Microsoft Word Baba n r variant seva
Yüklə 1,74 Mb.
|
199 Hər misrası bir öpüşdən, - Bu alverdən xoşun gəlir?
“Xəbərin varmı?” şeirindəki: ..Dodağında qan izi var, Aşiqini qana suvar...
misraları bizə yeri gəldikcə xalq şeiri formalarında şeirlər yazmış, bir sıra cinaslı bayatılar yaratmış, Azərbaycan poeziyasında məktəb yaratmış xalq şairi Rəsul Rzanın :
Dodağımda qan qaldı! Öpüşündən qan qaldı. Sən nazik dodaqlısan, Ya dodağın qanqaldı
Kitabda toplanan poeziya nümunələrinin sırasında Vətən təəssüblü, Qarabağ həsrəti ilə alışıb yanan kövrək şair qəlbinin sızıltılarına həsr olunmuş şeirlər də xüsusi yer tutur və ürək ağrısı ilə oxunur. “Göstərin” şeirindən oxuyuruq:
Mən Şuşanı görməmişəm, - Şuşanı mənə göstərin. Dağ başından uçuruma, Düşəni mənə göstərin... ...İlk baharın sazağında , Anasının qucağında, Xocalının ocağında Bişəni mənə göstərin.
Kitabda toplanmış şeirləri vərəq-vərəq oxuduqca Teymur Kərimlinin Azərbaycan poeziyasını incəliklərinə qədər – fərq etməz lirik, satirik, yaxud siyasi – bildiyini müşahidə edirik. Elə bil o məlum qafiyələr şairi yerindən oynadıb, oxsuduqca özü də ehtiraza gəlib ilham pərisini cilovlamaqla aciz qalıb, odlu-həsrətli misralar 200 yaranıb. Belə məqamlarda atalar sözü, məsəllər də yazacağı şeirlərə stimul verib, istinadgah nöqtəsi olub. Şairin məhəbbət mövzusunda yazdığı gözəl nümunələr göstərir ki, aşıq məşuqun yolunda çox cövrü-cəfalar çəkir, yalvarır, imdad istəyir, tənə edir, atmacalar deyir – nə desən edir, “bir sevgi uğrunda ölmək də istəyir”. Hicran ömrü yaşayan şairin həsrətdən zəhləsi gedir, “əllərimlə boğam həsrəti”, “əndamını qiymə-qiymə doğrayam həsrətin” – deyir. Bu bölmədə toplanan qəzəllər də maraqla oxunur və özünəməxsus- luqları ilə seçilir. Kitabın “İtfahlar” bölümünə şairin görkəmli müasirləri akademik Bəkir Nəbiyev, xalq şairi Məmməd Araz, alim- şair Hüseyn Kürdoğlu, yazıçı-publisist Abuzər Bağırov, tənqidçi Şamil Salmanov, dünya şöhrətli müğənnilər Alim və Fərqanə Qasımovalar və başqaları dost qohumlarının daxil edilməsi onun şeirlərinin mövzu dairəsinin genişliyindən xəbər verir. İrili-xırdalı bu poetik parçalarda diqqəti çəkən məqamlar səmimiyyət və təvazökarlıqdır. Bənzəmələr, sancmalar, bənzətmələr bölümündəki şeirlər hansı mövzuya, kimə ithaf olunmasına baxmayaraq ruha qida verən, ürəkdən oxxay çıxaran, qulaq oxşayan, dodaq qaçıran, insanı təmizliyə, düşünməyə çağıran nikbin notlu poeziya nümunələridir. Füzuliyə, Seyid Əzimə, Aşıq Ələsgərə, Səhhətə, Sabirə, Vahidə bənzətmələr poetik istedaddan əlavə Teymurun müəyyən etdiyi mövzunu əlində mum kimi istədiyi formaya salması həm heyrət doğurur, həm də təəccüb. Deyir, görünən kəndə nə bələdçi, əruz vəzninin ən incə qatlarına, fəsahətin komponentlərinə dərindən bələdlilik göstərir ki, o, çox arxayın, qorxmadan, özünə, ilhamına güvənərək yazır, nəticədə istedadla yazılmış poetik əsərlər ortaya çıxır. Şeir toplusunu oxuduqdan sonra məlum olur ki, kitabın adına qoyulmuş sərlövhə əbəs yerə seçilməmişdir. Bu ad əsərdəki ayrı- ayrı bölmələrin və onların məzmun-ideya qatlarının kilididir. Daha maraqlısı odur ki, Teymur Kərimlinin poeziyasının ruhunu, incə duyumunun sərhini ilkin olaraq onun şəxsiyyətində axtarmağa lüzum yoxdur. Bu poeziya bütövlükdə onun xarakteridir. Onun xarakteri bu poeziyadır. Bir də oxucu bu poeziyada özünə tanış olan çox şey tapır, özünü arada görür. Belə olduğu təqdirdə “Hicran
201 ömrü”nü oxumağa, ibrət götürməyə dəyər. Teymur Kərimli klassik Azərbaycan şeirinin ənənəvi təsvir vasitələrinin bir çoxuna müraciət etmiş, poetik ziynətlərdən özünə- məxsus bir məharətlə faydalanmışdır. Bunlar da şairin Azərbaycan, türk, fars qəzəllərinə, onun poetikasının incəliklərinə bələd olma- sından irəli gələn xüsusiyyətlərdir. Biz Teymur Kərimlinin şeirlərinin bütün poetik incəliklərinə toxunmaq, onun şeirlərində işlənən bədii fiqurların hamısını şərh etmək istəsək də, təbii ki, bu bir məqalənin imkanları xaricində olduğu üçün, sadəcə izahlarımız şairin ilk şeir toplusu haqqında ədəbi ictimaiyyətə bilgi, məlumat vermək istəyindən irəli gəlmişdir.
Eyni etnik mənşəyə, ortaq mədəni-ədəbi sərvətə, inama, etiqada, adət-ənənəyə, düşüncə və həyat tərzinə malik türk xalqları əsrlər boyudur ki, müxtəlif təzyiqlərə, təsirlərə məruz qalırdı. Türk xalqları tarixin müxtəlif dönəmlərində ayrı-ayrı dövlətlər tərəfindən işğal olunmuş, onların müstəqil dövlətləri məhv edilmiş, və ya suveren dövlət qurmaq cəhdlərinin qarşısı amansızcasına alınmışdır. Bütün bunlar azmış kimi, müstəmləkəçiliyin ömrünün uzatmaq üçün onların yadlaşmasına, eyni kökdən olduqlarını unutmalarına cəhdlər göstərilmişdir. Bu məqsədilə çar Rusiyasında da, sovet imperiyası dövründə də yadlaşmanı gücləndirmək məqsədilə türk xalqlarının bir-birinin tarixini, ədəbiyyatını, incəsənətini öyrətmə- lərinə ya icazə verməmiş, ya da sovet ideologiyasına uyğun aspektdən araşdırılmasına, tədrisinə imkan yaratmışlar. Bütün bunlar isə türk xalqlarının tarixi və ədəbiyyatının araşdırlmasında, orta, ali təhsil ocaqlarında tədris prosesində boşluq yaratdı. Türk dövlətləri müstəqillik qazandıqdan sonra mövcud boşluğun aradan qaldırılması istiqamətində əsaslı və kompleks işlər görülməyə başladı. Belə faydalı, zəruri işlər sırasında yeni nəşr olunmuş bir kitab - Mərkəzi Asiya, Qazaxıstan, Volqaboyu, Sibir və Krım türklərinin yeni dövr tarixinə həsr olunmuş “Türk xalq- larının tarixi. Yeni dövr (XIX-XX əsr)” adlı ali məktəblər üçün ya- Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|