Microsoft Word Bio mv az -aq doc

 
122
http://www.youtube.com/watch?v=KdAaL3rq4KA, 
http://www.youtube.com/watch?v=tYjLHxrzXXI&feature=related 
http://www.youtube.com/watch?v=vwQxezRFzP4 
http://www.youtube.com/watch?v=LzS7lvD8vzM&feature=related  
2) Dərslikdəki məlumat  şagirdlər tərəfindən müstəqil və ya kiçik qruplarda təhlil 
olunur (bu halda məlumatı 3-4 hissəyə bölmək məqsədəuyğundur). Bu zaman 
əyaniliyi təmin etmək üçün mətnlə yanaşı müvafiq şəkillərin paylanması daha 
səmərəlidir. Dərsin məqsədlərini nəzərə alaraq aşağıdakı məqamlara xüsusi diqqət 
yetirmək tövsiyə olunur:  
  toxum və meyvələrin yayılması külək, su, heyvanlar, özlərinin səpilməsi 
vasitəsilə ola bilər; 
  bir yayılma üsuluna uyğunlaşmalar müxtəlif ola bilər; 
  meyvə və toxumların xarici quruluşu onların yayılma üsulları ilə əlaqədar olur. 
“Öyrəndiklərinizi tətbiq edin” bölümündə verilmiş cədvəl nəzəri materialla tanışlıq 
zamanı, yaxud dərsin sonunda doldurula bilər.  
 
Bitkinin adı Meyvəsinin xüsusiyyətləri Necə yayılır 
 
 
 
Heyvan, göbələk və bakteriyaların yayılmasının xüsusiyyətləri və  əhəmiyyəti 
haqqında məlumatları şagirdlər müstəqil öyrənə bilərlər.  
“Öyrəndiklərinizi yoxlayın” bölümündə  təqdim olunmuş tapşırıqlar dərsdə 
mənimsənilən biliklərin ümumiləşdirilməsi və  dərsin məqsədində qeyd olunmuş 
bacarıqların formalaşmasına imkan yaradır. 
 
 
Qiymətləndirmə meyarları: 
Təsviretmə 
İzahetmə 
Zəif
 
Orta
 
Yüksək
 
Meyvə və toxumları yayılma 
növlərinə görə təsvir etməkdə 
çətinlik çəkir.  
Bitkilərin yayılma növlərini 
təsvir edərkən kiçik səhvlərə 
yol verir.  
Bitkilərin yayılma növlərini 
dolğun təsvir edir. 
 
Heyvanlar üçün miqrasiya-
nın səbəb və əhəmiyyətini  
müəllimin köməyi ilə izah 
edir.
 
Heyvanlar üçün miqrasiya-
nın səbəb və əhəmiyyətini   
izah edərkən kiçik qeyri- 
dəqiqliyə yol verir.
 
Heyvanlar üçün miqrasiya-
nın səbəb və əhəmiyyətini  
ətraflı izah edir.
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
123 
 
Dərs 52 / Mövzu 46:
 ORQANİZMLƏRİN MÜHİTLƏ 
            QARŞILIQLI TƏSİRİ 
 
 
 
 
Gündəlik planlaşdırma nümunələrində bu dərsə aid daha ətraflı tövsiyələr 
verilmişdir. 
 Motivasiyanın mətni ilə tanış olmazdan əvvəl müəllim  şagirdlərin biliklərinə 
əsaslanaraq belə bir “Klaster”i doldurmağı təklif edə bilər: 
 
 
 
 
Şagirdlərlə birlikdə mövzunun əvvəlində verilmiş  mətnlə tanış olur. Suallar üzrə 
aparılan müzakirələr növbəti tapşırığa şagirdlərin hazırlanmasını təmin etmiş olur. 
 Praktik tapşırığı yerinə yetirərkən şagirdlər əvvəlki biliklərindən faydalanmalı-
dırlar. Bunun üçün müvafiq suallarla aşağı siniflərdən “Həyat bilgisi” və digər 
fənlərdən müxtəlif heyvanların həyat tərzi haqqında bilikləri yada salmaq olar. 
Şagirdlər cədvəldə qeyd olunan heyvanların həyatında işığın  əhəmiyyətini müəy-
yən edir. Müzakirənin  əvvəlində “yaşayış mühiti” anlayışını izah etmək faydalı 
olardı.  Şagirdi bu və ya digər ekoloji amillərin təsirinin ilk növbədə canlı or-
qanizmlərin yaşayış mühitindən asılı olması fikrinə yönəltmək məqsədəuyğundur.
 
Paraqrafın nəzəri materialı ilə tanışlıq bir neçə üsulla aparıla bilər: 
1) Praktik işin müzakirəsindən sonra müəllim  əyani vəsaitlərə (elektron 
təqdimatlar, yaxud videomateriallara) istinad edərək nəzəri materialı izah edir.  
2) Dərslikdəki məlumat  şagirdlər tərəfindən müstəqil və ya kiçik qruplarda təhlil 
Alt
 
STANDARTLAR
4.1.1. Canlıların ətraf mühitlə və bir-birilə əlaqəsini izah edir.
 
 
 
Dərsin
 
MƏQSƏDİ
 
  Ekoloji amillər və onların canlılara təsirini izah edir. 
 
 
TƏBİƏT 
Canlı
Cansız
?
?

---

 
124
olunur. Məlumatı abiotik amillərin sayına görə 3 hissəyə bölmək məqsədəuyğun-
dur. Bu zaman əlavə  mətnlərin və müvafiq şəkillərin paylanması daha faydalıdır. 
Dərsin məqsədlərini nəzərə alaraq aşağıdakı  məsələlərə xüsusi diqqət 
yetirilməlidir:
 
  Yaşayış mühiti 
  Ekoloji amillər 
  Ekologiya 
  Orqanizm üçün işığın,  suyun, temperaturun əhəmiyyəti.  
İş zamanı müəllim istiqamətləndirici suallar verə bilər. Məsələn,  
  Canlı orqanizmlər üçün işığın  əhəmiyyəti nədədir?  İşıq bitkilərə  nə üçün 
lazımdır? Fotosintez nədir? Bitkilərin və heyvanların davranışında hansı 
mövsümi dəyişikliklər baş verir? 
  Canlı orqanizmlər üçün suyun əhəmiyyəti nədədir? Canlılar suyun 
çatışmazlığına və ya çoxluğuna  necə uyğunlaşmışlar? 
  Canlı orqanizmlər üçün temperaturun əhəmiyyəti nədədir? Temperaturun 
dəyişməsi orqanizmlərə necə təsir edir?  
Heyvan, bitki, göbələk və bakteriyaların qarşılıqlı  əlaqələri haqqında məlumat  
bütün siniflə müzakirə oluna bilər. Mövzuya növbəti dərsdə daha geniş surətdə 
qayıdılacaq. Tanışlıq xarakteri daşıyan qarşılıqlı  əlaqələrə aid məlumat aşağıdakı 
sxem  şəklində  təqdim edilə bilər. Sxemdəki istənilən iki düzbucaqlını birləşdirib 
seçilmiş canlı orqanizmlər arasında qarşılıqlı münasibətlərə dair nümunələr 
göstərmək lazımdır. Müəllim bu fəaliyyət növünü tapşırıq  şəklində  şagirdlərin 
iştirakı ilə lövhədə reallaşdıra bilər. Məsələn, “Heyvanlar bitkilərin tozlanmasında, 
meyvə və toxumlarının yayılmasında iştirak edirlər”. 
 
 
 
 
 
Bitki 
Heyvan 
Göbələk 
Bakteriya 
Heyvan 
Bitki 

---