Microsoft Word Cami Yusif ve Zuleyxa doc
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- M. Mübariz XİTAB
- EŞQ FƏZİLƏTİNİN BƏYANI VƏ ƏSƏRİN NƏZMƏ ÇƏKİLMƏSİNİN SƏBƏBİ
10 düşdüyü, sonra isə Misirdə bir qul kimi satın alıb evinə gətirdiyi Yusifin vüsalına çatmaq üçün insan qüdrəti daxilində olan hər cür tədbirlərə, hiyləyə əl atır. Yusifin əksinə olaraq, Züleyxa eşqində çılğın və pərvazsızdır. O, məhəbbət naminə öz qulunun qarşısında kənizə çevrilib xidmətdə dayanır, onun önündə diz çöküb yalvarır, gecələr sübhə qədər ağlayıb sızlayır, sevgilisini xəlvətə çəkib vüsal istəyir, intiharla onu hədələyir, bütün tədbirləri boşa çıxdıqda ona böhtan atıb zindana göndərir, lakin etdiyinə peşman olur, pərvanə şamın başına dolanan kimi, məhbus yarının başına dolanır, eşq atəşində alışıb yanır, vaxtsız qocalır, gözləri kor olur, beli bükülür, sərvətini canan yolunda əldən verib dilənçi vəziyyətinə düşür, ancaq eşqindən dönmür və öz məqsədinə nail olur. Züleyxa eşqi elə bir qüvvət bilir ki, onun qarşısında heç bir maneə dayana bilməz. Belə maneələrə rast gəldikdə o, hər şeyi, hətta özünün və sevgilisinin həyatını ayaq altına alıb keçmək, irəliləyib murada çatmaq əzmindədir. Züleyxanın vüsal təmənnasını rədd edən Yusifə onun verdiyi bu cavabda eşqinin və ehtirasının böyük qüdrəti aydın bir surətdə təcəssüm etdirilmişdir: ...Çıxma istəyimə qarşı, yoxsa mən, İntihar edərəm sənin əlindən! Gəl qucu boynumu, qucmasan əgər Öz əlimlə kəsər boynumu xəncər. Bil ki, dolanmasa qolun boynuma, Düşər nahaq qanım sənin boynuna! Vuraram xəncəri bir süsən kimi. Gül kimi qızardar qan köynəyimi, Ayrılıq dağıyla odlanar canım, Sənin həsrətindən qurtarar canım... Cami bu iki qəhrəmanın mənəvi, etik xüsusiyyətlərini, onların əxlaqi səciyyələrini qarşı-qarşıya qoyur, Yusif surətinin məziyyətlərinə üstünlük verib, haqq qazandırır. Əsərin sonunda sevgililər bir-birinə qovuşub murada çatırsa, bu xoş nəticəyə onları çatdıran Züleyxanın coşğun ehtirası deyil, Yusifin həqiqi 11 bəşəri hissləri, yüksək mənəviyyatı, səbir və mətanəti olmuşdur. Yusifdə olan bu məziyyətlər Züleyxanı da islah edir, ondakı çılğın ehtirasın səmimi bəşəri duyğulara əsaslanan pak bir məhəbbətə çevrilməsinə kömək edir. «Yusif və Züleyxa» eyni zamanda didaktik bir əsərdir. Ölməz məhəbbət dastanının hər bir fəslini oxusaq, onun qəhrəmanlarının ağır və mürəkkəb həyat yolunun hər addımına nəzər salsaq, müdrik bir filosofun, həkimanə məsləhətlərlə gələcək nəsillərə həyat dərsi və insanlıq adabını öyrətdiyinin şahidi olarıq. Bu cəhətdən kitabın sonunda şairin ruzigardan şikayəti, oğluna nəsihəti və əsərin xətmi barədə yazdığı parçalar daha qiymətli və daha ibrətamizdir. Feodal-pədərşahi bir cəmiyyətdə yaşayıb, şahların saray mühiti ilə yaxından tanış olan, belə bir mühitin insanların başına nə kimi fəlakətlər açdığını gözü ilə görən şair, haqlı olaraq, oğluna xitabən bütün oxucularına belə müdrik məsləhətlər verir: Şahların hüzuru yanar bir oddur, Tüstütək bu oddan çalış uzaq dur! Oddan yüksələrsə işıq məşəli, Uzaqdan faydalan, getmə irəli! Qorxuram o oda məftun olasan, Həyat işığından məhrum qalasan! Vəzifə axtarma, əgər ağlın var Ki, gah təyin edib, gah çıxararlar. Elə bir kürsüdə oturma ki, sən, Başqası qaldırsın səni yerindən! «Yusif və Züleyxa» dastanı əsrlərdən bəri xalqımızın şüurunda yer tapmış, dilində əzbər olmuş, folklorumuzda variantları yaranmış, şairlərimiz bu əfsanəvi aşiqlərin ülvi məhəbbətini tərənnüm etmiş, atalarımız oğullarına və qızlarına Yusif və Züleyxa adlarını vermiş, analarımız onların şəkillərini zərif xalçalar üzərində, ipək pərdələrdə toxumuşdur. Buna görə də qardaş tacik xalqının və yaxın qonşumuz olan fars xalqının böyük klassiki Əbdürrəhman Caminin bu ölməz dastanının 12 azərbaycancaya tərcüməsi və nəşri, heç şübhəsiz ki, şer və sənət aşiqləri, geniş oxucu kütləsi tərəfindən maraq və razılıq hissi ilə qarşılanacaqdır! M. Mübariz XİTAB İlahi, solmayan bir gül ver bizə! Ümid qönçəsini aç üzümüzə! O qönçə bəzəsin ilham bağını, Ətriylə doldursun gül damağını. Bu möhnət evində minnət qoymadan, Məni nemətinə qərq et, yaradan! Minnətdar olmaqla ol mənə rəhbər, Olsun təşəkkürün dilimdə əzbər! Paklıqdan, ağıldan barındır məni, Sözümlə fəth edim bütün ölkəni! Könlümdə gövhərdən bir xəznə yarat! Ver o xəzinədən dilimə barat! Sən açdın təbimdə özün nafəmi 1 , Mişkimin ətriylə doldur aləmi! Yağsın qələmimin dilindən şəkər! Yazdığım şerlər qoxusun ənbər! Qalmamış sənətə, sözə etibar, İndi bu namədən bir quru ad var! Bu şirin badələr məclisində mən, Bir nişan görmürəm bu təranədən! Çəkib badələri başa həriflər, Nə qədər şərab var, içib getmişlər! Görünmür məclisdə püxtə bir adam Ki, olsun əlində mey dolu bir cam! Cami, gəl utanma, özünü yetir! Safından, xıltından bizə mey gətir! 1 Нафя – мишк мянбяйи олан ащу эюбяйи. 13 EŞQ FƏZİLƏTİNİN BƏYANI VƏ ƏSƏRİN NƏZMƏ ÇƏKİLMƏSİNİN SƏBƏBİ Eşqsiz bir könül, könül deyildir, Eşqsiz bir vücud su ilə gildir. Könüldən getməsin məhəbbət qəmi, Tərk etsin eşqsiz könül, aləmi. Aləmin varlığı eşq ilə qəmdir, Məhəbbət aləmi ülvi aləmdir! Fələk gərdiş edir eşq ilə ancaq, Eşqin fitnəsilə dolmuşdur afaq, Eşqin əsiri ol, get, azad yaşa, Qəmini sinənə salıb, şad yaşa! Eşqin badəsindən könül məst olar, Sevib-sevilməyən xudpərəst olar. Eşqdir aşiqi saxlayan cavan, Eşqlə dünyada ucalar insan. Məcnun içməsəydi bu meydən əgər, Yada salardımı onu bir nəfər? Minlərlə ağıllı, idraklı insan, Sevib-sevilmədən getmiş dünyadan, Onlardan nə bir ad, nə nişan qaldı. Nə dillər əzbəri bir dastan qaldı. Varsa da dünyada bir çox gözəl quş, Onların adını hamı unutmuş. Zövq əhli eşqdən danışsa əgər, Bülbüllə pərvanə adını çəkər. Dünyada yüz işə qol qoysan belə, Eşqdir hamıdan yüksək mərhələ. Məcazi olsa da, eşqə könül ver, Həqiqət mülkünə eşq rəhbərdir. Əvvəl əlifbanı öyrənməmişsə, Quranı oxumaq bilməz bir kimsə! Eşitdim mürşüdə dedi bir nəfər, Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|