Microsoft Word berk senaye tul docx
Yüklə 0,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dissertasiya i şinin informasiya
- Dissertasiya i şinin elmi yeniliyi
- şlənmiş polimer materialların təkrar emalı, alınan məhsulların tətbiq sahələri; - Rezin məmulatlarıntəkrar emalından alınan rezin ovuntularının xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində istifadə olunmasını iqtisadi səmərəliliyin qiymətləndirilməsi; - kinci xammal olan təkrar emal metallarının tətbiq sahələrinin araşdırılması; - Polimer tullantıların təkrar emal məhsullarının tətbiq sahələrini və iqtisadi səmərəliliyinin hesablanması; - Bərk sənaye tullantılarının təkrar emalının ətraf mühitin sağlamlaşdırılmasına təsirinin qiymətləndirilməsi. Tədqiqat obyekti olaraq sənaye sahələrinin bərk tullantıları rezin- texniki məmulatların, metal tullantılarının və polimer materialların təkrar emalından alınan ikinci xammal məhsulları götürülmüşdür.
xarici ölkələrin ekoloq və texnoloq alimlərinin nəzəri-təcrübi elmi əsərləri, ə traf mühitin mühafizəsinə aid Respublika Prezidentinin fərman və sərəncamları, Milli Məclisinin qəbul etdiyi qanunlar əsas götürülmüşdür. Magistr dissertasiya işi müvafik statistik, iqtisadi-riyazi modellərdən və üsullardan istifadə edilməklə müqaisəli təhlil metodu əsasında yerinə yetirilmişdir. Dissertasiya işinin informasiya bazasını statistik göstəricilər, səhiyyə xidməti tərəfindən hazırlanmış göstəricilər, “Azərneftyanacaq”, Neft Emalı zavodunun statistik göstəriciləri, müvafik ədəbiyyatlar və elmi məqalələr təşkil etmişdir. Dissertasiya işinin elmi yeniliyi aşağıdakılardır:
- şlənmiş şinlərin təkrar emalından alınan müxtəlif ölçülü rezin ovuntularının fiziki-mexaniki xassələri tədqiq edilmişdir; - Qara və əlvan metalların dəfələrlə təkrar emalının iqtisadi səmərəli təcrübi olaraq sübut olunmuşdur; - Asfalt-beton kompozisiyasına rezin ovuntularının və işlənmiş polimer materialların təkrar emalından alınan məhsulların modifikasiyası tədqiq edilmişdir; - Asfalt-beton kompozisiyasında rezin ovuntularından və ikinci xammal olan polimer materiallardan istifadə olunmasının iqtisadi səmərəliyi hesablanmış və mühüm nəticələr alınmışdır; - Bərk sənaye tullantılarının təkrar emalının ətraf mühitin sağlamlaşdırılmasına təsiri araşdırılmışdır.
problemlərin həlli, onun ümumi nəzəri metodoloji əsaslarının və istiqamətlərinin öyrənilməsində yaranan problemlərin səbəbləri, aradan qaldırılması yollarının müəyyənləşdirilməsi, bu istiqamətlərdə konkret tədbirlərin işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi praktik əhəmiyyət kəsb edir.
ş in quruluşu -giriş, üç fəsil, on yarım fəsildən, nəticə və istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısındanibarətdir.
EKOLOJ PROBLEMLƏR 1.1. stehsal sahələrinin bərk tullantıları və yaranan ekoloji problemlər Ə traf mühiti çirkləndirən tullantılar içərisində sənaye sahələrinin bərk tullantıları xüsusi yer tutur. Onlar yer səthində daha çox yayılaraq yararlı torpaq sahələrini azltmaqla həllini gözləyən ekoloji problemlər yaradırlar. Sənayenin inkişafı ilə belə tullantıların ilkin mənbələri də genişlənir. Hər il geoloji-kəşfiyyat və faydalı qazıntıların istismarı və emalı zamanı ətraf mühitə külli miqdarda bərk tullantılar atılır. Bu qədər tullantının yalnız 10%- dən təkrar istifadə olunur, qalanları isə ətraf mühiti çirkləndirən mənbələrə çevrilirlər. Digər tərəfdən həmin tullantıların tərkibində olan qiymətli komponentlər fayda vermədən tullantıya çevrilirlər. Kəşfiyyat xəndəklərinin doldurulmaması ilə torpaq torpaq eroziyasının yaranmasına səbəb olur. Dərin qazılmış xəndəklər yeraltı suların səviyyəsinin dəyişməsinə təsir göstərir. Bu isə ətraf mühitin ekoloji stabilliyinə mənfi təsir göstərir. Faydalı qazıntı yataqlarının istismarı və məhsul istehsalı zamanı yaranan bərk tullantılar Şəkil 1.1-də göstərilmişdir.
Şə
zamanı yaranan bərk tullantılar
Йатагларын истисмары Хаммал
Онун зянэинляшдирилмяси Хаммал консектраты Онун емалы Мящсул
Халг тясяррцфатында истифадя олунмасы Истифадя олунмуш мящсул
Бярк туллантылар
Şə kildən göründüyü kimi faydalı qazıntılardan məhsul istehsal olunana qədər nə qədər bərk tullantılar yaranır. Belə tullantıların digər yaranma mənbələri gips və əhəng zavodlarıdır. Tullantıları müəssisələrdən uzaqlaşdırmaq üçün əlavə nəqliyyat xərci tələb olunur, həmin tullantılar isə faydalı torpaqları istifadəsiz edir və ətraf mühiti zibilləyir, torpaqların eroziyası genişlənir. Göründüyü kimi, tullantılardan istifadə etmək problemi öz həllini gözləyən əsas məsələ kimi qarşıya çıxır. Sənayenin inkişafı ilə əlaqədar olaraq bərk sənaye tullantılarının miqdarı da artır. Ən çox bərk tullantılar yaradan metallurgiya və maşınqayırma sənaye müəsisələri, istilik stansiyaları, məişət tullantıları, istifadədən çıxmış nəqliyyat vasitələrinin işlənmiş şinləri, elektrik və elektron avadanlıqlarıdır. Bunlar ətraf mühitə ekoloji cəhətdən böyük zərbə vururlar. Yalnız ABŞ-da 2012-ci ildə 280 milyon tona yaxın bərk sənaye tullantı ə mələ gəlmişdir. Ətraf mühitin həddindən çox şirklənməsinə səbəb olan bərk sənaye tullantıların idarə edilməsi dünyanın hər yerində həmişə xroniki problem olmuşdur. Nəzarət olunmadan ümumi metod kimi tullantıların basdırılması və yandırılması torpağın, suyun və havanın çirklənməsi kimi problemlərə gətirib çıxarmışdır. Bu metodlar qanunla qadağan edilməsinə və onların mənfi nəticələrinin mövcudluğuna baxmayaraq, hal-hazırda qanunun, maliyyə tədbirlərinin və məlumatlandırmanın zəif tətbiq olunduğu kənd və bəzi şəhər ərazilərində hələ də tətbiq olunurlar. Problemin yeganə həlli yolu bərk sənaye tullantıların effektli idarəçiliyi sisteminin tətbiq olunmasıdır. nsanların istənilən sahədə əmək fəaliyyəti prosesində maddi nemətlərlə yanaşı tullantılar da yaranır. Tullantılar insan sağlamlığına təhlükə
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|