Baba ocağı
201
Mirzə Rahab gənc və yenilikçi bir müəllimiydi.
Rövşən bəy Mirzə Rahabın son zamanlar mədrəsədə
tətbiq etdiyi yeni üsullu dərs prosesi haqqında da
eşitmişdi. Mirzə Rahab əlavə dərs saatlarında
öyrəncilərə rus dilini öyrədirdi.
Rövşən bəy mədrəsəyə gələndə dərslər qurtar-
mışdı. Mirzə Rahab da evə getməyə hazırlaşırdı.
Mirzə Rahab Rövşən bəyi mədrəsənin qapısı
qarşısında qarşıladı:
- Xoş gəlibsiniz, Rövşən bəy!
-Xoş gördük, Mirzə.
- Necəsiniz, Rövşən bəy?
- Şükür Yaradana.
- Xeyir ola, Rövşən bəy?!
- Xeyirdi, Mirzə. Çoxdan mədrəsəyə baş
çəkmək istəyirdim, qismət bu günəymiş.
Rövşən bəy məhrəmcəsinə Mirzə Rahabın
qoluna girdi:
- Bilirsiz, Mirzə. Mədrəsədə apardığınız yenilik-
lər haqqında eşitmişəm. Bu gün bir daha öz
gözlərimlə görmək, məni narahat edən məsələlər
haqqında sizinlə məsləhətləşmək istədim. Əvvəl
başdan deyim ki, avropa sayağı dərs keçmək üsulu-
nuz məni xeyli sevindirir. Mən özüm də bu məd-
rəsədə oxumuşam. Bizim vaxtımızda köhnə üsul-
qayda ilə dərs keçirilirdi. Mən o küncdə oturardım...
Rövşən bəy susdu. Bir anlıq sükut yarandı.
Mirzə Rahab Rövşən bəyi xatirələrdən ayırmaq
Nizami Muradoğlu
202
istəmir, onun yenidən danışacağı anı gözləyirdi.
Rövşən bəy dərindən bir nəfəs aldı, qeyri-ixtiyari
olaraq ah çəkdi.
- Hə, nə isə... Amma, Mirzə, aşura günündə
mədrəsə öyrəncilərinin baş yarması, düzü, məni
narahat edir. Biz hələ də cəhalətdən ayrıla bilmirik.
- Düz buyurursuz, Rövşən bəy. Mən də
fikirləşirəm ki, bu cəhaləti aradan qaldırmağın
zamanı çoxdan gəlmişdir.
- Fikirlərimizin ortaq olduğuna sevindim.
Rövşən bəy Mirzə Rahab ilə mədrəsənin ikinci
mərtəbəsinə qalxdı. Otaqlara baxdılar, sonra yenidən
daxili pillələr ilə aşağı enib həyətə çıxdılar. Mirzə Ra-
hab Rövşən bəyin bunları demək üçün gəlmədiyini
anlayırdı, amma əsas məqsədini nə olduğunu anlaya
bilmirdi. Səbirsizliklə Rövşən bəyin mətləb üstünə
gələcəyi anı gözləyirdi. Rövşən bəy Mirzə Rahabın
nigarançılığına son qoymaq qərarına gəldi:
- Mirzə, mədrəsəyə kömək etmək istəyirəm.
- Buyurun, Rövşən bəy!
- İstəyirəm,
Mirzə,
mədrəsəyə
təzə
avadanlıqlar alaq. Yeni mizlər, masalar, dərsliklər,
dərs ləvazimatları alaq. Qoy bizim mədrəsəmiz
rusların şkolasından geri qalmasın.
Mirzə Rahabın üzü güldü. Yatsa yuxusunda da
görəməyəcəyi arzusu həqiqətə çevrilməkdəydi.
Mirzə necə təşəkkür edəcəyini bilmədi, sadəcə
bunları deyə bildi:
Baba ocağı
203
-Allah razı olsun, Rövşən bəy! Məni sevindir-
diniz. Öyrəncilərimiz sizi heç vaxt unutmayacaqlar.
Mirzə Rahab iki günün içində mədrəsə üçün
yeni avadanlıqlar alıb gətirdi. Mədrəsə yeni bir
görkəm aldı. Rövşən bəy bütün avadanlıqların
xərcini ödədi, əlavə olaraq mədrəsənin cari təmiri
üçün pul da verdi.
Nuhgədiyi kəndinin yandırılıb talan edilmə-
sindən sonra Qafanın Oxçu, Şabadın, Pirdavdan, At-
qız kəndlərində qırğınlar başladı. Nijdehin quldur
dəstələri silahsız və köməksiz qalmış kəndlərə girir,
əhalini qırır, əmlakını talan edirdi.
Soyuq qövs ayının birinci günüydü. Pirdav-
danlılar isti ocaqlarında narın-narın yağan qarın
dağların ətəklərini ağ kəlağayı kimi örtməsini seyr
edir, Allaha şükür edirdilər ki, yeməyə bir tikə çörək-
ləri, qızınmağa isti ocaqları var. Son zamanlarda
qonşu kəndlərdə yaşayan ermənilərin münasi-
bətlərində soyuqluq hiss etsələr də, Nijdehin quldur
dəstəsinin gəlib türkləri ucdantutma, sorğu-sualsız
həm də tanıdıqları, yaxın qonşuluq əlaqələri olan,
xeyir-şərlərində yaxından iştirak etdikləri yerli
ermənilərin bilavasitə iştirakı ilə qıracaqlarını heç
xəyallarına da gətirmirdilər. Ona görə də dost
ermənilərdən Məşə Məkkərənin, Yaqubun əvvəldən
Nizami Muradoğlu
204
etdiyi xəbərdarlığı qulaqardına vurub belə bir
hadisənin yaşanacağına inanmırdılar. Amma hər
ehtimala qarşı Mir Yəhya ağagil kəndin Qasımlılar
məhəlləsində səngər qurmuşdular. Səngərin arxa
tərəfində dağa yaxın evlərdən birinə qadınları və
uşaqları yığmışdılar. Mir Yəhya ağa və Ədif bəyin
təlimatçılarından olan Osmanlı türkü çavuş Əli, Ab-
əzər kişi, Cəfərqulu kişi, Mədət, Ramazan, Nəbi,
Bəşir, Nəzərəli, gənclərdən Qaraş, Bilal, Ağalar
səngərdə oturmuşdular. Qadınlar, uşaqlar, hadisələri
izləyir, necə sonluğa çatacağını gözləyirdilər.
Pirdavdana ilk qar yağırdı. Qarşı dağın başında
qonşu kənddən olan dörd nəfər silahlı erməni
göründü: Mir Yəhya ağa gələnlərdən üçünü tanıdı:
Hamas, Tumas, Avetis, o biri isə bu yerlərin adamına
oxşamırdı, ona görə də tanıya bilmədi. Gələnlər
kəndə endilər, ağsaqqallardan biri bunları evə dəvət
etdi. Lakin onlar ağsaqqalın dəvətini qəbul etməyib,
dedilər ki, biz Cəlil paşanın evinə gedəcəyik, siz də
gəlin Andranikin yeni hökümətinin qanun-qaydaları
ilə tanış olun, müqavilələri imzalayın, həm də sizə
sözümüz var.
Cəlil paşanın evində heç kəs yoxuydu, Cəlil
paşa isə sübh tezdən harasa iş dalınca getmişdi. lakin
ermənilər öz evləri kimi qapını açıb içəri keçdilər,
biri samovarı qaynatdı, sandığı sındırıb içindən kəllə
qənd çıxartdı, çay qoyub içdilər. Hamas birinci
göstəriş verdi ki, gənclərdən Hafizi tapıb gətirin, o
Dostları ilə paylaş: |