91
Çin Xalq Respublikasının Çin Xalq Bankı haqqında Qanunu Çin Xalq Bankının bu
funksiyaları yerinə yetirməsini təmin edir: müvafiq sifariş verilməsi və qaydaların hazırlanması və
həyata keçirilməsi; monetar siyasətin formalaşdırılması və icra olunması; valyutanın buraxılması
və onun dövriyyəsinin idarə olunması; banklararası kredit və istiqraz bazarlarının tənzimlənməsi;
xarici valyutanın idarə olunması və banklararası xarici valyuta bazarının tənzimlənməsi; qızıl
bazarının tənzimlənməsi; rəsmi xarici valyuta və qızıl ehtiyatlarının saxlanması və idarə olunması;
dövlət xəzinəsinin idarə olunması; ödəniş və hesablaşma sisteminin normal fəaliyyətinin
dəstəklənməsi;
maliyyə
sektorunda
çirkli
pulların
yuyulmasına
qarşı
tədbirlərin
təlimatlandırılması, təşkil olunması və müvafiq maliyyə vəsaiti axınlarının monitorinqinin həyata
keçirilməsi; maliyyə statistikaları, sorğuları, analizləri və proqnozlarının həyata keçirilməsi;
mərkəzi bank olaraq beynəlxalq maliyyə tədbirlərində iştirak edilməsi; Dövlət Şurası tərəfindən
qeyd olunan digər funksiyaların icra olunması.
Çin Xalq Bankının yüksək rəhbərliyi sədr və sədr müavinlərindən ibarətdir. Sədr Çin Xalq
Respublikasının prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin olunur və vəzifəsindən kənarlaşdırılır. Sədr
vəzifəsinə namizədlər Dövlət Şurasının Birinci Katibi tərəfindən irəli sürülür və Milli Xalq
Qurultayı tərəfindən təsdiqlənir. Milli Xalq Qurultayının fasilə dövrü ərzində namizədlərlə bağlı
qərarları Qurultayın Daimi Komitəsi qəbul edir. Çin Xalq Bankının sədr müavinləri Dövlət
Ş
urasının Birinci Katibi tərəfindən vəzifəyə təyin olunur və ya vəzifədən kənarlaşdırılır.
Çin Xalq Bankının qəbul etmiş olduğu sistemə əsasən sədr sədr müavinlərinin yardımı ilə
Bankın ümumi fəaliyyətinə nəzarət edir.
Çin Xalq Bankının Pekində yerləşən baş ofisi 18 funksional departamentdən (bürodan)
ibarətdir.
Çin Xalq Bankının Beynəlxalq departamentinin cavabdeh olduğu sahələr aşağıdakılardır:
• Çin Xalq Bankının beynəlxalq maliyyə təşkilatları, xarici mərkəzi banklar və Honq Konq
və Makao Xüsusi nzibati Regionlar və Tayvan əyaləti ilə rəsmi əlaqələri və işgüzar əməkdaşlıq
münasibətləri;
• Yerli maliyyə sənayesinin açılışının Çin hökumətinin ÜTT-yə qoşulduğu zaman üzərinə
götürmüş olduğu öhdəliklərə uyğun olaraq koordinasiyası;
• Çin Xalq Bankının xarici işlərinin həyata keçirilməsi;
• Çin Xalq Bankının xarici ofislərinin fəaliyyətinə nəzarət.
MDB ÖLKƏLƏR N N PUL-KRED T S STEM
Rusiyanın pul-kredit sistemi. Rubl on altıncı əsrdən başlayaraq Rusiyanın milli pul vahidi
olaraq qəbul edilişdir. 1897-ci ildən etibarən Rusiya qızıl standartına keçmişdir. Bu proses 1914-cü ilə
qədər davam etmişdir.1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra rubl Sovet ttifaqına girən bütün ölkələr
üçün yeganə bir pul vahidi olaraq qəbul edilmişdir. 1991-ci ildə Sovet Ittifaqın dağılması ilə rubl
Rusiyanın pul vahidi olaraq qəbul edildi. Lakin Rusiya rublu bu günədək dəyərini sürətlə itirməyə
başlamışdır.
Rusiyanın pul sisteminin hüquqi əsasmı 12 aprel 1995-ci ildə qəbul edilən Mərkəzi Bank
haqqında Qanun təşkil edir. Rusiyanın rəsmi pul vahidi rubl qəbul edilmişdir. Rusiya Federasiyasının
tədavülündə rubl xaricində başqa pul vahidlərinin istifadəsi qanunla tənzimlənir. Rubl dəyərinin qızıla
və ya başqa qiymətli əşyalara olan qarşılığı qanunda müəyyən edilməmişdir. Tədavüldə nağd pul
emissiyasına və onların təşkilinə, tədavülə çıxarılmasına yalnız Mərkəzi Bank səlahiyyətlidir. 1917-ci
ilə qədər Rusiyada kredit sistemi kapitalist iqtisadiyyatının şərtləri çərçivəsində inkişaf etmişdir. Bu
dövrdə quruluşuna, funksiyalarına və əməliyyatlarına görə Rusiya kredit sistemi inkişaf etmiş
kapitalist ölkələrinin modelinə yaxın idi. Rusiya imperiyasının kredit sistemi aşağıdakı qurumlardan
ibarət idi:
• Dövlət Bankı;
• Kommersiya bankları;
• xtisaslaşdırılmış kredit təşkilatları (sığorta şirkətləri, kredit kooperasiyaları)
92
1917-ci il Oktyabr inqilabından sonra Rusiyada bütün kredit təşkilatları dövlətləşdirildi. 1925-ci
ildə kredit sistemi aşağıdakı qurumlardan ibarət idi:
1. Dövlət Bankı;
2. Kommersiya bankları;
2.1. Səhmdar cəmiyyətli banklar;
2.2. Kooperasiya bankları;
2.3. Kommunal bank;
2.4. Mərkəzi kənd təsərrüfatı bankları və respublika kənd təsərrüfatı
Bankları;
3. xtisaslaşdırılmış kredit maliyyə təşkilatları;
3.1. kənd təsərrüfatı kredit cəmiyyəti;
3.2. kredit kooperativləri;
3.3. yardımçı əmanət kredit qurumları;
3.4. əmanət kassaları;
• 1930-cü ildə SSR kredit sisteminin quruluşu kredit islahatları nəticəsində tamamilə yenidən
quruldu. SSR -nin kredit sistemi inzibati- komanda idarəetmə sisteminin qanunlarına uyğun olaraq
quruldu:
• Dövlət Bankı;
• Tikinti Bankı;
• Xarici Ticarət Bankı;
1980-ci ilin ortalarına qədər faiz mexanizminin çalışmaması, yəni kreditlərin böyük hissəsinin
ikinci büdcə vəsaiti rolu oynaması ölkənin bank sistemini ciddi problemlərlə üz-üzə qoydu. Nəticədə
verilən kreditlərin əksəriyyəti hökumət qərarları ilə silinirdi. Buna görə də kredit sisteminin ciddi
islahatlara ehtiyacı vardı. 1986-cı ildə ixtisaslaşdırılmış sahə bankları qurulmağa başlandı.
• Dövlət Bankı;
• Sənaye Tikinti Bankı;
• Əmanət Bankı;
• Xarici qtisadi Əlaqələr Bankı;
1990-ci ildə SSR Ali Soveti "Bank və bankların fəaliyyəti haqqında" Qanun qəbul etdi. Qanuna
görə, kommersiya banklarına depozit, kredit siyasətini və faiz dərəcələrini sərbəst şəkildə müəyyən
etməyə icazə verildi. Bundan başqa, kommersiya banklarına valyuta əməliyyatı aparılmasına da izin
verildi. 1997-ci ildə Rusiyanın kredit sisteminin quruluşu aşağıdakı kimi olmuşdur:
• RF Mərkəzi bankı;
• Bank sistemi;
• Kommersiya bankları;
• Əmanət Bankı;
• xtisaslaşdırılmış kredit qurumları sayılmayan maliyyə institutları:
• sığorta şirkətləri;
• investisiya fondları;
• lizinq və b.
1921-ci ildə RSFSR-in Dövlət Bankı, 1923-cü ildən isə SSR Dövlət Bankı kimi fəaliyyət
göstərirdi. 13 iyul 1990-cı ildə SSR Dövlət Bankının Rusiya Respublika Bankı əsasında RSFSR
Ali Şurasına hesabat verən RSFSR Dövlət Bankı yaradılmışdır. Bu Rusiya Mərkəzi Bankının
yaradılma tarixi hesab edilir. 20 dekabr 1991-ci ildə SSR Dövlət Bankı ləğv olunaraq bütün aktiv
və passivləri, həmçinin Rusiya ərazisində olan əmlakı RSFSR Mərkəzi Bankına verilmişdir. 1991-
ci ildən adını dəyişərək Rusiya Federasiyasının Mərkəzi Bankı adı altında fəaliyyətini davam
etdirməkdədir. 1991-1992-ci illərdə Rusiya Mərkəzi Bankın nəzarəti altında xüsusi bankların
kommersiya filialları əsasında kommersiya bankları yaradılmışdır. Bank rubla qarşı valyuta
mübadiləsini müəyyən edir və valyuta bazarını yaradaraq valyutanın alqı-satqısını aparmağa
başlayır. 1992-ci ildə Mərkəzi Bank dövlət büdcəsinin kassa əməliyyatlarının aparılması funksi-
yasını yeni yaradılan Federal Xəzinədarlığa ötürülmüşdür. 1992-1995-ci illərdə Mərkəzi Bank
Dostları ilə paylaş: |