Microsoft Word be-8-24. 12 azeri

 

 

Dərs prosesində mövcud çətinliklər və stress 

valideynin  və  uşağın  yadlaşmasını,  ünsiyyət 

qıtlığını daha da çətinləşdirir. Bu da uşağın özünə 

qapanmasına  səbəb  olur.  Uşağın  və  valideynin 

ünsiyyəti  bir  çox  hallarda  uşağın  təhsilə  olan 

əhval-ruhiyyəsində əks olunur.  

Valideyn 

müəllimlə 

birlikdə 

öz 

məsuliyyətini  mütləq  dərk  etməlidir.  Valideyn 

tərəfindən  öz  məsuliyyətini  anlaması  xüsusilə  də 

kiçiksaylı  sinifdə  yaxud  da  təhsilin  əsas  dili 

uşağın  ana  dili  olmayan  məktəbdə  önəmlidir. 

Valideynlər  mütləq  uşaqların  ev  tapşırıqlarının 

hazırlanmasında  iştirak  etməli,  imkan  daxilində 

ev  tapşırığının  yerinə  yetirilmə  prosesini  həvəsli 

və  maraqlı  etməlidirlər  ki,  ev  tapşırığının 

hazırlığı  uşaq  üçün  cəza  tədbirinə  keçməsin 

 

(http://math-and-reading-help-for-

kids.org/articles/A_Parent%  27s_Role_in_  Edu-

cation. html). 

Şagirdin 

təhsil 

prosesində 

akademik 

nailiyyətini ailə və valideynlərin rolu əhəmiyyətli 

şəkildə  müəyyənləşdirir.  Bir  çox  hallarda 

valideynlərin 

uşaqların 

dərslərini 

hazırlamaqlarına  yardım  etmək  istəkləri  olur, 

amma  uyğun  səriştələri  olmur,  məhz  bu  halda 

mövcud 

vakuumun 

tarazlaşdırılması 

üçün 

mərktəbin və ailənin əməkdaşlığı əhəmiyyətlidir.  

Valideyn  öz  məsuliyyətini  tam  dərk  etdikdə 

uşaqların da təhsillə əlaqədar daha az problemləri 

yaranır,  məktəb  onlar  üçün  sevimli  yer  olur,  bu-

rada  öz  imkanlarını  gerçəkləşdirə  bilir  və  dərs 

prosesi  onlar  üçün  maraqlı  olur

  (Veisi,  Xaspe, 

Lopes, 2006) 

2006-2009-cu 

illərdə 

PİSA 

tərəfindən 

keçirilən 

tədqiqatın 

nəticəsi 

maraqlı 

və 

diqqətəlayiqdir. 

Nəticə 

uşağın 

mütaliə 

səviyyəsinin inkişafı üçün valideynin rolunu daha 

aydın  şəkildə  təsvir  edir.  Bu  tədqiqat  bütün 

dünyada  15  yaşlı  uşaqlar  arasında  mütaliənin 

səviyyəsini  təyin  etmək  üçün  keçirilir.  Onun 

nəticəsində  müəyyən oldu  ki, valideynləri tez-tez 

məktəbin  ibtidai  pilləsində  uşaqlarına  oxuyan  və 

onların  inkişafında  aktiv  iştirak  edən  15  yaşlı 

uşaqların  mütaliənin  səviyyəsi  daha  yüksəkdir, 

nəinki  uşaqlarına  nadir  halda  oxuduqları  və  ya 

demək  olar  ki,  oxumadıqları  və  övladlarının 

təhsilinə 

az 

cəlb 

olunan 

valideynlərin 

övladlarının 

mütaliə 

səviyyəsi

 

(http://www.pisa.oecd. 

org/ 

pag-

es/0,2987,en_32252351_32235731_1_1_1_1_1,

00.html). 

 

Gürcüstanda  ikidilli  təhsilə  olan  valideynlərin 

yanaşması  

Xüsusilə  də  hal-hazırda  azlıqların  təhsil 

məsələsi  aktualdır,  çünki  Gürcüstanın  Təhsil  və 

Elm  Nazirliyi  tərəfindən  dəstəyi  ilə  etnik 

azlıqların  təhsil  vasitəsilə  fəal  inteqrasiyası  baş 

verir,  qeyri-gürcüdilli  məktəblərdə  son  ilər 

ərzində  iki/çoxdilli  təhsilin  bütün  Gürcüstan 

miqyaslı 

tətbiqi 

davam 

edir, 

azlıqların 

hüquqlarının 

tanınmasına 

və 

qorunmasına,  

ölkənin  sosial-siyasi 

və 

mədəni  həyatına, 

demokratiyanın  və  dinc  inkişafın  prosesinə  aktiv 

cəlb  olunmasına  xidmət  edən  təhsilin  keyfiyyəti 

yaxşılaşdırılır. 

Qeyd 

edilən 

inteqrasiya 

prosesində  isə  ikidilli  təhsilə  qarşı  valideynin 

fəallığı,  cəlb  olunması,  onların  mövqeyi  və 

yanaşmaları yeniliyin tətbiqi prosesinə müsbət və 

ya mənfi təsir göstərə bilər. Bu təhlükə isə lazımi 

şəkildə  qiymətləndirilməlidir  ki,  təhlükənin 

qarşısının  alınması  üçün  adekvat    reaksiyanın 

göstərilməsi  qiymətləndirilsin.  Bu  da  ikidilli 

təhsilin həyata keçirilməsi prosesində valideynərə 

mane olan amilləri nəzərdə tutur. 

Ümumiyyətlə, 

valideynin 

rolu 

və 

cəlbolunmasının zərurəti barədə təhsil prosesində 

çox  sözlər  deyilib  və  yazılıbdır,  amma  ikidilli 

təhsil  öz  mənası  ilə  daha  mürəkkəb  hadisədir, 

nəinki  ana  dilində  təhsil  almaq.  Bunun  üçün  də 

valideynin  də  rolu  ikidilli/çoxdilli  proqramların 

həyata keçirilmə prosesində önəmlidir. 

Adətən,  insanların  onların  həyatına  daxil 

olan  hər  bir  yeniliyə  qarşı  qorxuları  və  mənfi 

münasibətləri 

olur. 

İkidilli/çoxdilli 

təhsilin 

tətbiqinin  ilkin  mərhələsində  də  belə  idi.  2006-

2007-ci  illərdə  yerli  təşəbbüslərin  əsasında 

İsveçrənin  qeyri-hökümət  təşkilatlarından  biri 

CİMERA  tərəfindən  ATƏT-in  Milli  Azlıqlarının 

Ali  Ofisinin  maliyyə  dəstəyi  ilə  Samsğe-

Cavaxetidə  və  Kvemo-Kartlidə  ikidilli  təhsil 

daxil  edildi  və  Gürcüstanın  qeyri-gürcüdilli 

əhalisinin  kompakt  yaşadığı  regionların  bir  neçə 

məktəbində  (əvvəlcə  12  pilot  məktəb  var  idi 

Samsğe-Cavaxeti  və  Kvemo  Kartlidə  idi) 

pilotlaşdırılmağa  başladı.  İkidilli  təhsil  yolu  ilə 

dövlət  dilinin  tədrisini  valideynlər  assimilyasiya 

təhlükəsi  kimi  qəbul  edirdilər.  Onlar  hesab 

edirdilər  ki,    onların  regionlarında  dövlət  dilinin 

İkidilli təhsil, #8, 2011 

29 

---