Microsoft Word Baba n r variant seva
Yüklə 1,74 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Böyük şair haqqında ziyalı xatirəsi
120 yazır: “Rəsul Rzanın “Rənglər” silsiləsi ilə çağdaş Azərbaycan şeirində novatorluq meyilləri daha da gücləndi”. Rəsul Rzanın “Rənglər” silsiləsinin sonuncusu olan “Əl vurmayın, rənglənib” şeirindən danışarkən ədəbiyyatşünaslar vurğulayırlar ki, bu şeirdə Səməd Mənsurun “Rənglər” şeirindən bəhrələnmə var. Qoy olsun. Sadəcə bu bəhrələnmə sözü həqiqi mənasında yaradıcı xarakter kəsb edir. Arif Abdullazadə hələ neçə il əvvəl əbəs yerə deməmişdi ki, “İstər “Rənglər”, istərsə də “Əl vurmayın, rənglənib” şeirləri həm məzmun və forma, həm də ifadə vasitələri, obrazlar silsiləsi ilə bilavasitə onların yazıldığı zamanla bağlıdır”. Zaman-zaman minil- liklər boyu həyata dincliyin, ədalətin mümkünsüzlüyünü Xəqani və Nizami də, Mevlanə Cəlaləddin Rumi də, Nəsimi və Füzuli də, Sabir də dönə-dönə, ürək ağrısı ilə dediyi kimi S.Mənsur və Rəsul Rza da demişdir. Əlbəttə, hər biri fikirlərini özünəməxsus şəkildə poetik bir dillə ifadə etmişlər. Eyni mövzuya müraciət Rəsul Rzanın digər bir əsərində - “Qız qalası” poemasında da duyulmaqdadır. XX əsrin əvvələrində Cəfər Cabbarlı “Qız qalası” poemasını yazmışdır. Təbii ki, Rəsul Rza bu mövzuya yeni, özünəməxsus şəkildə milli şüur prizmasında, məx- susi dəsti-xətti ilə yanaşmış, həm də Cəfər Cabbarlıdan bir az irəli gedərkən milliliyi qoruyaraq, ona xələl gətirmədən vacib və zəruri bir işin öhdəsindən ləyaqətlə gəlmişdir. Rəsul Rza bütöv yaradıcılığında, poetik axtarışlarında orijinal oldu. Orijinal olduğu qədər XX əsr Azərbaycan poeziyasında yeni nəfəs idi. Çətin ki, bir də eləsi yarana...
Dağ kişiləri kimi qıpqırmızı yanaqları, lopa bığları, sıx, qıvrım saçları, alışıb yanan göy gözləri onun şəxsiyyətinə, mənəvi dünyasına dərhal böyük maraq oyadır. Ötəri təmas kifayət edər ki, onun necə zəngin mənəviyyata, dərin savada, geniş dünyagörüşünə malik olduğunu yəqin edəsən. Həm klassik, həm də müasir ədəbiyyatımıza, xalqımızın söz xəzinəsinə dərindən bələd olan gözəl insan, dəyərli alim, təcrübəli pedaqoq kimi hörmət qazanan Malik Mirzəyev Laçın rayonunda doğulub. Coğrafiya elmləri
121 namizədi, 15-ə qədər dərslik, monoqrafiyanın müəllifi, Azərbaycan Sovet Ensiklopediyanın müəlliflərindən biridir... Mənim otağımın qarşısında bir qrup institut əməkdaşı ilə söhbət edərkən tez-tez Rəsul Rzanın adını çəkməsi diqqətimi cəlb etdi, əlimdəki yazını yarımçıq qoyub, onlara yaxınlaşmağıma səbəb oldu. Böyük şairimiz Rəsul Rza haqqında xatirələrini danışırdı. Maraq məni bürüdü. Söhbətdən sonra otağıma dəvət edib, onun Rəsul Rza haqqında şairlə ilk görüşü barədə ətraflı danışmasını xahiş etdim. Malik müəllim qaşlarını çatıb, gözlərini məchul bir nöqtəyə zilləyərək sözə başladı. Mən Malik müəllimin dediklərini qələmə almaqla həm xalq şairi Rəsul Rzanın böyüklüyünü, həm də vaxtilə onunla təmasda olan ziyalılarımızdan birinin bu görkəmli şəxsiyyətə verdiyi yüksək qiyməti diqqətə çatdırmaq istəyirəm. Şeir və poemalarını dönə-dönə oxuduğu, yaradıcılığından bir çox nümunələri əzbərdən bildiyi Rəsul Rza ilə ünsiyyət Malik müəllim üçün gözlənilməz və çox sevindirici olub. Özünün bu barədə dediklərindən: “1961-ci ildə Universiteti bitirib, Elmlər Akademiyasının Coğrafiya İnstitutunun aspiranturasına daxil oldum. Bir gün direktorluqdan dedilər ki, Rəsul Rzanın qəbulunda olmalısan. O zaman Rəsul Rza İçərişəhərdə ensiklopediya üçün ayrılmış binada otururdu. Ensiklopediyanın baş redaktoru idi. Bir qrup alim və aspirantla mən də onun qəbulunda oldum. Yaxşı yadımdadır, böyük şair asta-asta danışır, Azərbaycan xalqının elmində, mədəniyyət tarixində ensiklopediyanın misilsiz rolunu əsaslı dəlillərlə bizə başa salırdı. Sonra hər birimizi müxtəlif bölgələrə ezam etdilər. Yerlərdən məlumatlar toplamaq tapşırığı verilmişdir”. Malik müəllimin xatirində Rəsul Rza səmimi, qayğıkeş insan kimi qalıb. Özünün dediyinə görə Rəsul Rza kimi böyük şəxsiyyətin sadəliyi, təvazökarlığı və qayğıkeşliyi onu heyrətləndirir: “Bir dəfə “Bakı” qəzetində “Adlar təhrif olunanda” məqaləm çap olunmuşdu. Bu məqalədə ermənilər tərəfindən türk mənşəli coğrafi adların dəyişdirilməsinə görə öz etrirazımı bildirmiş və nümunələr gətir- mişdim. İnstitutda mənə dedilər ki, Rəsul Rza səni yanına çağırır. Dərhal getdim. İçəri girəndə ayağa qalxdı, əlimi sıxıb oturmağa yer göstərdi. Stolun üstündəki qəzetdə məqaləmə işarə edərək dedi:
122 “Oğlum, çox ciddi bir məsələyə toxunmusan, maraqlı, düşündürücü məqalə yazmısan. Bu, ensiklopediyamıza lazım olacaq material- lardandır”. Eynəyini gözünə taxıb həmin yazıdan bəzi məqamları özünəməxsus şirinliklə oxumağa başladı: “Buna bax ha, nə vaxtdan Oxçu çay Boxçu çay, Qaragöl Sev, Böyük İşıqlı dağı, İşxansar, Qızılboğaz dağı, Sxux, Bazarçay Varoton oldu?!”. Eynəyini gözündən çıxardıb, təmkinlə dinləndi: “Oğlum, belə dəyişdirilmiş coğrafi adlardan yenə də toplaya bilərsənmi?” “Bəli” – dedim. Az vaxt içərisində elmi mənbələrə istinadən, bu adların türk mənşəli sözlər olduğunu sübut edib, cədvəlləşdirib ona verdim. Cədvəli nəzərdən keçirdi, dərindən köks ötürdü və diqqətlə üzümə baxdı. Sonra Ermənistanda, Gürcüstanda olan Azərbaycan kəndlərinin adlarının əslində olduğu kimi ensiklopediyaya daxil edilməsi barədə təklifinin “yuxarılar”ın qəzəbinə səbəb olmasından, ötəri də olsa da, gileyləndi. Kaş, indiki ziyalılarımızın yüzdə biri Rəsul Rza kimi olardı, öz millətinin taleyinə onun qədər yanaydı”. Malik müəllimin söhbətini dinlədikcə bir daha belə qənaətə gəldim ki öz ömrünü xalqın yolunda şam kimi əridənlər heç vaxt unudulmur, daima xoş xatirələrlə yad olunurlar.
XX əsrdən dünən ayrılsaq da, tezcə arxada qaldı, minilliklərə tay olub tarixləşdi. Və bu əsr özünün spesifik xüsusiyyətləri, tarixi məqamları, zənginliyi, müxtəlifliyi, təzadlığı və paradoksallığı ilə bütün sahələrdə olduğu kimi, ədəbiyyat və sənət məsələlərində də özündən əvvəlki əsrlərlə nisbətdə qazandı. XIX əsrin sonluğundakı ədəbi prosesdə müjdələr, bənövşə boynu büküklüyü və zərifliyi ilə də olsa, uğurlu özünəməxsusluqlarla təsdiqini tapdı. Filologiya elmləri doktoru, professor Zaman Əsgərlinin “ELM” nəşriyyatında işıq üzü görən “Alim ömrü” monoqrafik əsəri Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığının ağsaqqallarından sayılan, Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Əziz Mirəhmədovun həyat və fəaliyyətinin XX əsrin yarısından çoxunu təşkil edən bir dövrünün panoramıdır. Əziz Mirəhmədov o alimlərdəndir ki, ömrünün yarım əsrdən çoxunu XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının tədqiqinə həsr
Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|