Microsoft Word berk senaye tul docx

 

 

Yol 

tikintisində 

və 

onun 

təmiri 

zamanı 

alınmış 

rezin-beton 

kompozisiyasnıdan  istifadə  etməklə  təkcə  Bakı  şəhərində  ildə  5-10  min  ton 

istismardan  çıxmış  şindən  istifadə  etmək  olar.  Bu  miqdarda  rezin  ovuntusu  8 

milyon kv.m avtomobil yolunun örtülməsinə bəs edər. 

Alınmış nəticələr göstərir ki, yol tikintisində rezin-bitum kompozisiyasından 

istifadə etməklə iki əsas məsələni həll etmək olar

[ 1,22]

: 

1)

  Asfalt-beton  yol  örtüklərinin  ömrünü  uzatmaq,  xammala  qənaət  etmək, 

təmirə çəkilən xərcləri azaltmaq və böyük iqtisadi səmərəyə nail olmaq olar. 

2)

  stismardan  çıxmış  və  ekoloji  təhlükə  yaradan  şinlərin  geniş  miqyaslı 

utilizasiyasına nail olmaq olar. 

Cədvəl 3.6 

Yol örtüyünün üst səthini örtən asfalt-beton kompozisiyasının fiziki-

mexaniki xassələri

 

Göstəricilərin 

adları 

Göstəricilərin qiymətləri 

QOST 31015-

2002-yə görə 

norma 

1 

2 

3 

4 

5 

Sıxlığı 

(həcm 

kütlə), q/sm

3 

Normallaşdırılmır 

2,38 

2,39 

2,395 

2,406 

2,410 

Sıxılmada 

möhkəmlik 

həddi, MPa 

20

0

C-də 

50

0

C-də 

 

 

 

2,5-az olmamalı 

0,7-az olmamalı 

 

 

 

3,51 

0,72 

 

 

 

4,08 

0,78 

 

 

 

4,26 

0,85 

 

 

 

4,59 

0,89 

 

 

 

4,72 

0,95 

Çatlama 

möhkəmliyi 

ayrılmada 

qırılma 

möhkəmliyi, 

MPa 

0

0

C-də 

 

 

 

 

 

0,20-dən az 

olmamalıdır 

 

 

 

 

 

 

0,20 

 

 

 

 

 

 

0,32 

 

 

 

 

 

 

0,55 

 

 

 

 

 

 

0,59 

 

 

 

 

 

 

0,63 

Su tutumu, həcm 

% 

1,5-4,0 

3,07 

2,68 

2,52 

2,33 

2,05 

---

 

 

Suyadavamlılıq 

ə

msalı 

normallaşdırılmır 

0,85 

0,89 

0,90 

0,92 

0,94 

Uzunmüddətli  su 

ilə 

ə

laqədə 

olanda 

suyadavamlılıq 

ə

msalı (15 gün) 

0,70-dən çox 

olmamalıdır 

0,83 

0,84 

0,87 

0,89 

0,91 

Daxili  sürtünmə 

ə

msalı 

0,94-dən çox 

olmamalıdır 

 

 

 

 

 

Ə

laqələndiricinin 

ə

rintisinin  axma 

göstəricisi 

10/dəq 

0,20 çox 

olmamalıdır 

0,20 

0,19 

0,15 

0,13 

0,12 

Qalıq 

məsaməliliyi % 

2,0-4,0 

3,64 

3,57 

3,13 

2,46 

1,83 

 

 

Alınmış nəticələr göstərir ki, yol tikintisində rezin-bitum kompozisiyasından 

istifadə etməklə iki əsas məsələni həll etmək olar: 

3)

  Asfalt-beton  yol  örtüklərinin  ömrünü  uzatmaq,  xammala  qənaət  etmək, 

təmirə çəkilən xərcləri azaltmaq və böyük iqtisadi səmərəyə nail olmaq olar. 

4)

  stismardan çıxmış və ekoloji təhlükə yaradan polimer materialların geniş 

miqyaslı utilizasiyasına nail olmaq olar. 

Cədvəl 3.7 

Йол юртцйцнцн цст сятщини юртян асфалт-бетон композисийасынын физики-

механики хассяляри 

Эюстярижилярин 

адлары 

Эюстярижилярин гиймятляри 

ГОСТ 31015-

2002-йя эюря 

норма 

1 

2 

3 

4 

5 

Сыхлыьы 

(щяжм 

кцтля), г/см

3 

Нормаллашдырылмыр 

2,38 

2,39 

2,395 

2,406 

2,410 

Сыхылмaдa 

мющкямлик 

щядди, МПа 

20

0

Ж-дя 

50

0

Ж-дя 

 

 

 

2,5-аз олмамалы 

0,7-аз олмамалы 

 

 

 

3,51 

0,72 

 

 

 

4,08 

0,78 

 

 

 

4,26 

0,85 

 

 

 

4,59 

0,89 

 

 

 

4,72 

0,95 

---

 

 

Чатлама 

мющкямлийи 

айрылмада 

гырылма 

мющкямлийи, 

МПа 

0

0

Ж-дя 

 

 

 

 

 

0,20-дян аз 

олмамалыдыр 

 

 

 

 

 

 

0,20 

 

 

 

 

 

 

0,32 

 

 

 

 

 

 

0,55 

 

 

 

 

 

 

0,59 

 

 

 

 

 

 

0,63 

Су тутуму, щяжм 

% 

1,5-4,0 

3,07 

2,68 

2,52 

2,33 

2,05 

Суйадавамлылыг 

ямсалы 

нормаллашдырылмыр 

0,85 

0,89 

0,90 

0,92 

0,94 

Узунмцддятли 

су  иля  ялагядя 

оланда 

суйадавамлылыг 

ямсалы (15 эцн) 

0,70-дян чох 

олмамалыдыр 

0,83 

0,84 

0,87 

0,89 

0,91 

Дахили  сцртцнмя 

ямсалы 

0,94-дян чох 

олмамалыдыр 

 

 

 

 

 

Ялагяляндирижинин 

яринтисинин  ахма 

эюстярижиси 

10/дяг 

0,20 чох 

олмамалыдыр 

0,20 

0,19 

0,15 

0,13 

0,12 

Галыг 

мясамялилийи % 

2,0-4,0 

3,64 

3,57 

3,13 

2,46 

1,83 

 

Asfalt  beton  qarışığına  və  yol  inşaat  bitumuna  rezin  ovuntularının 

modifikasiya olunması avtomobil yol tikintisində mühüm nəticələr almağa imkan 

verir.  Bunu  araşdrıdığımız  tədqiqat  işlərinin  nəticələri  göstərir.  Rezin  ovuntusu 

istifadə  etməklə  alınmış  asfaltın  möhkəmliyi  artır,  zərbəyə  davamlığı  10  dəfə 

yeksəlir.  Ətraf  mühitin  temperaturu  aşağı  olduğu  zaman  asfalt  örtüyü  öz  fiziki-

mexaniki xassələrini tam qoruyub saxlaya bilir. 

Asfalt-beton  qarışığında  rezin  ovuntusunun  miqdarı  mineral  materiala  görə 

2%  təşkil  etməlidir.  Başqa  sözlə  bir  km  yol  örtüyündə  60-70%  rezin  ovuntusu 

olmalıdır.  Rezin  tozundan  istifadə  edilməsi  nəticəsində  hər  1  km  yol  örtüyünün 

qiyməti 18000 manat olur. Lakin adi örtük cəmi 2-3 il istismar olunduqdan sonra 

xarab olduğu halda, rezin ovuntusu istifadə olunmuş yol örtüyünün ömrü 32 ildir. 

Beton yollara döşənmiş rezin oovuntusundan alınan örtüklərin üzərindən ən ağır 

maşınlar  keçərkən  onların  pokrışkalarının  protektor  rəsmlərinin  izi  qalmır.  Bakı 

82/25  bitumunun  rezin  ovuntusu  ilə  modifikasiyasından  alınan  asfalt-beton  yol 

örtüyünün  ömrü  üç  dəfə  artmış  olur.  Belə  örtüklü  asfalt-beton  yolda 

avtomobillərin  hərəkəti  zamanı  səs-küy  iki  dəfə  azalır,  başqa  sözlə  ətraf  mühiti 

---