Microsoft Word beyn?L umumi huquq docx

olmağa hazırlaşan bəzi dövlətlər (Bolqarıstan, Macarıstan, Polşa, Slovakiya, Çexiya və s.) A  
ilə assosiasiya haqqında sazişlər bağlamışlar. 
Haqqında bəhs etdiyimiz təşkilatlardan əlavə, Avropa azad ticarət Assosiasiyasını, Avropa 
iqtisadi məkanını, Şimali Amerika azad ticarət zonasını 
göstərmək olar. 
nkişaf  etməkdə  olan  ölkələr  öz  aralarında  iqtisadi  əməkdaşlıq  sahəsində  xeyli  təşkilat 
yaratmışlar:  qtisadi əməkdaşlıq təşkilatı (Azərbaycan Respublikası bu təşkilata daxildir), Afro 
–  Asiya  iqtisadi  əməkdaşlıq  təşkilatı  (AFRASEK),  Katib  Birliyi  (KAR KOM),  Latın  Amerikası 
inteqrasiya assosiasiyası, “And qrupu” 
və s. 
 
MÖVZU 11: BEYNƏLXALQ DƏN Z HÜQUQU 
Plan: 
1. Beynəlxalq dəniz hüququnun anlayışı və mənbələri 
2. Dəniz məkanlarının təsnifatı 
3. Daxili dəniz suları. 
4. Ərazi dənizi 
5. Bitişik zona 
       6. Müstəsna iqtisadi zona  
7. Kontinental şelf 
       8. Açıq dəniz  
       9. Beynəlxalq dəniz dibi rayonu 
       10. Qapalı və ya yarımqapalı dəniz  
       11. Xəzər gölünün beynəlxalq-hüquqi statusu  
       12. Dənizə çıxışı olmayan dövlətlərin hüquqları 
       13. Beynılxalq boğazlar və Beynəlxalq kanallar 

---

       15. Beynəlxalq dəniz təşkilatları  
 
Ədəbiyyat siyahısı. 
  Бекяшев К.А., Волков А.А., Каргополов С.Г. Морское и рыболовное право.М., 1990. 
  Бякишев  К.А.,  Сапронов  В.Д.  Мировое  рыболовство:  вопросы  международного 
сотрудничества. М., 1990. 
  Василенко  В.А.,  Высоцкий  А.Ф.,  Рыбальчик  Д.Э.  Международное  морское  право. 
Киев, 1988. 
  Высоцкий А.Ф. Морской регионализм. Киев, 1988. 
  Головатый  С.П.  200-мильная  экономическая  зона  в  Мировом  океане(международно-
правовые проблемы). Киев, 1984. 
  Колодкин А.Л. Мировой океан: международно-правовой режим. Основные проблемы. 
М., 1973. 
  Лазарев М.И. Теоретические вопросы современного международного морского права. 
М., 1983. 
  Мамедов  Р.Ф.  Международно-правовой  статус  Каспийского  моря  как  пограничного 
озера //Beynəlxalq hüquq. Вакı. 1998. №1. С. 9-15. 
  Мамедов Р. Международно-правовая делимитация Каспийского моря. Баку,2001. 
  Мовчан А.П. Международное морское право(основные положения). Учебное пособие. 
М., 1997. 
  Молодцов С.В. Международное  морское право. М., 1987. 
  Открытое море. Международные прливы. Архипелажные воды. М., 1988. 
  Словарь международного морского права. М., 1985. 
  Яковлев И.И. Международный орган по морскому дну. М., 1986. 
  Brown E.D. The International Law of the sea. Vol. 1-2. Dartmouth:1994. 

---

  Van Zyl U. The “Common Heritage of Mankind” and the 1982 Law of the Sea Convention: 
Principle, Plan, Panacea. //The Contemporary and International Law. 1993. vol. 26. P. 49-66. 
 
1.  Beynəlxalq  dəniz  hüququnun  anlayışı  və  mənbələri.  Beynəlxalq  dəniz  hüququ  –  dəniz 
məkanlarının  hüquqi  statusunu  müəyyən  edən  və  onların  tədqiq  edilməsi  və  istifadəsi  ilə 
bağlı dövlətlərarası münasibətləri nizama salan normaların məcmusuna deyilir. 
Uzun dövr ərzində beynəlxalq dəniz hüququ beynəlxalq adət normalarına söykənirdi.  
1958-ci ildə bu sahədə ilk dəfə məcəllələşdirilmə aparıldı və nəticədə dəniz hüququ üzrə dörd 
mühüm saziş (Cenevrə Konvensiyaları) meydana gəldi – Ərazi dənizi və bitişik zona haqqında; 
açıq dəniz haqqında; kontinental şelf haqqında; balıqçılıq və açıq dənizin canlı ehtiyatlarının 
mühafizəsi haqqında.
 Lakin bu konvensiyalar dəniz hüququnun bütün məsələlərini həll etmirdi 
və  xüsusilə  də  1960-70-ci  illərdə  meydana  gəlmiş  yeni  müstəqil  dövlətlərinmənafelərini  əks 
etdirmirdi. Buna görə də yeni kompleks aktın işlənib hazırlanması zərurəti ortaya çıxdı: 1982-ci 
il  oktyabrın  10-da  Dəniz  hüququ  üzrə  BMT  Konvensiyası  qəbul  edildi.  Beynəlxalq  dəniz 
hüququnun əsas mənbəyi olan bu Konvensiya 16 noyabr 1994-cü ildə qüvvəyə minmişdir. 
Bundan əlavə, dəniz hüququ sahəsində dövlətlərarası  əməkdaşlığın xüsusi məsələlərinə həsr 
olunmuş  aşağıdakı  beynəlxalq  sazişləri  göstərmək  olar:  Dənizdə  gəmilərin  toqquşmasının 
qarşısının alınmasının beynəlxalq qaydaları haqqında 1972-ci il Konvensiyası; Dənizdə insan 
həyatının  qorunmasına  dair  1974-cü  il  Beynəlxalq  Konvensiyası;  Dənizdə  axtarış  və 
xilasetməyə dair 1979-cu il Beynəlxalq Konvensiyası; Neftlə çirklənməyə gətirb çıxaran qəzalar 
zamanı  açıq  dənizdə  müdaxiləyə  dair  1969-cu  il  Konvensiyası;  Dənizin  tullantılarla  və  digər 
materiallarla çirklənməsinin qarşısının alınması haqqında 1972-ci il Konvensiyası və s. 
Beynəlxalq  dəniz  hüququnun  müqavilə  mənbələri  sırasında  ayrı-ayrı  dənizlərin  hüquqi 
rejimini müəyyən edən lokal sazişlərin də adını çəkmək lazımdır: Baltik dənizində balıqçılıq və 
canlı ehtiyatların mühafizəsi haqqında 1973-cü il Konvensiyası; Qara dənizin çirklənməsində 
qorunması haqqında 1972-ci il Konvensiyası və s. 
2.  Dəniz  məkanlarının  təsnifatı.  Beynəlxalq-hüquqi  baxımdan  bütün  dəniz  və  okeanlar 
aşağıdakı iki növə ayrılır: 1)  ayrı-ayrı  dövlətlərin suverenliyi  altında  olan  və  onların  ərazisini 
təşkil edən məkanlar; 2) heç bir dövlətin suverenliyi altında olamayan məkanlar. 

---