Microsoft Word Asif Ata. II yan Bitiq Yollasan Aqibet Mugam Felsefesi doc

 
203
Onuncu Fəsil 
 
MUĞAMDA GERÇƏKLİYİN  
və  
İDEALIN DİALEKTİKASI 
 
1.  Qanunauyğunluq 
Muğam Gerçəkliklə  İdealın təzadlı qarşılaşdırılması  əsasında 
qurulur. 
Təzad  şöbələrdə hazırlanır,  İdeal Həsrəti ifadə eləyir,  –               
İdeala Yüksəlmə Yoluyla aradan qaldırılır. 
Gerçəklik Əhəmiyyətlidir, ancaq İdealla Təzad təşkil edir. 
 
 
2. «Rast»  muğamı 
 
«Maye-Rast» 
Rəvanlıq – gerçək məziyyətlərə malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil, İdeala Ali Rəvanlıq gərəkdir – Rəvanlıqla Təzad təşkil eləyən. 
Ciddilik – gerçək məziyyətlərə malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil, İdeala Ali Ciddilik gərəkdir – Ciddiliklə Təzad təşkil eləyən. 
Ahəngdarlıq  – gerçək məziyyətlərə malikdir, ancaq İdeal üçün 
kifayət deyil, İdeala Ali Ahəngdarlıq gərəkdir – Ahəngdarlıqla Təzad 
təşkil eləyən. 
Dünyayla görüş – gerçək məziyyətlərə malikdir, ancaq İdeal üçün 
kifayət deyil, İdeala Mütləqlə görüş  gərəkdir – Dünyayla görüşlə 
Təzad təşkil eləyən. 
İdeal gərəkdir İnsana – gerçəkliklə Təzad təşkil eləyən. 
 
«Hüseyni» 
Dramatizm gerçək məziyyətlərə malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil, İdeal üçün Ali Dramatizm gərəkdir – Dramatizmlə Təzad təşkil 
eləyən. 
Qəm gerçək mənaya malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət deyil, İdeal 
üçün Ali Qəm gərəkdir – Qəmlə Təzad təşkil eləyən. 
 
204
Dəyanət gerçək  əhəmiyyətə malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil,  İdeal üçün Ali Dəyanət gərəkdir – Dəyanətlə  Təzad təşkil 
eləyən. 
İdeal gərəkdir İnsana – gerçəkliklə Təzad təşkil eləyən. 
 
«Vilayəti» 
Şərlə münaqişə gerçək təsirə malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil, İdeala Şərin Ali İnkarı gərəkdir – adi münaqişəylə Təzad təşkil 
eləyən. 
İradə – gerçək Qüdrətə malikdir, ancaq İdeal üçün kifayət deyil, – 
Ali İdrak gərəkdir, – adi İradəylə Təzad təşkil eləyən. 
 
«İrak» 
Ali Rəvanlıq yaranır – gerçək Rəvanlıqla Təzad təşkil eləyən. 
Ali Ruhanilik yaranır – gerçək Ruhaniliklə Təzad təşkil eləyən. 
Ali İradə yaranır – gerçək İradəylə Təzad təşkil eləyən. 
Ali Kədər yaranır – gerçək Kədərlə Təzad təşkil eləyən. 
İdeal  yaranır – gerçəkliklə  Təzad təşkil eləyən. 
 
 
3. «Çahargah»  muğamı 
 
«Maye-Çahargah» 
Düşüncələr gerçək mənaya malikdirlər, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyillər, – Ali Düşüncə  gərəkdir  İdeala, – Düşüncələrlə  Təzad təşkil 
eləyən… 
Düşüncələri birləşdirən Qüssə gerçək mənaya malikdir, ancaq İdeal 
üçün kifayət deyil – Ali Qüssə gərəkdir İdeala – Qüssəylə Təzad təşkil 
eləyən. 
Gerçəkliyə İdeallıq çatışmır – gerçəkliklə Təzad təşkil eləyən…  
 
«Bəstə-Nigar» 
Kədər çeşidləri gerçək məziyyətlərə malikdirlər, ancaq İdeal üçün 
kifayət deyillər – İdeala Ali Kədər gərəkdir – Kədərlə  Təzad təşkil 
eləyən. 

---

 
205
«Hasar» 
İradə gerçək məziyyətlərə malikdir, ancaq İdeal mənada kifayət 
deyil – Ali İradə gərəkdir – İradəylə Təzad təşkil eləyən. 
Gerçək Ruhanilik əhəmiyyətlidir, ancaq İdeal üçün kifayət deyil – 
Ali Ruhanilik  gərəkdir  – İradəylə Təzad təşkil eləyən. 
Gerçəklik qeyri-kamilliyi İdeal Tələb eləyir – gerçəkliklə  Təzad 
təşkil eləyən. 
 
«Mənsuriyyə» 
Ali Zəka yaranır – Gerçək Zəkayla Təzad təşkil eləyən. 
Ali Duyğu yaranır – Gerçək Duyğuyla Təzad təşkil eləyən. 
Ali Ruhanilik yaranır – Gerçək Ruhaniliklə Təzad təşkil eləyən. 
İdeal təsdiq olunur – Gerçəkliklə  Təzad təşkil eləyən. 
 
 
4. «Bayatı-Şiraz» muğamı 
 
«Maye-Bayatı-Şiraz» 
Ruhani  İradəylə ram olunmuş  Kədər – gerçək mənaya malikdir, 
ancaq İdeal üçün kifayət deyil – Ali Kədər gərəkdir, – Kədərlə Təzad 
təşkil eləyən. 
Gerçək İdrak – əhəmiyyətlidir,  ancaq İdeal üçün kifayət deyil – 
Ali İdrak gərəkdir, – onunla Təzad təşkil eləyən. 
Gerçək Mənəviyyat  – zəruridir, ancaq İdeal üçün kifayət deyil – 
Ali Mənəviyyat gərəkdir, – onunla  Təzad təşkil eləyən. 
Gerçəklik İdealdan aşağıdır, ona görə İdeala can atır. 
 
 
«Bayatı-İsfahan» 
Kədər Dünyası gerçək mənada Ülvidir,  ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil – Ali Kədər Dünyası gərəkdir, onunla  Təzad təşkil eləyən. 
Gerçək Əməl bəhrəlidir,  ancaq İdeal üçün kifayət deyil – Ali Əməl 
gərəkdir,  onunla  Təzad təşkil eləyən. 
Gerçəklik  İdeal üçün kifayət deyil, – Ali Gerçəklik gərəkdir, 
onunla Təzad təşkil eləyən. 
 
206
«Hüzzal» 
Ali Kədər yaranır, – Gerçək Kədərlə Təzad təşkil eləyən. 
Ali İdrak yaranır, – Gerçək İdrakla Təzad təşkil eləyən. 
Ali Mənəviyyat yaranır, – Gerçək Mənəviyyatla Təzad təşkil 
eləyən. 
Ali Həyat yaranır, – Gerçək Həyatla Təzad təşkil eləyən. 
 
 
5. «Şur» muğamı 
 
«Maye-Şur» 
Təmkinli Ehtiras gerçək mənada qüdrətlidir, ancaq İdeal üçün 
kifayət deyil – Ali Ehtiras  gərəkdir,  –  onunla  Təzad təşkil eləyən. 
Gerçək  İdrak  əhəmiyyətlidir, ancaq İdeal üçün kifayət  deyil  –             
Ali İdrak  gərəkdir,  onunla  Təzad təşkil eləyən. 
Dünyayla Təmas gerçək mənada  əzəmətlidir, ancaq İdeal üçün 
kifayət deyil – Mütləqə qovuşmaq gərəkdir – onunla Təzad təşkil 
eləyən. 
İdeal Gerçəklik gərəkdir – Gerçəkliklə Təzad təşkil eləyən! 
 
«Zəmin-Xara» 
Həyat Yollarıyla addımlamaq zəruridir, ancaq İdeal üçün kifayət 
deyil – Mütləqə Yüksəlmək gərək –  onunla  Təzad təşkil eləyən. 
Ziddiyyətlər, Maneələr, Xülyalar, Şübhələr üzərində  Qələbə 
Zəruridir, ancaq İdeal üçün kifayət deyil – Gerçəkliyin  İdeallaşması 
gərəkdir, Gerçəkliklə Təzad təşkil eləyən. 
Gerçək İradə Qüdrətlidir, ancaq İdeal üçün kifayət deyil – Ali İradə 
gərəkdir, İradəylə Təzad təşkil eləyən. 
Gerçəklik İdeal deyil, bu səbəbdən də kifayət deyil. 
 
«Hicaz» 
Kamillik Həsrəti gerçək mənada əhəmiyyətlidir, ancaq İdeal üçün 
kifayət deyil – Ali Kamillik Tələb olunur – Kamilliklə  Təzad təşkil 
eləyən. 

---