Microsoft Word Baba n r variant seva
Yüklə 1,74 Mb.
|
205 təmkinli, məntiqli, xoşsima, təvazökar, yoldaşa yanan, diqqətcil, təəssübkeş və zəhmətkeş. Hansısa müdrik bir şəxs yazarlar haq- qında deyib: “Onlar Tanrı cəzasını çəkənlərdir”. Bu hikmətə əl gəzdirmədən – bəzəksiz-düzəksiz demək olar ki, məhz Şamil Allahın həmin bəndələrindəndir. Yaş fərqimizə baxmayaraq, ötən illər ərzində çox səmimi dostluq münasibətlərimiz olub. 80-cı illərin ortalarında onunla ilk tanışlığımız mərhum akademik Kamal Talıbzadənin iş otağında olub. Hər ikimiz bu böyük alimlə əlaqəli olan tədqiqatlar üzərində işləyirdik. Şərəfli, ziyalı alim ömrünün altıncı onilliyinə inam və şövqilə, ən çoxu da məhəbbətlə qədəm qoyan Şamil Vəliyevin alimlik fəaliyyəti mənim gözlərim qarşısında keçib, - desəm, səhv etmiş olmaram. Artıq bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda bir şöbədə çalışırıq. Şamil Vəliyev ədəbi ictimaiyyət arasında istedadla deyilmiş sözü, xüsusi yeri olan ləyaqətli bir alim, ziyalı kimi tanınır, sevilir və oxunur. Şamil Vəliyev şəxsiyyət kimi də, təşkilatçı və alim kimi də öz yerində olan, müsahibini diqqətlə dinləyən, artıq-əskik söz və ifadələrə yol verməyən, həll olunan məsələlərə tələsik müdaxilə edib münasibət bildirməyən ziyalı alim, böyük insandır. Şamilin 50 yaşı tamam olur. Elə bil əlli ildir ki, o, səninlə dostluq edir. 20-25 il bundan əvvəl də Şamil müdrik ağsaqqal kimi danışır, hərəkət edər, yol göstərərdi. Bu gün Şamil Vəliyev filologiya elmləri doktoru, professor kimi ən böyük elm, təhsil məbədgahımız olan Bakı Dövlət Universitetində Mətbuat tarixi və ideoloji iş metodları kafedrasına rəhbərlik edir. XXI əsrin yaxın gələcək dövrü üçün istedadlı jurnalist kadrların hazırlanmasında fəaliyyət göstərir. Şamilin dosta, iş yoldaşına canıyananlığını, elmə təəssübünü mən şəkər xəstəliyi ilə ərsəyə gətirdiyim doktorluq dissertasiyamın necə diqqətlə oxunmasında və şöbədə müzakirə olunarkən onun prinsipial çıxışında görmüşəm. Bir ədəbiyyatşünas, tənqidçi kimi onun erudisiyası, orijinal münasibətləri, peşəkarlıqla söylədikləri tövsiyələri sonralar digər müzakirələrdə müşahidə etməyim gənc alimi gözlərim önündə birə-min ucaltdı. Ötən əsrin onillikləri bir-birini sürətlə əvəz etsə də, XXI əsrin ilk dövründə arxada qalan ədəbi prosesi sərf-nəzər etdikdə deyi- lənlərlə razılaşırsan ki, XX əsrin əvvəlləri əhəmiyyətli bir mərhələ 206 kimi həmişə ədəbiyyatşünasların qarşısında ciddi elmi-ictimai maraq doğurmuş, haqlı olaraq intibah illəri kimi yaddaşlarda qalmışdır. Filologiya elmləri doktoru, professor Şamil Vəliyev bəlkə də, elmi yaradıcılığının böyük bir hissəsini məhz özü bilə- rəkdən həmin illərə sərf etmişdir. Alim sanki tədqiqat aparacağı dövrdə olan boşluğu görmüş, hələ vaxtilə demişdir: “Həmin dövrlə əlaqədar bu və ya digər yaradıcı şəxsiyyət, fakt, hadisə, problem, ədəbiyyat, mətbuat orqanı, nəzəri-estetik keyfiyyət, hər hansı bir bədii sənətkarlıq elementi və s. konkret şəkildə öyrənilsə də, ədəbi mühit və yaxud müəyyən ədəbi məktəbi-hərəkatı bütöv şəkildə əks etdirən elmi əsərlər yox dərəcəsindədir”. Təbii ki, bu düşüncədə olan gənc tədqiqatçı alim görəcəyi işləri çox götür-qoy etdikdən, həm də akademik Kamal Talıbzadə kimi ustaddan tövsiyə aldıqdan sonra ciddi araşdırmalara girişmiş “Füyuzat ədəbi məktəbi” (Bakı, “Elm” 1999), “XX əsr Azərbaycan ədəbi tənqidində poeziya problemləri (1895-1917)” monoqrafiyalarını uzun illərin gərgin axtarışlarından sonra ədəbi-elmi ictimaiyyətin ixtiyarına vermişdir. Bəli, Şamil Vəliyevin elmi tədqiqatla məşğul olduğu dövr əsasən XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Ən önəmli cəhət isə ədəbiyyatımızın və mədəniyyətimizin ağrılı yeri olan, on illərlə öyrənilməsi yasaq olunmuş “Füyuzat” jurnalının elmi araşdırmaları ilə bağlı apardığı fundamental tədqiqatlar olmuşdur. Kommunist ideologiyasının kəsəkəs vaxtlarında Əlibəy Hüseynzadənin, Əhməd bəy Ağayevin nəinki əsərlərinin məziyyətləri, heç onların adlarını da dilə gətirmək hər kişinin işi deyildir. Bütün qadağalara baxmayaraq, akademik Kamal Talıbzadə o illər heç kimdən, heç nədən qorxmadan onlar haqqında fikirlərini biz yetişdirmələrinə bildirərdi. Sevimli tələbəsi Şamil Vəliyevə bu mövzunun işləməsini etibar etməsi də akademikin illərlə qəlbində qövr edən yaraların sağalacağı ümidləri ilə bağlı idi. Yaxşı yadımdadır, o illər Şamillə ən çox Mərkəzi kitabxanada rastlaşardıq. Gəncliyimizə baxma- yaraq, arxiv materiallarının saatlarla səbir və dözümlə nəzərdən keçirilməsi üzümüzü bozartmış, gözlərimizin altının tulumunu böyütmüşdü. Beş-altı saatdan bir hava almaq üçün Sahil bağına çıxanda Şamil yorğunluğuna baxmayaraq, təbəssümlə deyərdi ki, “ədəbiyyatın yolu çətindir, ağırdır, təzadlar, iztirablarla doludur. Burada aldanış da, səhv də var, itki də, uğur da, faciə də, əfsanəvi 207 Səməndər quşu tək yenidən dirilmək xoşbəxtliyi də... Əsl ədəbiyyat adamı olmaq üçün yalnız elm, savad, bilim yetərli deyil, gərək həm də onun qayğılarına ömür-gün sərf edəsən, onun qanunları ilə yaşayasan”. İstedadlı ədəbiyyatşünasın bu əsərləri az müddət ərzində nəinki bütün həmvətənlərimiz arasında, hətta intellektual “çevrənin adam- ları üçün qiymətli mənbə” rolunu oynadı. “Füyuzat ədəbi məktəbi” monoqrafiyasına ön sözdə akademik Kamal Talıbzadə yazır: “Onun Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutuna gəldiyi ilk günlər xatirimdədir. Özüm üçün doğma olan elm-sənət ocağına onun müqəddəs bir məbədgah kimi baxması, sadə davranışı, saf, təmiz ünsiyyəti, yüksək mədəniyyəti ilə yanaşı, elmi-nəzəri hazırlığı və intellektual yetkinliyi diqqətimi çəkdi. Elə buna görə də onun tənqid tarixi və nəzəriyyəsi ilə məşğul olmasını tövsiyə etdim”. Qarşımdakı digər kitablara nəzər yetirirəm. Tanınmış ədəbiyyatşünas alim, professor Nizaməddin Şəmsizadə haqqında yazdığı “Azərbaycanşünas alim” (Bakı, “Elm”, 2004) və filologiya elmləri doktoru “Əflatun Saraclı” (1996) əsərləri də Şamil Vəliyevin müasirlərinə diqqət və qayğısından, onlara məhəb- bətindən, elmi təşəbbüskeşliyindən irəli gələn məsələlərdir. Şamil Vəliyevin “XX əsr Azərbaycan ədəbi tənqidində poeziya problemləri (1895-1917)” monoqrafiyası Azərbaycan ədəbiyyatşü- naslığının nəzəri metodoloji əsaslarını möhkəmlətmək, ideya-bədii axtarışlar təcrübəsini öyrənmək baxımından milli ədəbiyyatımızın gələcək tədqiqatçılarına çox lazım olacaq qiymətli məxəzdir. Sizi irəlidə çox onilliklər, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları, elmin açılmamış səhifələrini araşdırmaq gözləyir. Yolun uğurlu olsun! 50 yaşın mübarək, əziz dostum!
Son illər Azərbaycan bədii nəsrinin poetikasına həsr olunmuş əsərlər içərisində nəzəriyyəçi alim, filologiya elmlər namizədi Arif Əmrahoğlunun “Epik sözün poetik gücü” əsəri özünəməxsusluqları ilə seçilir.
Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|