Microsoft Word Bio mv az -aq doc
Yüklə 3,58 Kb. Pdf görüntüsü
|
125 “Öyrəndiklərinizi yoxlayın” bölümündə təqdim olunmuş tapşırıqlar dərsdə mənim- sənilən biliklərin ümumiləşdirilməsi və dərsin məqsədində qeyd olunmuş bacarıqların formalaşması üçün imkan yaradır. Qiymətləndirmə meyarları: İzahetmə Zəif Orta Yüksək Ekoloji amilləri sadalayır, onların canlılara təsirini izah etməkdə çətinlik çəkir. Ekoloji amilləri və onların canlılara təsirini qismən izah edir. Ekoloji amilləri və onların canlılara təsirini dolğun izah edir. Dərs 53 / Mövzu 47: TƏBİİ BİRLİKLƏR Müəllim şagirdlərlə birlikdə dərslikdəki mətnlə tanış olur. Suallar üzrə aparılan müzakirələr növbəti tapşırığa şagirdlərin hazırlanmasını təmin etmiş olur. Verilmiş tapşırığı yerinə yetirərkən şagirdlər əvvəlki biliklərindən faydalanma- lıdırlar. Bunun üçün aşağı siniflərdən “Həyat bilgisi” fənnindən öyrəndikləri müxtəlif heyvanların qidalanma, yaşadığı mühit və digər xüsusiyyətləri haqqında bilikləri yada salmaq olar. Cədvəldə qeydlər edən zaman şagirdlər bu və ya digər heyvanın yaşayış mühitini göstərir və eyni zamanda canlı orqanizmlər arasında qida əlaqələrini əks etdirən ilkin biliklərini nümayiş etdirir. Nəzəri materialın izahında müəllim sxem, şəkil, elektron təqdimat və başqa əyani vəsaitlərdən istifadə edə bilər. “Qida zənciri” anlayışını izah etdikdən sonra Alt STANDARTLAR 4.1.1. Canlıların ətraf mühitlə və bir-birilə əlaqəsini izah edir. Dərsin MƏQSƏDİ Təbii birliklərdə bitki və heyvanların bir-birilə və ətraf mühitlə əlaqələrini izah edir. 126 bir neçə qida zəncirinin qurulmasına aid tapşırığın yerinə yetirilməsi yeni məlumat- ların möhkəmləndirilməsi üçün əhəmiyyətli olardı. Məsələn, “Komponentləri qırğı, kəpənək, qurbağa, çəyirtkə, suilanı olan bataqlıq üçün səciyyəvi olan qida zəncirini qurun”. Təbii birliklərdə qida zəncirlərinin mürəkkəb yollarla əlaqələnib qida şəbəkəsi əmələ gətirməsi fikrini şagirdlərin nəzərinə çatdırmaq vacibdir. Şəbəkədə orqanizmlərin çoxu bir neçə qida zəncirinin halqalarına daxildir. Qida əlaqələri mürəkkəb olduğu üçün bir növün itməsi əksər hallarda sistemdə tarazlığı pozmur. Beləliklə, şagirdlər biosenozlarda orqanizmlərin qarşılıqlı əlaqələri, onların funksional cəhətdən qruplara bölünməsi, birliklərdə bu qrupların rolu barədə müəyyən bilik və bacarığa malik olurlar. Mətn şagirdlər tərəfindən müstəqil və ya kiçik qruplarda təhlil oluna bilər. Bu halda mətni 4 hissəyə bölmək məqsədəuyğundur. Bu zaman əlavə mətnlərin və müvafiq şəkillərin paylanması səmərəliliyi artırardı. Hər qrup işinin nəticələri blokunda verilmiş cədvəldə qeyd olunur. Birgəyaşayış formaları Qarşılıqlı münasibətlərdə olan orqanizmlər Əhəmiyyəti Yırtıcı – şikar Parazit – sahib Rəqabət “Öyrəndiklərinizi yoxlayın” bölümündə təqdim olunmuş tapşırıqlar dərsdə mənimsənilən biliklərin ümumiləşdirilməsi və dərsin məqsədində qeyd olunmuş bacarıqların formalaşması üçün imkan yaradır. 1-ci tapşırıqda şagirdlər digər orqanizmlərdən təşkil olunmuş qida zənciri qura bilərlər. 2-ci tapşırığı yerinə yetirən zaman şagirdlər həm də coğrafiya dərslərində qazanılan biliklərdən faydalanırlar. Qiymətləndirmə meyarları: İzahetmə Zəif Orta Yüksək Təbii birliklərdə bitki və heyvanların bir-birilə və ətraf mühitlə əlaqələrini izah etməkdə çətinlik çəkir. Təbii birliklərdə bitki və heyvanların bir-birilə və ətraf mühitlə əlaqələrini izah edərkən kiçik səhvlərə yol verir. Təbii birliklərdə bitki və heyvanların bir-birilə və ətraf mühitlə əlaqələrini dolğun izah edir. 127 Dərs 54 / Mövzu 48: İNSAN VƏ CANLI TƏBİƏT Mövzunun əvvəlindəki mətnlə tanış olmazdan əvvəl keçən dərsin materialına istinad edərək şagirdlərlə növbəti sualları müzakirə etmək faydalı olardı: – Təbii birlik nədir? Təbii birliklərin tərkibi barədə nə söyləyə bilərsiniz? Müəllim şagirdlərin cavablarını ümumiləşdirməklə yanaşı lövhədə müvafiq qeydlər edə bilər. Məsələn, Birliyin tərkibinə canlı və cansız təbiətin komponentləri daxildir (dağ süxurları, torpaq, bitki örtüyü, heyvanlar və s.). Birliyin komponentləri müstəqil deyil, bir–biri ilə qarşılıqlı təsirdə və münasibətdə mövcuddurlar. Buna görə də təbiətin bir komponentini dəyişdikdə digərlərinə də təsir göstərir. Faktla tanış olduqdan sonra müəllim şagirdlərə suallarla müraciət edir. Həyati bilikləri və gündəlik müşahidələrindən faydalanan şagirdlərin cavabları müzakirə olunur. Bu müzakirələr növbəti mərhələyə keçidi təmin edir. Şəkillərdə təsvir olunan hadisələr, onların səbəb və nəticələri müzakirə olunur. Tətbiq zamanı bu fikirlərə qayıdış mümkündür. Bu mərhələdə “Ekoloji fəlakət”, yaxud “Ekoloji böhran” anlayışları izah edilə bilər. Nəzəri materialın izahına insan fəaliyyətinin təbiətə mənfi təsirini, ekoloji tarazlığın pozulmasını, ekoloji fəlakətləri əks etdirən videomaterialları göstərməklə başlamaq məqsədəuyğundur. Videomaterialları bu mənbələrdən götürmək olar: http://www.youtube.com/watch?v=1pe-KV6J-uE http://www.youtube.com/watch?v=bTmwbic5oJg Alt STANDARTLAR 3.1.2. İnsanı sosial varlıq kimi digər canlılardan fərqləndirir. 4.1.1. Canlıların ətraf mühitlə və bir-birilə əlaqəsini izah edir. 4.2.1. Canlıların qorunması ilə bağlı əldə etdiyi məlumatı təqdim edir. Dərsin MƏQSƏDİ İnsanın təsərrüfat fəaliyyətinin təbiətə təsirinə aid nümunələr göstərir, onların səbəblərini izah edir. Respublikada canlıların qorunması ilə bağlı əldə etdiyi məlumatları təqdim edir. Yüklə 3,58 Kb. Dostları ilə paylaş:
|