Microsoft Word Antol-18-Seki

 

4

åëìëÿðè  äîêòîðó,  ïðîôåññîð  Èñðàôèë  Àááàñëû,  ðÿé÷èëÿð  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè 

íàìèçÿäè Ñÿðõàí Õàâÿðè, Àüàâåðäè Õÿëèë, Áàêû, "Ñÿäà" íÿøðèééàòû, 2004. 

10.  ÀÔÀ,  X.  Èðÿâàí  ôîëêëîðó,  òîïëàéûá  òÿðòèá  åäÿíëÿð:  ôèëîëîýèéà 

åëìëÿðè  íàìèçÿäè  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ,  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  íàìèçÿäè  ßçèç 

ßëÿêáÿðëè, ðåäàêòîðó ïðîô. Èñðàôèë Àááàñîâ, ðÿé÷èëÿð: ÀÌÅÀ-íûí ìöõáèð 

öçâö Òåéìóð Áöíéàäîâ, ïðîô. Ãàðà Íàìàçîâ. 

11.  ÀÔÀ,  XI.  Øèðâàí  ôîëêëîðó,  òîïëàéûá  òÿðòèá  åäÿíëÿð:  ôèëîëîýèéà 

åëìëÿðè äîêòîðó Ùöñåéí Èñìàéûëîâ, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó Ñåéôÿääèí 

Ãÿíèéåâ,  ðåäàêòîðó  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ, 

ðÿé÷èëÿð: ôèëîëîýèéà åëìëÿðè íàìèçÿäè Îðóú ßëèéåâ, Àüàâåðäè Õÿëèë. 

12. ÀÔÀ, XII. Çÿíýÿçóð ôîëêëîðó, òîïëàéûúûëàð: ô.å.ä. Âÿëè Íÿáèîüëó, 

ô.å.í.  Ìóõòàð  Êàçûìîüëó,  ô.å.í.  ßôñÿëÿääèí  ßñýÿð,  òÿðòèá  åäÿíëÿð:  ßô-

ñÿëÿääèí ßñýÿð, Ìóõòàð Êàçûìîüëó, ðåäàêòîðó: ô.å.ä. Ùöñåéí Èñìàéûëîâ, 

ðÿé÷èëÿð: ô.å.í. Òÿùìàñèá Ôÿðçÿëèéåâ, ô.å.í. Îðóú ßëèéåâ. 

13.  ÀÔÀ, XIII. Øÿêè-Çàãàòàëà ôîëêëîðó, òÿðòèá÷èëÿð:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè 

äîêòîðó, ïðîô. Èñðàôèë Àááàñëû, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè íàìèçÿäè Îðóú ßëèéåâ, ôè-

ëîëîýèéà  åëìëÿðè  íàìèçÿäè  Ìÿòàíÿò  Àáäóëëàéåâà,  åëìè  ðåäàêòîðó:  ôèëîëî-

ýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ,  ðÿé÷èëÿð:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  íà-

ìèçÿäè Òÿùìàñèá Ôÿðçÿëèéåâ, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè íàìèçÿäè Ðàìèë ßëèéåâ. 

14.  ÀÔÀ,  XIV.  Äÿðáÿíä  ôîëêëîðó,  òîïëàéûúûëàð:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè 

äîêòîðó  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ,  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  íàìèçÿäè  Ñàìèëÿ  Õóðäà-

ìèéåâà, òÿðòèá÷èëÿð: ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó, Ùöñåéí Èñìàéûëîâ, Òàùèð 

Îðóúîâ;  åëìè  ðåäàêòîðó:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ, 

ðÿé÷èëÿð:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  íàìèçÿäè  Ñÿðõàí  Õàâÿðè,  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè 

íàìèçÿäè Àüàâåðäè Õÿëèë. 

15.  ÀÔÀ,  XV.  Äÿðÿëÿéÿç  ôîëêëîðó,  òîïëàéûá  òÿðòèá  åäÿíëÿð:  ôèëîëî-

ýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó,  ïðîôåññîð  Ùÿñÿí  Ìèðçÿéåâ,  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè 

äîêòîðó Ùöñåéí Èñìàéûëîâ, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè íàìèçÿäè ßçèç ßëÿêáÿðëè, 

åëìè  ðåäàêòîðó:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ,  ðÿé÷èëÿð: 

ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó,  ïðîôåññîð  Èñðàôèë  Àááàñëû,  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè 

íàìèçÿäè Îðóú ßëèéåâ. 

16. ÀÔÀ, XVI. Àüäàø ôîëêëîðó, òîïëàéûá òÿðòèá åäÿí: Èëêèí Ðöñòÿì-

çàäÿ,  åëìè  ðåäàêòîðó:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  äîêòîðó  Ùöñåéí  Èñìàéûëîâ, 

ðÿé÷èëÿð: ôèëîëîýèéà åëìëÿðè íàìèçÿäè ßôçÿëÿääèí ßñýÿð, ôèëîëîýèéà åëì-

ëÿðè íàìèçÿäè Ìóõòàð Èìàíîâ. 

17. ÀÔÀ, XVII. Муьан ôîëêëîðó, òîïëàéаны: Билал Щцсейнов; òÿðòèá 

åäÿíи вя åëìè ðåäàêòîðó: ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó Щцсейн Исмайылов; 

ðÿé÷èëÿð:  ôèëîëîýèéà  åëìëÿðè  íàìèçÿäè  Сейфяддин  Рзасой  вя  ôèëîëîýèéà 

åëìëÿðè íàìèçÿäè Аьаверди Хялил. 

 

---

 

5

Müdrik folklor sinədəftəri Həyat Hüseyn qızı  

Qaffarovanın əziz xatirəsinə ithaf olunur 

 

 

TƏRTİBÇİDƏN 

 

Türkün məsəli, folkloru dünyada təkdir, 

Xan yorğanı, - kənd içrə məsəldir, - mitil olmaz. 

 

Ustad Şəhriyar 

 

Milli dövlətçilik və milli özünütənqid (satira) milli ləyaqətin mü-

hüm  tərkib  hissəsidir.  Şəkidə  milli  dövlətçilik  ənənəsi  (Hacı  Çələbi 

xanın Şəki xanlığının əsasını qoyandan üzü bu tərəfə) və yerli folk-

lorda  öz  ifadəsini  tapmış  özünütənqid  (satira  və  yumor  vəsilə  ol-

maqla)  şəkililərin  milli  ləyaqətimizə  bağlılığına,  onu  yaşatmalarına 

və  əziz  tutmalarına  tutarlı  bir  sübutdur.  Burada  satira  və  yumorun 

xüsusən lətifə janrı vasitəsilə reallaşması daha səciyyəvidir.     

Nəşr olunmuş Şəki folkloru topluları elmi və ədəbi ictimaiy-

yət tərəfindən artıq öz qiymətini almaqdadır. İndiki kitabın içində-

kilərlə əlaqədar fikir söyləməyə ehtiyac duyuruq və bunun oxucu-

larımız üçün də faydalı olacağına inanırıq. 

Qabaqcadan bildirmək istəyirik ki, bu kitaba cəm edilmiş folk-

lor materiallarının içərisinə əvvəlki Şəki folkloru Antologiyası cild-

lərindəki materialların düşməməsini nəzarətdə saxlamışıq. Eyni za-

manda fərqli nümunələrin əhəmiyyətini nəzərə alaraq onları kitaba 

daxil etmişik, bu barədə qeyd  və  şərhlərdə kifayət qədər açıqlama 

da verilir. AFA Şəki  folkloru (I-II cildlər) əsasında hazırlanmış və 

II  cilddə  nəşr  edilmiş  Şəkinin  Folklor  Xəritəsinin  indiki  cildin 

materialları  əsasında  təkmilləşdirilmiş  və  tamamlanmış  variantını 

verməyi  də  lazımlı  hesab  etdik.  Xəritə  folklor  nümunələrinin  top-

landığı coğrafi yerləri göstərməklə yanaşı, həm də bu nümunələrin 

janrlar üzrə toplandığı yığcam ünvanlı folklor coğrafiyasını tanıdır, 

digər  tərəfdən,  hansı  folklor  janrının  harada  (şəhərin  hansı  hissə-

sində, qəsəbə və kənddə) daha səciyyəvi olduğuna aydınlıq gətirir. 

---

 

6

(Əlbəttə,  bu  gün  əlimizdəki  materiallara  görə)  Gələcəkdə  toplama 

işi irəlilədikcə, yeni folklor nümunələrinin ortaya çıxması ilə əlaqə-

dar xəritədə yerdəyişmələrin, təkmilləşmə və tamamlamaların apa-

rılması təbii və zəruri görünür. 

Şəki  folklorunun  bəzəyi  lətifələrdir.  Xalqın  məişətindən  do-

ğan, əsrlər boyu dildən-dilə keçən, satira və yumorla zəngin lətifələr 

şəkililərin  gündəlik  danışıqlarının,  ünsiyyətlərinin  ayrılmaz  hissəsi-

dir. Təsadüfü deyildir ki, Azərbaycanın başqa şəhər və rayonlarında 

şəkililəri görənlərin çöhrəsində təbəssüm yaranır, dərhal onlardan bir 

neçə  Şəki  lətifəsi  danışmağı  xahiş  edirlər.  Xalq  müdrükləri  lətifələr 

vasitəsilə paxıllığı, düşmənçiliyi, ədavət-nifaq toxumu səpənləri, şöh-

rətpərəstləri, var-dövlət hərislərini, özünü çoxbilmiş kimi qələmə ve-

rən diletantları, naşıları, nadanları, qanmazları, satira və yumor atəşi-

nə tuturlar. Sadəlövh kimi görünən şəkili əslində müdrik, hazırcavab, 

ən dolaşıq vəziyyətdən çıxış yolu tapmağı bacarandır. “... Şəki lətifə-

lərinin Azərbaycan məhəlli lətifələri arasında xüsusi yeri vardır. Şəki 

lətifələri  spesifik  bədii  keyfiyyətləri,  dil  xüsusiyyətləri,  Azərbaycan 

folkloru  kontekstində  etiraf  olunan  qəhrəmanları  ilə  seçilir.” 

(E.Talıblı, Folklorşünaslıq məsələləri, IV, səh. 37, Bakı, 1999)  

Zarafatcıl,  hazırcavab,  sadəlövhlüklə  müdrikliyi  birləşdirən, 

fərasətli və rəhmli Hacı dayı (Hacı Feyzi oğlu İlyas) Şəkinin Mol-

la Nəsrəddini kimi məşhurlaşıb. Şəkililəri “Hacıdayılar” kimi tanı-

yanlar haqlıdırlar. Kənar rayon və şəhərlərdə şəkililəri görəndə za-

rafatyana soruşurlar: “Ə, Hacı dayın gəlitdi?” Cavab verən şəkili-

dirsə deyir: “Gəlitdi də, geyitdi də”. “Şəkidə xiyar bititdi?”, “Bitit-

di də, yiyilitdi də”. 

Hacı dayının adı dillər əzbəri olmuş, Şəkidən çox-çox uzaqlara 

yayılmışdır. Bir dəfə Şəkidə gimgədə baməzə kişinin söhbətinə qu-

laq asdım. O, şirin Şəki ləhcəsində danışırdı: - Nəvəm Özbəkistan-

da əsgərlik edir. Getdim onu görməyə. Qayıdan başı arvada yüngül 

bir  padarka  almaq  istədim.  Dükana  girdim,  barmağımla  şüşənin 

altına qoyulmuş torlu lifçiyi göstərib didim: “Habı uşaq papağınnan 

ikisini bük”. Satıcı qız nə disə yaxşıdır? - “Hacıdayılardansan?” Ba-

kıda  tramvaya  minmişdim.  Pulumu  verib  didim:  -  “Habı  biletin 

---