85
dir. Bankın hesab və əməliyyatlarının auditinin müstəqil audit təşkilatları tərəfindən aparılması
yeni qanunda nəzərdə tutulmuşdur.
2) Pul siyasəti orqanı. Qiymət dayanıqlığının aktivliyinin təmin edilməsi məqsədilə dünya
praktikası da nəzərə alınaraq pul siyasəti orqanı yaradılmışdır. Pul siyasəti orqanı sədrin rəhbərliyi
altında sədr müavinləri, bank məclisinin üzvləri arasından seçiləcək nümayəndə və sədrin
məsləhəti ilə müştərək qərarla seçilən nümayəndədən ibarətdir. Xəzinənin sədri və ya onun
müavini səs vermə hüququ olmamaq şərtilə iştirak edirlər.
3) Dövlət sektoruna kredit verilməməsi. Xəzinə ilə dövlət orqanı və təşkilatlarına «avans
verilməsi» və kredit verilməsi qadağan olunmuşdur. Bu baxımdan da əvəzi olmadan pul kəsilməsi
də dayandırılmışdır.
slami bankçılıq. Türkiyədə 1980-ci illərdən sonra islami əsaslara görə fəaliyyət göstərən
maliyyə orqanlarının fəaliyyətlərinə icazə verilmişdi. slami bank və maliyyə təşkilatlarının əsas
xüsusiyyəti islam mühitinə görə fəaliyyətdə olması və faizsiz iş aparmasıdır. Faizsiz maliyyə
sistemi təşkilatlarını yaratma fikri 1940-cı illərin əvvəllərinə təsadüf edir. Ancaq bunun həyata ke-
çirilməsi 1970-ci illərdə reallaşmağa başlamışdır. Bu təşkilatların ilk örnəyi 1963-1967-ci illərdə
Misirdə alman bank sisteminə bənzəyən bir sistemlə həyata keçirilmişdir. Faiz ödənilmədən
fəaliyyət göstərən bu bank qısa müddətdə müvəffəqiyyətli nəticələr əldə etməsinə baxmayaraq
siyasi səbəblərə görə bağlanmışdır. Bundan sonra qurulan növbəti islam bankı Qahirədə Nasıl So-
sial Bankı adı altında 1971-ci ildə təsis edilmişdir. Daha sonrakı illərdə slam nkişaf Bankı
fəaliyyətə başlamışdır. Bu bankın təsis edilməsilə islami maliyyə qurumlarının sayı bütün
dünyada sürətlə artmışdır. Bu təşkilatlara Türkiyədə ilk qapını 1980-ci illərin ortalarında Turğut
Özal açmışdır. Bu təşkilatlardan ilk daxil olanlara Faysal Finans və Albaraka olmuşdur.
NK ŞAF ETMƏKDƏ OLAN ÖLKƏLƏR N PUL-KRED T S STEM
Koreyanın pul-kredit sistemi. Cənubi Koreyanın maliyyə-kredit sektorunun inkişafı dövlətin
kredit sistemində yer alması ilə izah edilir. Cənubi Koreyada pul-kredit sisteminin əsas vəzifəsi
dövlətin müəyyən etdiyi proqram çərçivəsində milli iqtisadiyyatın inkişafina dəstək olmaqdır. 1985-ci
ildə sənayeyə yardım məqsədi ilə faiz dərəcələri əhəmiyyətli dərəcədə düşürüldü. Cənubi Koreyada
ümumi bankçılıq sektorunda kommersiya bankları aktiv böyüklüyünə gorə birinci yerdədir. Cənubi
Koreyada 61 bank vardır ki, bunlardan yeddisi ölkə əhəmiyyətli banklar, 10-u regional əhəmiyyətli
banklar, 48 xarici sərmayəli banklardır. 1992-ci ildən etibarən Cənubi Koreya hökuməti pul-kredit
sistemini liberallaşdırmış və ölkəyə xarici sərmayə girişinə izin vermişdir.
Koreya Bankı Cənubi Koreyanın mərkəzi bankıdır. Bankın əsas məqsədi qiymət sabitliyi
olduğundan inflyasiyanı hədəfdə saxlayir. 12 iyun 1950-ci il tarixində Koreya Bankı haqqında
Qanunun qəbul olunması ilə Koreya Bankı yaradılmışdır. Lakin 1962-ci ildə Qanuna əlavələr
edilmişdir və nəticədə Bank kapitalı olmayan hüquqi şəxsə çevrilmişdir.
Koreya Bankının əsas məqsədi qiymətlərin sabilliyinin təmin edilməsidir. Bank hər il
hökumətlə birgə qiymətlərin sabit qalması üçün hədəfləri müəyyənləşdirir və monetar siyasəti daxil
olmaqla əməliyyat planını dərc edir. Koreya Bankı haqqinda Qanuna əsasən Bank pulların çap
edilməsi, monetar və kredit siyasətinin müəyyən edilməsi, dövlətin bankı rolunda çıxış edilməsi, kom-
mersiya banklarına bank funksiyasının təqdim edilməsi və bank sektoruna nəzarət funksiyalarına ma-
likdir. Həmçinin Bank dövlətin xarici valyuta ehtiyyatlarını idarə edən qurumdur.
Koreya Bankı Sədr, sədrin birinci müavini və 5 sədr müavini tərəfindən idarə olunur.
Bankın Sədri Dövlətin Ali Şurasının təklifi ilə Prezident tərəfindən təyin olunur. Sədr 4 il
müddətinə seçilir və vəzifəyə yenidən seçilmək hüququ yalnız bir dəfə icazə verilir. Sədr Dövlət
Ali Şurasının maliyyə məsələləri ilə bağlı iclaslarında iştirak etmək hüququna malikdir. Sədrin
birinci müavini Sədrin təklifi əsasında Prezident tərəfindən vəzifəyə təyin edilir.
Bankın strukturunda vacib yer Monetar Siyasət Komitəsi tutur. Komitə milli iqtisadiyatı
təmsil edən yeddi üzvdən ibarətdir:
• Bankın Sədri;
• Sədr müavini;
86
• Maliyyə və Strategiya Nazirliyinin nümayəndəsi;
• Maliyyə Məsələləri Komissiyasıının təmsilçisi;
• Koreya Bankı Sədrinin nümayəndəsi;
• Koreya Ticarət Palatasının nümayəndəsi;
• Koreya Banklar Federasiyasının nümayəndəsi.
Bankın Sədri Komitəyə başçılıq edir. Komitənin üzvləri 4 il müddətinə President
tərəfindən təyin olunurlar. Komitənin qərarları sadə səs çoxluğu ilə qəbul edilir.
Koreya Bankında 15 departament fəaliyyət göstərir. Baş ofisdən əlavə ölkənin iri
şə
hərlərində Bankın 15 filialı mövcuddur.
Koreya Bankı beynəlxalq iqtisadi sahədə bir neçə istiqamətlərdə fəaliyyət göstərir:
• Beynəlxalq maliyyə qurumları ilə əməkdaşlıq - Koreya Bankı bir sira beynəlxalq maliyyə
qurumların üzvüdür. Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə əməkdaşlıq çərçivəsində Koreya Bankında bir
sıra texniki yardım layihələri həyata keçirilib. Korea Bankı Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə yeni
kredit sazişini imzalayan 24 mərkəzi bankdan biridir. 1962-ci ildən etibarən Koreyanın Dünya
Bankının Qrupuna aid qurumlara üzv olması ilə Koreya Bankı Dünya Bankının bir sıra
layihələrinin icraçısına çevrilmişdir.
• Regional iqtisadi inkşaf qurumları ilə əməkdaşlıq - Bu fəaliyyət çərçivəsində Koreya
Bankı Asiya nkişaf Bankının, Afrika ölkələri nkişaf Bankının və Fondunun, Avropa
Yenidənqurma və nkişaf Bankın, nteramerika nkişaf Bankı Qrupunun üzvüdür. Bu regional
qurumlara Koreya Bankı texniki dəstək çərçivəsində vəsaitlər ayırır və həmçinin bu qurumların
biznesə kreditayırma prosesində fəal iştirak edir.
• Beynəlxalq və mərkəzi banklar ilə sıx əməkdaşlıq - Korea Bankı Beynəlxalq Hesablaşmalar
Bankında 1975ci ildən müşahidəçi üzvü və 1997-ci ildən isə üzvüdür. Hazırda Koreya Bankı BHB-
nın səhmlərinin 0.59%-nin sahibidir. Həmçinin, Koreya Bankı Şərqi Asiya və Sakit Okean
(EMEAP) dövlətlərin Mərkəzi Banklarının darə Heyətlərinin təsisçilərindən biridir. 1990-cı ildən
Koreya Bankı Cənubi-Şərqi Asiya dövlətlərinin Mərkəzi Bankları (SEACEN) qurumunun
iştrakçısıdır. 1966-cı ildən Korea Bankı Cənub-Şərqi Asiya, Yeni Zellandiya və Avstraliya
(SEANZA) üzvüdür və bu region üzrə ölkələrin mərkəzi banklarının ğörüşlərinin fəal iştirakçısıdır.
• Digər beynəlxalq əməkdaşlıq sahələri - Koreya Bankı G-20 görüşlərində Koreya höküməti
ilə birgə iqtisadiyyata aid görüşlərdə iştirak edir. Digər ölkələrin mərkəzi bankları ilə əməkdaşlığı
inkişaf etdirmək məqsədi ilə Koreya Bankı 1989-cu ildən etibarən hər il Mərkəzi Bankçılıq
Seminarları keçirir. Bu seminarlarda digər ölkələrinin, həmçinin Almaniya, ABŞ, ngiltərə və
digər inkişaf etmiş və keçid iqtisadiyyatlı ölkələrin mərkəzi banklarının təmsilçiləri iştirak edir.
Sinqapurun pul-kredit sistemi. Eyni zamanda tədavüldə Bruneyin pul vahidi də istifadə
edilməkdədir. Sinqapurda maliyyə kredit qurumları dövlət və özəl maliyyə qurumları olmaq üzrə
başlıca iki qrupdan ibarətdir. Sinqapur Pul Tədavülü darəsi Mərkəz Bankın funksiyalarına bənzər
ə
məliyatları aparan bir qurumdur. Sinqapurda özəl sərmayəli bankların əksəriyyəti xaricilərin əlindədir
və bunlar ofsior bazarlarında çox aktivdirlər.
Bundan başqa Sinqapurda Asiya Dollar Bazarı, Pul Bazarı, Səhm bazarı, Qızıl Bazarı və
Fyuzers Bazarı fəaliyyət göstərməkdədir.
ranın pul-kredit sistemi. randa ilk milli bank 1928-ci ildə yaradılmışdır. 1960-cı illərdə isə
ran Mərkəzi Bankı təsis edilmişdir. 1979-cu ildə randa bütün milli banklar dövlətləşdirilmiş və xarici
sərmayəli banklar ölkədən çıxarılmışdır. 1979-cu ilə qədər ran bank sistemində 7 dövlət bankı, 12
özəl sərmayəli ran bankı və 10 ədəd isə ran və xarici sərmayəli müştərək bank fəaliyyət göstərirdi.
1979-cu ildə Xomeyni inqilabından sonra ölkə iqtisadiyyatında 10 bank üstün vəziyyətə gəlmişdir. Bu
banklar 1982-1989-cu illər ərzində 6571 milyard rial əmanət toplamışlar.
Aktiv böyüklüyünə görə ran Mərkəzi Bankı və Sədarət Bankdır.
ran slam Respublikası Mərkəzi Bankı ( RMB) ranın mərkəzi bankıdır. ran slam
nqilabından sonra Bankın fəaliyyəti şəriət qanunları əsasında həyata keçirilir.
ranın ilk dövlət bankı olan Bank Melli ran 1927-ci ildə təsis olunmuşdur. Bankın əsas
vəzifələri hökumətin maliyyə əməliyyatlarının dəstəklənməsi və ranın milli valyutasının (rial və
Dostları ilə paylaş: |