Microsoft Word antik yunan tiyatrosu
Yüklə 280,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Resim 5 Klasik dönemin sonunda Atina haritası
21
için birinin ölmesi gerektiği” günah keçisi tespit etti. Oedipus (Oedipus Kolonos’ta), Pentheus (Bakhalar), Eteokles (Yedi) gibi karakterlerdramaların sonunda ölür, ancak bu onları Antik Yunan toplumunun günah keçisi yapmaz. Aslında elimizdeki hiçbir oyun tamamen teorik modele uymamaktadır. Komedi için Cornford 24 trajedideki ölümü ritüel dövüşünün ve kutsal evliliği bereket imasının yerine koydu, ancak ancak bazı komediler kahramanın kutsal veya yarı kutsal biriyle evlenmesiyle sona ermesine rağmen (Barış’ta Trygaios Hasat‐zamanıyla ve Kuşlar’da Peithetairos Prensesle), bu Aristophanes’in olağanüstü zeka dolu ve sofistike komedilerini bir bereket birlikteliğine dönüştürmez. Olay örgüsünde, karakterlerde ve Antik Yunan tragedyasının tonunda onun ritüelden kaynaklanması için çok fazla çeşitleme vardır. Kendi doğası gereği ritüel tekrar ve tekrar aynı biçimde gerçekleştirilir. Tragedyanın meselesi ise yapının kendisi değil, yapıdan çeşitlemeler üretmektir.
Bununla birlikte drama kesinlikle ritüeli kullanmış olabilir ve çok daha yakın zamana ait eleştirel bakış seyirciye yabancı olmayan ve seyircinin kesinlikle bildiği çeşitli ritüellerin dramayı nasıl etkilediği ve dramayı alılmamamıza nasıl katkıda bulunduğuna odaklanmıştır. Oyunlar sıklıkla Atina yakınlarında Artermis tapınması (Taurians Arasında Iphigeneia) veya Hippolytos ölüsünü onurlandırma veya daha büyük bir açıdan Dionysos’un kendisine ibadet (Bakhalar) veya Furilerin Akropolis’in altında
24 F. M. Cornford, The Origin of Attic Comedy (Cambridge 1914). 22
Eumenides olarak toplanma gerçeği gibi bir kültün veya ritüelin tesis edilmesiyle sona erer. Dramatik etki okuyucunun antik seyircinin kültürel mirasının bir parçası olarak neyi bildiğini anladığı zaman ortaya çıkar. Örneğin, Hippolytos’da koronun ağıtı birincil konumdaki hizmetkar kadınların korosu ile ikincil konumdaki genç avcıların korosunun birlikte söylemesi açısından sıra dışıdır. Bu oyun büyük oranda aşkla ve kadın erkek arasındaki ilişkile ilgilidir ve bu şarkı düğünlerde erkek ve kadınlar tarafından söylenen ritüel şarkılarıyla ilişkili olabilir. Hippolytos’un aşkta gözü olmaması ironiktir, hatta Hippolytos’un evlilik akşamlarında gelinler tarafından onurlandırılması daha da ironiktir. Antigone kaderini Ölümle bir tür evlilik gibi mezarda duvarların arkasına hapsedilmek olarak görür ve onun koroyla birlikte söylediği şarkı evlilik sembolü ve diliyle bezenmiştir. Aslında tragedyada kadının kaderi sıklıkla ölümle evlilik olarak sunulur. Seaford (1987) Bakhalar’da yeni bir yaşam ve “kurtuluş” bulamayan ancak ölümü bulan Pentheus’un kaderini Dionysos inananlarının adanmışlık ritüelinin tersine döndürülmesi olarak görür. Böylece Antik Yunan draması aynı temel ritüelin farklı biçimlerde oynanması değildir, oyun yazarı gerekli etkiyi yaratmak için farklı ritüellerden yararlanabilir. Eşek
inatçı babasını kontrol etmek ve eğitmek çabasındadır. Burada Atina ritüeli olan ephebeia oyunun esprisini aydınlatacaktır. Tesadüfen, kurban etme ritüelinin asla sahnede gerçekleştirilmediğine dikkat etmek gerekir. Aristophanes hem Barış’ta hem de Kuşlar’da kurban ritüelini önce hazırlayarak sonra kızgın kahramanı sahne dışına gönderip erteleyerek çok iyi bir komedi ortaya çıkarır. Dionysos’un kendisi de Antik Yunan dramasında bir karakterdir, ancak daha önce de belirtildiği gibi bu tüm tragedyalar için geçerli değildir. Eğer tragedya Dionysos adına yapılan ritüellerin eşlik ettiği koro şarkılarından doğduysa, buradaki durum Dionysos hakkında iyi drama olabilecek yeterince mit olmadığı sonucudur. İlk dönem Antik Yunan mitleri öyküleme açısından inanılmaz boyutta verimliydi ve bu mitlerde neredeyse her tür kahraman vardı. Homeros Truva’ya karşı yürütülen savaşı Antik Yunanistanın ortak mirası haline getirmişti; Atina’nın ilk dönem tarihi ve Kalydon’da domuz avı gibi diğer şarkılar Thebes’deki topluluklar tarafından üretildi. İyi bir oyun yazarı ve tutkulu bir seyirci tragedyanın olasılıkla diğer herkesin dışarıda bırakıldığı ve sadece tanrının yüceliğinden ve algılanmasından oluşan monoton bir yapıya sahip Dionysos’un maceralarından daha fazlasını içermesini bekleyecektir. M.Ö. beşinci yüzyıldan günümüze ulaşan otuz gerçek tragedyanın sadece bir tanesi (Euripides’in Bakhalar tragedyası) Dionysos ile ilişkilidir. Aeschylus’un günümüze ulaşmamış iki oyunu Dionysos’un yaşamından iki farklı olayı sahneye taşır (Thebes ve Lykourgeia’dan geçen olasılıkla bir üçleme), ancak ikisi de Dionysos trajik biçimde sonuçlanan bir karşılaşma yaşamız olan Minyas’ın kızlarının öyküsünün dramatik metne aktarılması hakkında elimizde hiçbir ipucu yoktur. Dionysos daha çok satir oyunlarında ve komedyalarda görünür. Satirler onun müritleridir ve Euripides’in Kiklops oyununun ilk ve son satırlarında satirler Dionysos’a Bromios (gürültücü) adıyla yalvarır. Eğer satir oyunu festivale Dionysiak bağlantının korunması için kabul edildiyse, bu tanrının satir oyunlarında görünmesi gayet doğaldır. Dionysos, Aeschylus’un Seyirciler oyununda satirlerini bir atletin yaşamı uğruna korosunu terk etmeleri nedeniyle azarlarken görülür: yaşlı veya genç hiç kimse benim iki sıra halinde yapılan danslarımın cazibesine karşı duramaz, ancak sizler bir İstmus atletiyle olmak ve sarmaşığa hiç değer vermeyerek, çam ağacı dallarıyla örtülmek istiyorsunuz.
Yüklə 280,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|