Microsoft Word Az ekonomi After Corrections doc

s.303-308; 
Plattner, 
S.59.
Azerbaijan, IMF Economic Review, WashingtonDC, May, 1992, s.3 
Azər Əmiraslanov, “Dövlət Müstəqilliyi və Milli İqtisadiyyatm Formalaşması l^oblemləri”. 
Məşvərət 
Bülleteni, İAo'.7{43),
Oktyabr 
2001, 
ss.50-52. 
10 

---

Az
ərbaycan İqtisadiyyatı 
bu məhsullann satışından əldə edilən gəlirlər ittifaq daxilində tək bir mərkəzdə 
toplandığı üçün, Azərbaycan öz sərvətlərində mülkiyyət haqqına sahib deyildi^"^. 
Azərbaycan iqtisadiyyatı Sovet İttifaqı tərkibində yüksək, ancaq, düzgün 
qiymətləndirilməyəcək bir inkişaf səviyyəsinə çatmışdı. Müstəqilliyi qazanmazdan 
əvvəl, son iyirmi illik dövrdə, Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı stabil bir dövr 
keçməmişdir. Məsələn, ölkədə 1960-70-ci illərdə ortalama iqtisadi böyümə nisbəti 
5.2% ikən, 1970-80-ci illər arasında 7.4%-ə yüksəlmişdir. 1980- 
1990-
cı illər arasında isə bu nisbət kəskin bir azalma trendi göstərmişdir. 
İqtisadiyyat 1981-85-ci illərdə ortalama 4.9%, 1986-1990-cı illərdə isə 5-6% 
nisbətində azalma göstərmişdir. Xüsusilə, təbii ehtiyatların, ucuz və bol əməyin daha 
sıx istifadəsinə əsaslanan eneqi sektoru kimi sahələrə üstünlük verilməsi, iqtisadi 
strukturda böhran üçün əlverişli şərait yaratmışdır. 
Yuxarıdakı analiz nəzərə alındıqda Sovet İttifaqının dağılmasının, sadəcə siyasi 
deyil, iqtisadi şərtlərdən də qaynaqlandığını görürük. Ayn-ayrı respublikalardan təşkil 
olunan bir ittifaqın idarəsi sosial-iqtisadi inkişafı reallaşdırmaq baxımından ciddi 
problemlər törədirdi. Dünya iqtisadiyyatından təcrid olan Sovet iqtisadiyyatının 
mövcud vəziyyəti, nəinki inkişaf etmiş ölkələrdən, hətta inkişaf etməkdə olan 
ölkələrdən belə geridə qalırdı'^. 
Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Azərbaycanın müstəqilliyinə yenidən 
qovuşması ilə nəticələnən planlı iqtisadiyyatın Azərbaycan iqtisadiyyatına miras 
qoyduğu problemlər aşağıdakı şəkildə sıralana bilər*^; 
1.
İqtisadi strukturun sağlam olmaması. 
2.
İstehsal gücünün regional və sektoral bölgüsünün bərabər olmaması. 
3 .İstehsal edilən malların həm keyfiyyətinin aşağı olması, həm də adam başına 
düşən miqdann Sovet İttifaqından iki qat az olması. 1990-cı illənn əvvəllərində 
Azərbaycanda istehlakın sadəcə 50%-i daxili istehsaldan əldə edilmişdir. 
4.
İqtisadi strukturun sağlam olmaması nəticəsində Azərbaycanın xarici 
ticarətində 1980-ci illənn sonlannda ixrac idxaldan 30-40% artıq olmuşdur. İqtisadi 
cəhətdən müsbət qiymətləndirilməli olan bu vəziyyət, ölkənin ərazi və coğrafi 
quruluşunun uyğun olmaması baxımından arzu edilməz bir vəziyyət idi. Belə ki, xam 
maddə və ara mallann ixracın 55-60%-ni təşkil etməsi, ümimi- likdə isə idxal və 
ixracın 45-50%-nin Rusiya ilə həyata keçirilməsi, daha sonra iqtisadi inkişafın 
ləngiməsinə səbəb olmuşdur. 
Azərbaycanın yenidən siyasi müstəqillik qazanmasının. Sovetlər İttifaqı 
dağılmazdan əvvəl Azərbaycan iqtisadiyyatında baş verən mənfi halların nəticəsi olan 
iqtisadi böhranın dərinləşdiyi bir dövrə rast gəldiyi nəzərə çarpır. 
Əmiraslanov, ss. 53-54. 
14 
Əmiraslanov, s. 55. 
Rasim Həsənov, “Azərbaycanm İqtisadi İnkişaf Paradiqması və İqtisadi TəhiükəsizHk Konsepsiya- 
smm 
Seçwai'\ Məşvərət Bülleteni,
No:7(43), Bakı, Oktyabr-2001, ss. 6-8.