Baba ocağı
229
hazır saxlamışdılar. Aşotun quldur dəstəsi meydana
girər-girməz dığalar silahlanıb onlara kömək edə-
cəkdilər.
Əylisin mərkəzi meydanında iynə atsan yerə
düşməzdi. O gün bütün dükanlar bağlanmışdı, bircə
qəssab Yaqubun dükanı açıqdı. Qəssab Yaqub səhər
sübh tezdən kəsib qənarədən asdığı dana ətinin
yanında əlləri qoynunda dayanmışdı, çünki
kimsənin ət almaq həvəsi yoxuydu. Hamı intizarla
yığıncağın başlamasını gözləyirdi. Bir tərəfdə
ermənilər, qarşı tərəfdə yerli türklər, aşağı başda
qaçqınlar dayanmışdı.
Ədif bəyin yanında Əylisin mötəbər şəxsləri Hacı
Nəcəf ağa, Mirzə Tahir Əfəndi, Əyyub kişi, Məm-
məd Səfi, Molla Nurməmməd, Aslan baba, Məşədi
Bağır, Mirzə Rahab, Arakel, Saşa, keşiş Mikayıl,
Petros dayanmışdılar. Osmanlı ordusunun Ədif
bəyin rəhbərliyi altında olan əsgərləri kütlənin qar-
şısında hər on addımdan bir dayanmışdı. Onlar baş
verə biləcək hər hansı bir hadisənin qarşısını almaq
üçün təlimatlandırılmışdılar.
Ədif bəy qızıl sepli cib saatını döşlüyünün yan
cibindən çıxarıb baxdı, vaxt keçirdi, amma hələ də
Rövşən bəydən bir xəbər yoxdu, öz-özünə pıçıldadı:
- Rövşən bəy nerədə kaldı?
Ədif bəyin pıçıltı ilə dediyi söz bir an da bir
uğultuya çevrilib kütlənin içində dolaşdı. Bütün
türklər və qaçqınlar:- Rövşən bəy harada qaldı?-
Nizami Muradoğlu
230
deyərək bir-birinə müraciət etdi. Gözlər Ala daş
tərəfdən gələn yola dikildi.
Rövşən bəy dəqiq adamıydı, vaxtını qiymət-
ləndirməyi bacarırdı. Zamanı saatlara, saatları
dəqiqələrə ayırıb vaxtı itirməkdən xoşlanmazdı. Bu
günkü azacıq gecikməyi də məlum səbəbdən baş
vermişdi. Azacıq yubansa da, Rövşən bəy ağ atın
belində, əlində Azərbaycan cümhuriyyətinin üç
rəngli bayrağı meydana daxil oldu.
Səhərdən gözlədiyi xəbərin əvəzində Rövşən
bəyin ağ atın belində, əlində Azərbaycan Demokratik
Cümhuriyyətinin üç rəngli bayrağı meydana girdiyini
görüncə Arakelin rəngi ağardı, ayaqları titrədi,
qəzəbindən yerində əsməyə başladı. Arakelin bu halını
görən erməni dığaları nə etmək lazım gəldiyini
araşdırmaqda çətinlik çəkirdilər. Gözlərini Arakelə
dikib durur, Arakeldən bir işarə gözləyirdilər. Arakel
hər tərəfdən türklərin mühasirəsindəydi, çıxılmaz
duruma düşmüşdü. Arakelin hesabıyla Aşotun qo-
şunu çoxdan Əylisə girməliydi. Təlimata görə Səbət-
keçməzə yaxınlaşanda Aşot atəş açaraq işarə verməli,
burada dığalar fəaliyyətə başlamalı, türklərin başı
daxildəki münaqişəyə qarışdığı zaman Aşotun quldur-
ları onları mühasirəyə alıb qırmalıydı.
Arakel bu durumu düşünürkən uzaqdan açılan
atəş səsi eşidildi, meydana toplananların diqqəti bir
anlığa səs gələn tərəfə yönəldi. Fürsətdən istifadə
Baba ocağı
231
edən Arakel qaşlarını oynadaraq dığalardan birinə
işarə verib Rövşən bəyi göstərdi.
İkinci gülə açıldı. Atəş lap yaxından, meydanın
içindən açılmışdı. Xain düşmənin gülləsi bu dəfə də
Rövşən bəyin sinəsini yandırdı.
Rövşən bəy müvazinətini itirib atın yalına yıxılsa
da, əlindəki üç rəngli bayrağı saxlamağa çalışırdı.
Əsgərlərdən biri bayrağı Rövşən bəyin əlindən
ehmalca alıb göyə qaldırdı. Ədif bəy çaşqın
vəziyyətə düşdü, gözləmədiyi halda Rövşən bəyin
vurulması onu sarsıtmışdı:
- Rövşən bəy, sana kim qıydı?
Türk əsgərləri Rövşən bəyi ağ atın belindən
endirib bir kənara çəkdilər. Türklərin arasında
uğultu başladı, əsgərlər Rövşən bəyi vuran adamı
axtarıb tapmağa cəhd göstərir, qaynayan kütlənin
qarşısını almağa çalışırdılar.
Yerli türklər də, qaçqınlar da yaxşı başa
düşürdülər ki, bu iş ermənilər tərəfindən qurulmuş
planın tərkib hissəsidir. Bununla belə yenə də hər
kəs bir mülahizə irəli sürürdü.
Qulam alaqaranlıqdan kəhəri minib Nüs-nüsə iş
dalınca getmişdi. Nüs-nüsdə onu nahara saxlamaq
istəsələr də, oturmadı, bacardıqca tez qayıdıb kəndin
Nizami Muradoğlu
232
mərkəzində günorta saatlarına təyin olunmuş
toplantıda iştirak etməyə tələsirdi. Qulama “od
almağamı gəlmişdin?” dedilər. Qulam da ;- vallah,
elə od almaq kimi bir şeydi- deyib kəhərin cilovunu
tərpətdi. Kəhər bir anda Nüs-nüs dağlarını aşıb
Əlmüzür dərəsinə keçdi. Qulam Əlmüzür dərəsində
atın cilovunu boşladı, at da yorğa yerişlə tənbəl-
tənbəl yeriməyə başladı. Ala daşın yaxınlığında,
dərənin dibində bir meyid vardı, yaxınlaşıb diqqətlə
baxıb Anastası tanıdı, bu alçağı özü imkan tapıb
öldürə bilmədiyi üçün özünü danladı, ürəyini
Anastasın ünvanına bir-iki söyüş deməklə soyutdu :
- Daşnak köpəyoğlu, it kimi cəbər, səni bura
azdıranın...
Kəndin ümumi toplantısının keçiriləcəyi bir
gündə Anastasın Ala daşın dibində vurulması çox
ciddi mətləblərdən xəbər verirdi. Ala daş və Ala
daşın ətrafı Rövşən bəyin müntəzəm gəlib getdiyi bir
məkandı. Qulam başa düşürdü ki, nəsə qeyri-adi
hadisə baş veribdi. Kəhəri mahmızladı, bir an öncə
özünü mərkəzi meydana çatdırdı, atdan endi.
Rövşən bəyi arxası üstə daşların üstünə
uzatmışdılar. Ədif bəy onun yanında durmuşdu,
fikirliydi. Rövşən bəyin kürəyindən axan qan
daşların üzəriylə süzülüb gedirdi. Gözləri açıqdı,
göy üzünə baxırdı, Qulamın səsini eşidib başını
qaldırmaq istədi, lakin qaldıra bilmədi. Qulam tez
Dostları ilə paylaş: |