10
TÜRK D LLƏR A LƏS
Bir kökdən törəyən dillərə qohum dillər deyilir. Qohum dillərin hamısı birlikdə dil ailəsi adlanır.
Azərbaycan dili türk dilləri ailəsinə mənsubdur.
1. Oğuz qrupu
2. Qıpçaq qrupu
3. Qarluq qrupu
OĞUZ QRUPU
1.
Azərbaycan dili
2. Türk dili
3. Türkmən dili
4. Qaqauz dili
11
QIPÇAQ QRUPU
1. Qazax dili
3. Tatar dili
2. Qırğız dili
4. Başqırd dili
5. Qumuq dili
QARLUQ D L
1. Özbək dili
2. Uyğur dili
3. Salur dili və s.
12
D LLƏR N MORFOLOJ QURULUŞUNA GÖRƏ QRUPLARI
(T POLOJ BÖLGÜSÜ)
1. Kök dillər
2. Flektiv dillər
3. ltisaqi (aqqlütinativ)
dillər
Sözün kökü dəyişmir və
şə
kilçi olmur. Məsələn: Çin
dili kök dillərinə aiddir.
Sözün kökü içəridən dəyişir, şəkilçi
sözün əvvəlində (prefiks), ortasında
(infiks), sonunda (suffiks) gəlir.
Məsələn: rus, ingilis, ərəb dilləri
flektiv dillərə aiddir. Məs: nəzm-
nizam-nazim
Sözün kökü dəyişmir və
həmişə müstəqil leksik məna
bildirir. Şəkilçilər söz kökünə
qoşulur. Ahəng qanunu
gözlənilir. Azərbaycan dili
iltisaqi dillərə aiddir.
LT SAQ (AQQLÜT NAT V) D LLƏR
Bütün türk dilləri iltisaqi dillərə aiddir. Bu dillərdə:
1. Sözün kökü sabit qalır.
3. Sözün kökü müstəqil leksik
mənaya malik olur.
5. Ön şəkilçi olmur.
2. Şəkilçi sözün kökünə
qoşulur.
4. Sözə əvvəl leksik şəkilçi, sonra
qrammatik şəkilçi qoşulur.
6. Şəkilçinin sözə qoşulduğu zaman
ahəng qanunu gözlənilir.
13
ST SNALAR
Ə
SL AZƏRBAYCAN SÖZLƏR NDƏ
ALINMA SÖZLƏRDƏ
5
. B
əzi
sö
zl
ərd
ə s
öz
k
ök
ün
d
ə d
əy
işm
ə (f
le
ks
iy
a)
ba
ş v
eri
r:
da
ğıt
-d
a
ğın
ıq
-
da
ğıl
4
. B
əzi
sö
zl
ərd
ə k
ök
ün
so
n s
am
iti
d
əy
işi
r.
ge
t-g
ed
ir
3
. B
əzi
sö
zl
ərim
iz
ö
n
şək
ilç
i il
ə i
şl
ən
ir:
n
ad
in
c,
n
at
əm
iz,
n
ak
işi
.
2
. –
da
kı
2
, -
k
ı
4
, –
g
il
4
, -
sız
4
qr
am
m
ati
k
şək
ilç
il
ərd
ən
so
nr
a d
a s
öz
ə q
o
şu
la
bil
ən
le
ks
ik
ş
ək
ilç
il
ərd
ir:
d
ay
ım
gil
.
1.
O
ğu
l, q
ar
ın
, b
oy
u
n
, ç
iy
in
v
ə s
. M
illi
sö
zl
ər
ə s
ait
lə
b
a
şla
na
n m
ən
su
biy
y
ət
şək
ilç
isi
q
o
şu
ld
uq
da
sö
z k
ök
ün
d
ən
s
on
sa
it d
ü
şü
r:
o
ğu
l-o
ğlu
n
2.
Ş
ək
ilç
in
i a
yır
ark
ən
k
ök
m
ən
a v
erm
ir:
b
io
lo
ji,
fr
az
eo
lo
giy
a s
öz
lə
rin
d
ə
şək
ilç
il
əri
gö
tü
rd
ük
d
ə s
öz
lə
r d
ilim
iz
d
ə m
üs
tə
qil
sö
z k
im
i i
şl
ən
m
ir.
B
io
,
fr
az
eo
1.
Ş
ək
ilç
i s
öz
k
ök
ün
d
ən
ə
vv
əl i
şl
ən
ir:
bi
şü
u
r,
la
qe
yd
, b
am
əz
ə, n
ain
sa
f
3
.
Ə
r
əb
-fa
rs
m
ən
şəl
i s
öz
lə
rd
ə: k
im
y
əv
i v
ə lü
ğ
əv
i s
öz
lə
rin
d
ə -
v
i
şək
ilç
isi
ni
gö
tü
rd
ük
d
ə k
im
y
ə v
ə l
ü
ğ
ə s
öz
lə
ri q
alı
r k
i, o
nla
rın
d
a m
ən
as
ı y
ox
du
r.
Dostları ilə paylaş: |