464
Ufallı - ürəyi yumşaq (yuxa), çox həssas, rəhmli
Uydur - baramadan ipək alınandan sonra qabıq-təbəqə, qurdu
çıxartdıqdan sonra əzərək təmizlənmiş halda hüsula gətirilən ipək
növü
Umur - fürsət, imkan
Umkisə elamax - gileylənmək
Uruf - 1. ruh;
- Sınıxçı qolumu elə düzəltdi, heç urufum da incimiyi (B.G.)
- 2. saatın dörddə birinə bərabər vaxt. 15 dəqiqə.
- 3. bir an
Uruf-adət - adət-ənənə
Ü
Ütüyh - soyuğa davamı olmayan adam
Üşçül - məişətdə işlənən böyük (uzun) iynəyə deyilir. Yorğan
sırınanda, həmçinin keçəçilər, ayaqqabı tikənlər də istifadə edir.
Üşçül iynədən böyük və ucu (ağzı) əyri (qıyıq) iynəyə palandız
iynə deyilir. Bu iynədən palan tikmək, döşək sırımaq və s. istifadə
olunur. Qərb bölgəsində palandız iynəyə “qıyıq” deyilir.
V
Vərkər - iri sümüklü, yaşıdlarından boylu-buxunlu insan
Y
Yağlaşa - yerin cüzi buz təbəqəsi ilə örtülməsi
Yağlı həşöyüş - yağlı, qarışıq yemək
Yalax - kiçik həcmli xəndək, ağzında söz , sirr
saxlamayanlara “ağzı yalax” deyirlər. Uşaqlar arasında qozlarla
“yalağa salma” oyunu geniş yayılmışdı.
Yainki - 1. yaxud
- 2. və ya;
- H.Əfəndiyev “Nuxu və yainki Şəki şəhərinin tarixi”
Yasaliyif-basalamaq – 1. Qopa basmaq; 2. Sakitləşdirmək
Yassar - itaətkar, bacarıqsız;
465
- O, yassarın biridir
Yazı - çöl, böyük torpaq sahəsi;
- Ağyazıda taxılımız zay olar,
Bu ilki il kəsəyənlər bay oldu,
İnanmıram çəltikdən də pay olar,
Qazı bizə çün ortaqdı, ay arvad!
(M.Cuma)
Yumburux - yumruq
Yeyin - tez, cəld, sürətli (yelli, çaparaq, əyaxlı sözlərinin
oxşarıdır);
- Yeyin gəlin, vaxt keçir
Yelli - yel kimi, iti sürətlə getmək, “əyaxlı” “yeyin” getmək
mənasında işlədilir. Görünür, yel, küləy sözünün təhrifidir
Yörənə - viranə
Yüyürmax - hürmək
Yığlamaq (B.G., A.G.) - ağlamaq;
- Özü yığliyən ağlamaz
Z
Zantireh - yekəpər
Zəkət - nəzir-niyazın bir forması
Zorba (Zorva) - iri, böyük;
- Şəkidə Sarıtorpaq məhəlləsində “Zorvalar” ləqəbli nəsil ya-
şayır
Zollamax - vurmaq, zərbə endirmək;
- Himdi tərsinə zolliycəm habı salvını başına (Qşl.)
Zimistan - qış
Zılğa - zəif, cansız uşaq (körpə) (Qşl.)
467
Göstərici. Şəxs, Mifoloji və folklor obrazları, adları
A
Allah
Aba kişi
Abdulla dayı
Abduləvvəl
Abdulla
Abbasoğlu İslam
Abbas Məmmədov
Abdusalam
Abbas
Adəm
Ağamalı İsmayılov
Ağa Tahirov
Ağamməd oğlu Əhməd
Akademik İmam Mustafayev
Ala öküz
Aleksandr Düma
Allahşükür Paşazadə
Arşaq
Aşbaz Abbas
Aşağı Göynüklü Murad kişi
Aşıq Könlü
Aşıq Sənəm
Aşıq Sirac
Aşıq Donu
Aşıq Sakit
Ayı
Ayı Bilal
Aydın müəllim
Aydın Məmmədov
Ay qardaş Oruc
468
B
Baba
Badı-budu Hacıbala
Bağdad
Bacılar
Baytar Şirəli
Bank Ələsgər
Baş Göynüklü
Bayquş
Bernard Dorn
Bədəl lələ
Bəhlul
Bəxtiyar Vahabzadə
Bəlyar
Bəhlul
Bəşir Səfəroğlu
Bibiy Əhməd
Burşlu qızı
C
Cəlil
Canavar
Cavad kişi
Cəbrayıl (elçi)
Cəlal
Cəlal İmanov
Cəmaləddin
Cənnət oğlu Zakir
Cılğı Məhəmməd
Cırt Məcid
Ç
Çaqqal
Çaylı (Çayqaraqoyunlu) İsmayıl Xalidoğlu