12
Əvəz Müəllim
dan bir lövhədir. Və təsadüfi deyil ki, Eldar
Səfa Şahvələdli də Əvəz Müəllimin yaradı-
cılığından danışmaq üçün onun bu misrala-
rından açar kimi bəhrələnib. Eldar müəllim
özünəməxsus yanaşma ilə yazısını belə sə-
mimi duyğularla yekunlaşdırır:
«Mən bu
gün fəxr edir və sevinirəm ki, Əvəz Müəllim
bizim sıramızdadır! Yəqin ki, həmişə olduğu
kimi dodaq büzənlərimiz dodaq büzəcək,
gözəl deyənlərimiz gözəl deyəcək, bədxah-
lar bəd deyəcək, ağzı xeyir sözlülərimiz isə
xeyir söyləyəcəkdir: şükür! Qələm tutanla-
rımızın sırası davam edir. Sevinin, a mənim
millətim, buna yalnız sevinmək olar. Mən,
Əvəz Müəllim üçün rəy yox, ürək yazdım ki,
yazmağa davam eləsin, yazdıqlarını gizlət-
məsin. Yazmağı ondan, yozmağı bizdən. Sö-
zümün məğzi də elə bu idi. Uğurlar arzula-
yıram. Bu uğurlu yolda yol daşı olmaqdan-
sa, yol-yoldaşı olmaq daha xeyirlidir». El-
dar müəllimin sözünün sonundakı hikmət
məqamı kifayət qədər diqqət çəkəndir. Yəni
o, Əvəz Müəllimi yol daşı olmaqdan çox,
yol-yoldaşı kimi görür. Yəni sözün yolun-
dakı yoldaşlıqdan söhbət gedir.
13
Cənub həsrəti
Bir sözlə, bir az da mətləbə tərəf gələk.
Əlbəttə, əgər Əvəz Müəllimin poeportretini
yarada bildiksə. İndi Əvəz Müəllim özünün
mənəvi borcu bilir ki, Cənub həsrətini Sə-
məd Vurğun, Süleyman Rüstəm, Məmməd
Rahim… Söhrab Tahir, Balaş Azəroğlu,
Mədinə Gülgün, İsmayıl Cəfərpur… və nə-
hayət, Şəhriyar, Səhənd, Səmənd Behrəngi
yolunun davamçısı kimi öz xalqına, milli
tarixi kökünə öz adı ilə versin. Yəni bu sıra-
da lap elə uzaqdan gələn bir səs kimi Əvəz
Müəllimin də «Cənub həsrəti» dilə gəlsin.
Bəlkə elə bu dünyanın ədalət tərəzisində bir
səsvermə də oldu. Bəlkə elə şairlərin sözlə-
rini də hər misrasını, nəinki hər şeirni bir
səs adı ilə hesaba aldıldar. Qoy onun sözü
də xalqının tarixi birliyinə qovuşması üçün
gücünü göstərsin. Əvəz Müəllim (Hacıyev)
Dadaşxan oğlu da bir Cənub həsrəti ilə milli
tarixi yaraya sözü ilə məlhəm olduğunu ye-
nicə nəşrə hazırladığı kitabı ilə təkcə bildir-
mək istəmir. Bu yolun mücahidi, şəhidi olsa
belə son nəticədə xalqının sevincini gör-
məklə qalibi də olmaq istəyir.
14
Əvəz Müəllim
Kitabın əvvəlində dərdini Arazla bölüş-
məydən başlayan şair “Araz, hey!”
deməklə Arazı diksindirərək, həm də onu
kükrəyib, “alışıb, yanmağa çağırır”:
Ümidlərə sərhəd olan xan Araz,
Xannan səndə qalıbmı bir can, Araz?
Quruyuban, alışıban,yan Araz
Dərd-möhnətdən sakit axan çayım, hey
Daşa dəyən harayım hey,hayım,hey!
Bu misralardan göründüyü kimi çair
Araza dərdli-dərdli sakit axdığının daha bəs
olduğunu vurğulayır.
Və ya;
Müəllimin arzuları səndədir,
Göz yaşları səninlə bir təndədir
Biz bir olsaq düşmən bizdən gendədir
Gümanlara qınaq olan Araz, hey!
Səngiməyən göz yaşları bəyaz,hey!
Sonra Arazı adlayan şair Heydərbabaya
tərəf üz tutur. Sözün davamı olaraq Şəhri-
yarın “Heydərbaba”sının üstünə təzə bir
15
Cənub həsrəti
ışıq salır ki, bu da onun ürəyinin işığıdır.
Və bu görüşlə sanki, Şəhriyarın ruhunu tə-
zələyib bərpa edir. O, işıqdan süzülən
misraların bir neçəsinə diqqət yetirsək
görərik ki, o, Heydərbabayla “görüşür”:
Heybaba, görüşünə gəlmişəm,
Həsrət qovub örüşünə qəlmişəm,
Bədhaxlarla döyüşünə gəlmişəm,
Şirvan-eldən əhvalına salam var,
Daim səni xatirlərə salan var.
Heydərbabanın zirvəsinə şıxıb Təbrizə
tamaşa niyyətini gizlətmir:
Heydərbaba, mehman etsən sən bizi,
Zirvən üstən seyr eylərəm Təbrizi,
Bir açarıq gecəni, həm gündüzü,
Onda bizim ürəyimiz şad olar,
Dərd-möhnətdən könüllər azad olar.
Oradaca Şəhriyarı soraqlayır:
Heydərbaba, Şəhriyar bəs necoldu?
Özü demiş “gələmmədi gec oldu”?
Xeyirə şər, ağa qara güc oldu?
16
Əvəz Müəllim
Qismət olsun, ayrılığın sonu var,
Hər bir işin axarı var, yönü var.
Biri bu tayda, biri O tayda olan Sava-
lanla Babadağı görüşdürmək istəyir:
Babadağla həmdəm olan Savalan,
Zirvələri buludlardan bac alan,
Ayrı-ayrı qərar tutub ucalan,
Araz üstən əl uzadıb görüşə,
Əhvallaşıb ərzi-halı bölüşə.
Novruzda “Qarı nənəni oyatmağa”
çalışan şair hələ“tonqal üsdən də tullanır” :
Heydərbaba, Novruz gəldi azarıx,
Hallanıb-tullanıb bir az qızarıx,
Tonqal üstə “durdun qəbrin qazarıx”,
Haydan-küydən “Qarı nənə oyanar”,
Sevincindən “üzü qana boyanar”.
Və nəhayət:
Müəllimin şair dostu Şəhriyar,
Onu bilsin ürəklərdə nisgil var,
Harda olsa Müəllim də orda var,