə  və  ixtisaslar  üzrə  perspektiv  dövr  üçün  olan  əlavə  tələbatın 

ümumtəhsil məktəblərini bitirən gənclərin miqdarından, məktəblərin maddi texniki 

bazasından  asılı  olaraq  müəyyənləşdirilir.  Plan  ilinin  axırına  peşə-texniki 

məktəblərdə oxuyanların sayı aşağıdakı kimi müəyyən olunur: 

P=Q+P-B-K; burada, 

P- plan ilinin  axırına oxuyanların sayı; 

Q- plan ilinin əvvəlinə oxuyanların sayı; 

P- plan ilində qəbul olunanların   sayı; 

B- plan ilində buraxılanların sayı; 

K- plan ilində təhsildən yarımçıq gedənlərin sayıdır. 

Peşə-texniki məktəbləri üzrə kadr hazırlığı planlaşdırılarkən təhsil müddətləri 

arasındakı nisbətlər də nəzərə alınır. 

---