intervalında aparılır. Aparılan eksperimentlərin nəticələri göstərdi ki şinlərin aşağı
temperaturda xırdalanması rezindən kordun və metalın ayrılmasını asanlaşır,
elektrik enerjisinə qənaət olunur. Rezinin soyuduluması üçün maye azotdan
istifadə olunur. Lakin maye azotun daşınması, onun istehsalının çətin və baha
olması, bu texnologiyadan istifadə olunmasını məhdudlaşdırır - 80°C-dən - 120°C
qədər temperatur almaq üçün ən əlverişli turbosoyuducu maşınlardan istifadə
etməkdir.
stismardan çıxmış şinlərin emalı şəkil 2.6-da göstərildiyi kimi aparılır.
stismardan çıxmış şin bort həlqəsini çıxarmaq üçün maşına verilir. Həlqə xaric
edildikdən sonra şin şindoğrayıcıya daxil olur. Burada rotorlu bıcaqla o
doğranaraq xırda ovuntu halına salınır. Şin ovuntusu maqnit separatoruna və
aeroseparatora gəlir. Kəsilmiş və təmizlənmiş rezin ovuntuları soyuducu
kameraya daxil olur. Burada -50°C-dən-90°C qədər soyudulur. Rezinin
soyudulması üçün soyuq hava axını turbosoyuducu maşının generatorundan
verilir. Daha sonra soyudulmuş rezin ovuntuları rotorlu-kürəkli xırdalayıcıya
daxil olur, buradan o təkrar təmizləyicilərə göndərilir. Burada rezin ovuntuları
ölçülərinə görə ayrılaraq kisələrə toplanır
[ 7,8,20]
.
Şə
kil 2.6 Aşağı temperaturda istismardan çıxmış şinlərin emalı texnologiyası
Bort həlqələrini ayıran
maşın
Ş
in kəsən
Rotorlu
doğrayıc
Rotorlu
kürəkli
xırdalayıcı
Aeroseparator
Hava turbosoyuducu
maşın
Maqnitli seperator
1 mərhələ
2
mərhələ
M
əh
su
l
stismardan çıxmış şinlərin emalı üçün daha bir texnoloji prosesin
sxemi şəkil 2.6 və 2.7-də göstərilmişdir.
Avtopokrışka (şək.2.6) şinin doğranması üçün presə verilir. Burada
pokrışka 20 kq halında olan fraqmentlər şəkilində kəsilir. Daha sonra rezin
fraqmentlər yüksək təzyiqli qurğuya göndərilir.
Yüksək təzyiqli qurğuda şini işçi kameraya yükləyirlər, burada şinin
ekstruziya olunması nəticəsində 20-80 mm ölçüdə hissəciklər alınır və
metallokord ayrılır.
Yüksək təzyiq əmələ gəldikdən sonra rezinparça ovuntu və metal
təmizləyici aparata göndərilir. Burada rezin ovuntusu, kord və metal bir-
birindən tam ayrıldıqdan sonar, rezin ovuntusu qalan kütlə rotorlu
xırdalayıcıya gələrək burada rezin 10 mm ölçüyə qədər xırdalayır. Daha
sonra rezin ovuntusu iki fraksiyaya ayrılır (3 mmvə 10 mm ölçüyə qədər).
Sonuncu mərhələdə rezin ovuntusu 0,3-dən 3,0 mm ölçüyə qədər
xırdalanaraq istehlakçıya göndərilir.
stismardan çıxmış şinlərdən digər istifadə üsulu şinin protektor
hissəsinin yenisi ilə əvəz olunmasıdır. Bu məqsədlə istismardan çıxmış şinin
protektor rəsimləri tam təmizlənərək o yenisi ilə əvəz olunaraq
vulkanizasiya olunur.
Ş
inin protektor hissəsinin bərpası onun yoxlanılması ilə başlanır, onda
qalmış köhnə protektor qalıqları təmizlənir. Kiçik qüsurları bərpa etdikdən
sonra karkas hissəsi yapışkanla sürtülür və daha sonra isə yeni protektor
lenti pokrışkaya çəkilərək onu fərdi vulkanizatorda vulkanizasiya prosesinə
uğradırlar.
Şə
kil 2.7Şinin utilizasiya texnologiyası
stismardan çıxmış avtomobil şinlərinin təkrar emalı nəticəsində alınan
son məhsullar çoxsahəli və perespektiv sahələrdə istifadə olunur və oluna
bilər.
Apardığımız ədəbiyyat xülasəsi nəticəsində rezin ovuntusundan
aşağıdakı sahələrdə istifadə olunması təklif olunur.
1.
Hissəciklərinin ölçüsü 0,08-dən 0,45 mm-ə qədər olan rezin
ovuntusu yeni avtomobil şinlərinin hazırlanmasında, rezin qarışığına əlavə
Şini doğrayan
press
Yüksək təzyiq
qurğusu
Maqnitli sperator
Birketləri
təmizləyən
aparat
Metal kord
konteyner
Rotorlu
doğrayıcı
Kordayıran
Xırdalayıcı
ekstruder
Korduayıran
Kord konteyner
Titrəyişli
ələk
kord
3 mm böyük
olan
3 mm az
olan ovuntu
Istehlakçıya
göndərmə
kimi 25% verilir. Xüsusi səthi 2500-3500 sm
2
/qr olan rezin ovuntusundan
istifadə etməklə, şinlərin əyilməyə və zərbəyə davamlılığını 2 dəfə artırır və
ş
inin istismar müddətini xeyli artırır.
2.
Hissəciklərinin ölçüsü 0,08-dən 0,6 mm-ə qədər olan rezin ovuntusu
- Rezin ayaqqabı və rezin texniki məmulatları istehsalında əlavə kimi 50-
70% istifadə olunur. Bu halda belə rezinlərin möhkəmliyi, deformasiya
xassəsi bir neçə dəfə artır.
3.
Hissəciklərinin ölçüsü 1 mm-ə qədər olan rezin ovuntusu – Dam
örtüklərinin və rezin şifırlərin hazırlanmasında istifadə oluna bilər. Bundan
başqa bu rezin ovuntuları əsasında dəmir yolu relslərinin altı üçün
podkladka, rezin bitum mastikası hidroizoliyasiya materialları da hazırlamaq
mümkündür.
4. Hissəciklərin ölçüsü 0,6 mm-dən 0,8 mm-ə qədər olan rezin
ovuntuları. Bu rezinlər korroziyaya qarşı pastaların hazırlanmasında əzik
rezinlərin alınmasında və avtomobillərin diblərinə və digər metal hissələrinə
çəkilmək üçün pasta şəkilində hazırlanır. Bu rezinlər eyni zamanda səsi
izolyasiya edən material rolunu da oynaya bilər.
Bu rezinlərdən tikinti-inşaat işlərində daha geniş istifadə etmək olar.
5. Hissəciklərin ölçüsü 0,5 mm-dən 1 mm qədər olan rezin ovuntuları.
Bu ovuntulardan istifadə edərək yeni xassəyə malik modifıkasiya olunmuş
neft-bitumu alınmışdır. Rezin ovuntusunu asfalt-beton qarışığında istifadə
etməklə yol örtüyünün 1,5-2 dəfə ömrünün uzanmasına nail olmaq olar.
6. Hissəciklərin ölçüsü 0,2 mm-dən 10 mm qədər olan rezin ovuntuları
tramvay və dəmir yolu keçidlərinin rezin plitələrlə kompleksləşməsində
istifadə olunur. Belə plitələr uzun müddət istismar oluna bilir, iqlim şəraitinə
dözür, səs-küyün qarşısını alır.