Microsoft Word be-8-24. 12 azeri

 

 

momaswavliT 

rusTavelis 

quCas

? 

(Rustaveli küçəsini yerini deyərsiniz?) 

SegiZliaT,  rom  puri  momawodoT?  

(

çörəyi mənə verərsiniz?

) 

Buradaca  izah  etmək  lazımdır  ki,  sual 

cümləsi  –

  xom  ar  iciT,  dRes  ra  dRea 

(bu  gün  hansı  gündür?)  -  bilirəm  cavabını  deyil, 

həmin 

günü 

söyləməyi 

tələb 

edir

 

(

xuTSabaTia, kviraa

....). 

 

3. Stilistik səviyyə  

 

Stilstik    səviyyədə  dil  etikasının  tədrisi 

müəllimdən  xüsusi  səy  tələb  edir  və  dilə  sahib 

olmanın  yüksək  pilləsində  əldə  olunur.  Nəzərdə 

tutulur  ki,  həmsöhbət  xoşagəlməz  və  şokasalıcı 

sözlər  və  ifadələrdən  necə  boyun  qaçırmalı  və 

onları  efemistik  ifadələrlə  necə  əvəz  etməlidir. 

Dil öyrənənə dəqiq informasiya verməliyik ki, bu 

mədəniyyət  üçün  qəbuledilməz  nədir:  məsələn, 

qadınlarla,  uşaqlarla  hansı  mövzular  barədə 

söhbət aparmaq qadağandır (seksual  mövzular, iş 

münasibətləri  və  s.)….  Məsələn,  əgər  ingilisdilli 

üçün  - 

ra seqsualurad gamoiyurebi

T! 

N 

(

necə  də  seksual  görünürsünüz!

)  –  tamamilə 

qəbul  ediləndirsə  və  adresat  belə  bir  tərifi 

məmuniyyətlə 

qəbul 

edirsə, 

Qafqaz 

mədəniyyətlərinin  (gürcü,  Azərbaycan,  erməni) 

daşıyıcıları 

üçün 

analoji 

ifadə 

təsəvvüredilməzdir… 

Kommunikasiya 

zamanı 

mənfi 

informasiyanı 

ötürdükdə 

maraqlı 

əvəzetmələrimiz  var.  Məsələn,  təbii  halda  gürcü 

həmsöhbət  belə  bir  ifadədən  çəkinəcəkdir: 

ver 

gadarCeba

!  (sağ  qalmayacaq)  _  mütləq 

evfemist 

ifadələrlə 

əvəz 

edəcəkdir:

 

mdgomareoba 

TiTqmis 

unugeSoa...  

(

vəziyyət  təhlükəlidir

)

 

Duymaq-qavramaq  fellərinə  qarşı  da  çox 

həssas  yanaşılmalıdır:  kommunikativ  akt  zamanı 

həmsöhbət  mütləq  mənfi  konnotasiyası  olan 

formanı açıq istifadə  etməkdən çəkinəcəkdir: 

`me 

is ar miyvars, mZuls~ (mən  onu  sevmirəm, 

nifrət  edirəm)  –  bi  ifadəni  əvəz  edəcəkdir: 

 

CemTvis 

miuRebeli 

adamiania, 

ar 

mesimpaTiureba 

(

mənim 

üçün 

qəbul 

edilməzdir, xoşuma gəlmir

)

 və s. 

 

4. İntonasiya səviyyəsi 

  

 

Dil  bilmənin  yüksək  səviyyəsi  intonasiya 

səviyyəsində söylənilənin  məzmunu ayırd  etməyi 

tələb edir: 

aq ra xdeba?

 _ (burada  nə  baş  verir?) – 

həqiqətən  də  marağı  ifadə  edə  bilər  və  ya  baş 

verənə  və  ya  fakta/hadisəyə  qarşı  daha  aqressiv 

yanaşmanı bildirə bilər. 

modi  CemTan,  ori  yava  momitane!

 

(yanıma  gəl,  iki  qəhvə  gətir!)  –  intonasiya  ilə 

seçilir ki, nəzakətli formadır və ya tələbdir. 

Müəyyən  hallarda    dil  etiketi    orfoepiya 

səviyyəsində  də  ifadə  olunur.  Amma  tələbələrə 

izah  etmək  lazımdır  ki,   

gencvale/gencva – 

genacvale-

nin əvəzinə qəbul edilən deyil… 

 

* * * 

   Dil  etiketini  öyrəndikdə  tədrisin  kom-

munikativ  prinsipini  həyata  keçirmək  vacibdir. 

Etiketin  “düsturlarının”  didaktik  material  kimi 

çatdırılması  əvəzinə  tələbələrə  kommunikasiya 

vəziyyətini  yaratmaq  lazımdır,  hansılarda  bu 

düsturları 

seçmək 

imkanını 

verəcəyik. 

Tapşırıqlarda sosial, kontekstual və vəziyyət üzrə 

fon 

əks 

olunmalıdır, 

yəni 

tələbələri 

hazırlamalıyıq  ki,  nəyi,  harada,  necə,  nə  üçün 

deyəcəklərini ayıra bilsinlər və dil repertuarından 

düzgün seçim etsinlər. 

Bəzi  hallarda  tələbələrin  ana  dilləri  və 

öyrəndikləri  dillərin  etiketinin  müqayisəsi  dil 

öyrənənlər  üçün  əhəmiyyətli  tərəqqi  gətirə  bilər.  

Xüsusilə  də  avtentik  materialların  istifadəsi  ef-

fektlidir.  Bu  da  tədris  prosesini  təbii,  real  kom-

munikasiya şərtləri ilə maksimum yaxınlaşdırır. 

 

 

 

İkidilli təhsil, #8, 2011 

5 

---

 

 

 

 

İstifadə olunan ədəbiyyat  

 

İldiko, 2010 - Ildiko Csajbok-twerefou –language etiquette and culture in teaching of foreign languages, 

2010 

İngilis, ikinci dil kimi..., 2011 - Teaching English as a Foreign Language, http://www.ehow. 

com/how_2170747_prepare-teach-english-abroad.html 

Saimedo, I, 2006 – Qeyri-gürcüdilli məktəblər üçün dərslik, “Saimedo”, 2006. 

ŞavTvaladze, 2006 – N. Şavtvaladze, Bilik, Gürcü dili ingilisdillilər üçün; Kitab  I; Nəşriyyat “Leqa”, Tbi-

lisi, 2006 il; 

Şaraşenidze, 2010 - N. Şaraşenidze, Midamo (ünsiyyət üçün vəziyyətlər və qrammatika) Tbilisi, 2010. 

 

 

 

 

Ketevan Gochitashvili 

Ivane javakhishvili Tbilisi State University 

Kakha Gabunia 

CCIIR 

 

The role of Language etiquette while Teaching Georgia  

as a Second Language 

 

ABSTRACT 

According to the newer  methods and approaches of Second/Foreign Language, the main goal of the learn-

ing is to provide learners with the all  necessary skills and knowledge that will help them to communicate 

successfully while in the target language culture. There is a dialectic connection between language and cul-

ture. That’s why teaching by just offering grammar rules and forms, syntactic structures and artificial texts 

is  not  enough  to  accomplish  learning  objectives.  Learners,  usually,  are  not  prepared  for  the  real  commu-

nicative  situations  and  are  unable  to  overcome  the  adaptation  process  in  the  new  language/cultural  envi-

ronment. There are some reasons for these communicative failure, but from our point of view, the most im-

portant issue is the lack target language (culture) components. 

Verbal communication is a essential part of communication. Naturally, language  etiquette (regulated rules 

of communication, the system of national stereotypes expressed verbally, the “solid formulas” of addressing 

accepted by the society) teaching is a very important task for the language teachers. 

In  the  paper  we  are  discussing  the  different  levels  of  language  etiquette  realization.  While  teaching  Geor-

gian as a second language we should take into consideration the components listed as follows: 

  lexical-phraseological  level    _  special  words  and  sayings,  the  forms  of  addressing  as  well,  which 

are characteristic for Georgian Language. 

  Grammatical  level _ Georgian polite plural; Interrogative sentences substituting  declarative  in  or-

der to protect the polite tone etc. 

  Stylistic level _ how to choose and use adequate euphemisms, words of rejection and etc. 

  Intonational level _  the way of changing imperative and categorical tone using the proper intona-

tion. 

  Speech organizing level _ the samples of organizing of communication process, involvement, quit-

ting, interrupting the speech and etc. 

The paper contains the practical suggestions  on  which level  of the language  learning and for obtaining of 

which competences the  components can be offered to the students. 

 

 

 

İkidilli təhsil, № 8, 2011 

6 

---