44
da öz növbəsində reklama marağı artırır və reklam büdcəsinə qənaət etməyə imkan
yaradır.
Kampaniyanın gedişinin istənilən anında reklamçı nternet-reklamın effektliyini
göstərən statistik məlumatla tam həcmdə təmin edilir. Məsələn, hər hansı bir xərc
çəkmədən reklam bannerinə bilavasitə müraciət edənlər, sayta müraciət edənlər
haqqında ətraflı məlumat almaq olar. Bu zaman hətta dəqiq vaxt və coğrafi məkan
da göstərilir.
Belə təsəvvür yarana bilər ki, nternet-istifadəçi virtual aləmdə yaşayır və real
həyatda baş verənlər onları o qədər də maraqlandırmır. Lakin nternet-istifadəçi də
adi insandır və onu real həyatın gözəllikləri və yenilikləri maraqlandırır və bir də
əsas odur ki, qlobal şəbəkəyə daxil olmaq ucuz əyləncə deyil. Bu imkan hər
adamda olmur. Şəbəkənin əksər istifadəçiləri əsasən gənclər və orta yaşlılardır.
Ümumiyyətlə, nternet-istifadəçilərin çox hissəsini əlində səlahiyyət olan adamlar
təşkil edir. Bu isə potensial müştəri deməkdir.
Elektron ticarət - informasiya sistemlərindən istifadə edilməklə malların alqı-
satqısı, xidmətlərin göstərilməsi və işlərin görülməsi üzrə həyata keçirilən fəaliyyət
növüdür. Elektron ticarət anlayışı 1980-ci illərdə meydana gəlsə də, ilk dəfə
internet vasitəsilə alqı-satqı 1995-ci ilə təsadüf edib.
Elektron ticarət meydanları elektron ticərət təşkil etmək üçün istifadə olunan
portallardır. Bu alıcı ilə müştərini bir araya gətirən Web-saytdır. Ticarət meydan-
ları aid olduqları sahənin əlamətlərinə görə və ticarəti təşkil qaydalarına görə
fərqlənirlər. Sahə meydanlarına aşağıdakıları misal göstərmək olar: DirectAg.com
– kənd təsərrüfatı, Chemdex.com – kimya sənayesi, MetalSite və e-Steel.com –
metallurgiya. Təşkil qaydasına görə elektron ticarət sırası aşağıdakı kimidir – e-
mall, aqreqatorlar – aggregator, elektron auksionlar – e-auction house və birjalar.
Ənənəvi ticarət formasında fəaliyyətin texnoloji təminatı və xidmət növləri
ilə adətən müəssisə özü məşğul olur. stehsal edilmiş məhsulların reklamı və
yayılması broker və diler şəbəkələri vasitəsilə müəssisənin öz gücü ilə həyata keçi-
rilir. Alqı-satqının yerinə yetirilməsi isə bank və hüquq sistemləri vasitəsilə
45
aparılır. Beləliklə elektron-kommersiya sahəsində yuxarıda apardığımız funksional
sinifləşmə elə ənənəvi biznes-fəaliyyətin konkret əksidir. Sadecə, internet onların
əməyin bölüşdürülməsi prinsipi üzrə həyata keçirilməsini mümkün edir.
Elektron bazar-çoxlu sayda alıcıları və satıcıları birləşdirən, informasiya,
əmtəə və xidmət mübadiləsinə kömək edən, eləcə də ödəmələri həyata keçirməyə
imkan yaradan informasiya sistemidir. Elektron bazarın yaradılmasının əsasında
minlərlə informasiya şəbəkələrinin bir kompüter şəbəkəsində- nternetdə
birləşdirilməsi imkanı durur. Elektron bazarının informasiya sistemləri alıcıların və
satıcıların axtarışı, qiymətlər haqda informasiyanın alınması, əmtəələrin sifarişi və
onların ödənilməsi üzrə məsrəflərdən ibarət transaksiya məsrəflərini xeyli
azaltmağa imkan verir. nternetin geniş miqyaslı və əlverişli olması və orada
müxtəlif sazişlərin bağlanmasının sadəliyi elektron kommersiyanın inkişafına
təkan verdi.
Hələlik, istər satıcılar, istərsə də alıcılar tərəfindən bu xidmətə kifayət qədər
etibar edilmir. nternet-mağaza bu gün yalnız ticarət vasitəsi kimi çıxış edən ən
radikal vasitədir. stifadəçilərin indiki düşüncə tərzinə uyğun isə yalnız qarışıq
elektron ticarət sxemidir.
Belə sxemlərdən ən çox istifadə olunanı internet-vitrin formasıdır. Web-
saytın bu formasında istifadəçi məhsulla ətraflı tanış ola bilir, onun xarici
görünüşü, üstünlükləri, xarakteristikaları haqqında vizual məlumat alır,
videodiyircək və ya FLASH-animasiya vasitəsilə məhsulu canlı görə bilir.
Elektron kommersiya texnologiyası təkrar istehsalın bütün dövriyyəsinin paylama-
mübadilə sferasına əhəmiyyətli dəyişikliklər gətirir. E-kommersiya texnologiyası
alıcı və satıcılara aşağıdakı əlverişli imkanlardan eyni dərəcədə istifadə etməyə
imkan verir:
•
Biznesin qlobal miqyasda aparılması
. E-kommersiya sistemi hətta
xırda tədarükçü və sifarişçilərə də dünya miqyasında bizneslə məşğul olmaq
imkanı verir.
46
•
Satıcıların rəqabətə davamlılığının yüksəlməsi.
E-kommersiya
tədarükçülərə “sifarişçiyə yaxınlaşma” hesabına rəqabətə davamlılığını yüksəltmək
imkanı verir. Belə ki, bir çox şirkətlər satış qabağı və satışdan sonra geniş dəstək
təklif edir.
•
Satışın fərdiləşməsi.
Elektron qarşılıqlı əlaqə vasitələrindən istifadə
edərək şirkət hər bir fərdi sifarişçinin sorğuları haqqında müfəssəl informasiya ala
bilər və avtomatik olaraq onun fərdi tələblərinə uyğun məhsulları və xidmətləri
təklif edə bilər.
•
Sorğuya operativ reaksiya.
E-kommersiya tədarükçüdən sifarişçiyə
göndərilən əmtəənin yolunu əhəmiyyətli dərəcədə qısaltmağa imkan verir. O həm
maliyyə, həm də vaxt məsrəflərini azaltmağa imkan verən optimal yol təklif edir.
Xüsusi hallarda məhsullar və xidmətlər elektron üsullarla çatdırıldıqda məsafəyə
maksimum qənaət olunur.
•
Məsrəflərin azalması.
Elektron yolla bağlanmış satış müqaviləsi, bir
qayda olaraq, xidmət xərclərinin dəyərini aşağı salır. nsanlar arasında elektron
qarşılıqlı əlaqədən istifadə edən hər hansı biznes-proses hər iki tərəfin xərclərini
azaltmaq potensialına malikdir.
•
Biznesin aparılmasının yeni imkanları.
E-kommersiya texnologiyaları
tamamilə yeni məhsulların və xidmətlərin meydana gəlməsinə şərait yaradır.
E-kommersiya təkcə tranzaksiya məsrəflərinin azaldılmasında deyil, həm də
prinsip etibarilə cəmiyyətin iqtisadi inkişafını sürətləndirmək məqsədilə paylama-
mübadilə məsələlərində artıq öz əhəmiyyətini sübuta yetirmişdir. Müasir
iqtisadiyyatda elektron kommersiya texnologiyaları təkrar istehsal dövriyyəsində
mübadilə-paylama rolunun artması ilə bağlı olaraq iqtisadiyyatın inkişafına yeni
keyfiyyət verməkdədir.
Dostları ilə paylaş: |