Baba ocağı
217
saxladığı ağac-dəyənəyi ehmalca sağ əlinə keçirdi.
Nəfəsini içinə çəkdi, yaxınlaşan erməni quldurunun
üzərinə atıldı. Qəfil hüçumdan özünü itirən düşmən
əl-qol açınça Baba dəyənəyini onun boğazına keçirib,
var qüvvəsi ilə sıxdı, düşmən xırıldayırdı. Artıq
taqətdən düşən, nəfəsi kəsilmiş düşmən üzüqoyulu
yerə yıxıldı. Baba çəld hərəkətlə düşmənin beşaçılan
və qılınçını götürdü. Beşaçılanın lüləsini yerdə
uzanıb keçinmiş düşmənə tərəf tuşlayıb yoxlamaq
istədisə, ehtiyatlanıb bu fİkrİndən vaz keçdi.
Baba çox heyvan öldürmüşdü, hətta vəhşi
heyvanları bəzən balaca bir bıçaq, yaxud dəyənək ilə
vurub öldürmüşdü, amma insan öldürməyi xəyalına
belə gətirməmişdi. Baba ilk dəfəydi ki, adam
öldürürdü, bu adam erməni qulduru olsa da, yenə
də adamıydı. Öldürdüyü adama acıyırdı, amma
görəsən onun qoca atasını, günahsız anasını öldürən
erməni quldurları da heç olmasa ürəklərində
binəvalara acıyırdılarmı? Bəlkə elə onun əzizlərini
öldürən elə bu erməni qulduruydu? Kim bilir?!
Ürəyində - bu, anamın intiqamı olsun, - dedi.
Baba rus beşaçılanını bir neçə dəfə əlində atıb
tutdu. Nişangahını gözlərinə yaxınlaşdırıb yoxladı.
Bir gözünü yumub, o biri gözü ilə nişan aldı. Amma
atmadı. Gülləyə heyfi gəlirdi. Bu güllələr intiqam
atəşi ilə açılaçaqdır, - deyə düşündü. Qılınçı belinə
bağladı. Patrondaşı sinəsindən aşırdı. Babanı görən
tanımazdı. Baba indi özündə bir yüngüllük, əzəmət
Nizami Muradoğlu
218
və qüvvə hiss edirdi. O, indi bir orduya qarşı təkçə
vuruşmağa hazırdı. Oxçulu Baba yamaçlarda quş
kimi səkirdi.
Bu minval ilə Ayı çınqıllığını keçmişdi, Saq-
qarsuyu adlamışdı, yaxında başıqarlı Əylis dağları
görünürdü.
Rövşən bəy son zamanlar çox əziyyət çəkirdi.
Artıq qaçqınların Əylisdə yerləşdirilməsindən xeyli
müddət keçirdi. Nuhgədihlilər də, Qafandan gələn
qaçqınlar da yeni həyata alışır, min zəhmət bahasına
da olsa, yurd-yuva salmağa çalışırdılar. Rövşən bəy
Ədif bəylə birlikdə dəfələrlə qaçqınların Əylis
ermənilərinə hücum etmək təşəbbüslərinin qarşısını
almış, nahaq qan tökülməsinə imkan verməmişdi.
Amma gərginlik davam edir, üstəlik aclıq, səfalət baş
alıb gedirdi. Arakel erməni tacirlərini taxılı
gizlətməyə, qiymətləri qaldırmağa təhrik edir,
qaçqınları çörək problemi ilə üz-üzə qoyurdu. Çörək
almaq imkanı olmayan qaçqınların içərisində
dilənçilik, oğurluq halları baş verirdi. Rövşən bəy
rəsmən Ədif bəyə müraciət etmək məcburiyyətində
qaldı.
Müraciətdə
taxılın
qiymətinin
sabitləşdirilməsi, Arakelin və taxıl alveri ilə məşğul
olan digər erməni tacirlərinin anbarlarında olan
taxılın qeydiyyatdan keçirilməsi, norma daxilində
Baba ocağı
219
satılması əsas prinsip olaraq qərarlaşdırılırdı. Ədif
bəy bu işdə bir qədər tərəddüd etsə də, Rövşən bəyin
əsaslı dəlilləri qarşısında razılaşmağa məcbur oldu.
Beləliklə, Ədif bəy vasitəsi ilə taxılın satışının
nəzarətə götürülməsi Arakelin kefinə soğan doğradı.
Ədif bəy rəsmən Rövşən bəylə hesablaşırdı.
Mühim məsələlərin müzakirəsi zamanı Arakelin və
digər imkanlı adamların fikri soruşulsa da, əksər
vaxt onların dediklərinin əksinə qərar çıxarılır, sonda
Rövşən bəyin mülahizələri əsas götürülürdü. Digər
bir ciddi məsələ də Əylislilərin örüş yerlərinin
qaçqınların mal-heyvanlarının otarılması üçün açıq
elan edilməsiydi. Bütün bunlar Arakeli cin atına
mindirmişdi. Arakel başa düşürdü ki, Rövşən bəy
durduqca onun artan nüfuzu erməni icmasının
üzvlərinə də təsirsiz qalmır, erməni daşnaklarının
gələcəyə hesablanmış planlarını alt-üst edir,
türklərsiz Əylis planı iflasa uğrayırdı.
Arakel vəziyyətin dözülməz bir hala gəldiyi
haqqında düşünür, Rövşən bəylə haqq-hesabı
çürütməyin yollarını arayırdı. Türkləri təşkilat-
lanmağa qoymaq olmazdı. Onların irəlidə olanlarını
bir-bir aradan götürmək, camaatı başsız buraxmaq
lazımdı. Ondan sonrası asan olacaqdı, turklər bu
torpaqlardan birdəfəlik didərgin düşəcək, erməni-
lərin durumu xeyli yaxşılaşacaqdı. Güzəştə getmək
ölümə bərabərdi, hər nəyin bahasına olsa da,
türklərə indiki vəziyyətdə arxadan zərbə vurmaq ən
Nizami Muradoğlu
220
düzgün yoldu. Arakel Niydehə və parağalı Aşota
məktub yazıb təyin edilmiş gün silahlı quldur
dəstəsini Əylis ermənilərinin köməyinə gətirməsini
xahiş etdi. Sonra da Anastası yanına çağırtdırıb ona
belə bir xüsusi tapşırıq verdi:
- Rovşanı aradan qaldırmaq lazımdı.
Anastas fikrə getdi, bilirdi ki, hazırkı durumda
belə bir işə qol qoymağın nəticəsi yaxşı olmaya bilərdi.
Ürəyindən keçənləri dilinə gətirdi:
- Arakel ağa, indiki zamanda bu, çox qorxuludu.
- Canındanmı qorxursan?
- Yox, canımdan qorxmuram, bunun yaxşı nəticə
verməyəcəyindən qorxuram. Rövşən bəyi başqaları ilə
bir sıraya qoymaq olmaz. Onun ölümü bizə bəla
gətirər. Türklər onu çox sevirlər, gizlin deyil ki,
bizimkilərdən də onu eşidənlər az deyil.
- Bunu yaxşı dedin, “bizimkilərdən də onu
eşidən az deyil”. Məni də narahat edən elə budur. Belə
getsə, biz gərək namusumuzu Rövşən bəyin
ayaqlarının altına atıb tapdalayaq. Sən buna necə
dözə bilərsən? Yadındadı Aykanı aparıb müsəl-
manların qəbirstanlığında basdırdılar. Tamaranı türkə
ərə verdilər. Petrosu yoluq cücəyə döndəriblər. Mani
girov götürdülər. Buna nə deyirsən? Bir o qalıb ki,
gəlib altımızdan döşəyimizi də çəkib aparsınlar. Yox,
Anastas! Yox! İlanın başını əzərlər. Nə olur olsun sən
bunu etməlisən. Böyük Hayastan namına etməlisən.
Haylar səni unutmayacaq, Hayastan dövləti sənin
Dostları ilə paylaş: |