9
alkoli in, uyu turucu madde ba ımlısı bir
ki inin veya bir serserinin usulüne uygun
olarak tutulması;
f)
Bir ki inin usulüne aykırı surette ülkeye
girmekten alıkoyulması veya kendisi
hakkında sınır dı ı etme ya da geri verme
i leminin yürütülmekte olması nedeniyle
usulüne uygun olarak yakalanması veya
tutulması;
2.
Yakalanan her ki iye, yakalama nedenleri ve
kendisine yöneltilen her türlü suçlama en kısa
zamanda ve anladı ı bir dille bildirilir.
3.
Bu maddenin 1.c fıkrasında öngörülen
ko ullar uyarınca yakalanan veya tutulan
herkes hemen bir yargıç veya adlî görev
yapmaya yasayla yetkili kılınmı di er bir
görevli önüne çıkarılmalıdır; ki inin makul
bir süre içinde yargılanmaya veya adlî
kovu turma sırasında serbest bırakılmaya
hakkı vardır. Salıverilme, ilgilinin duru mada
hazır bulunmasını sa layacak bir teminata
ba lanabilir.
4.
Yakalama
veya
tutulma
nedeniyle
özgürlü ünden yoksun kılınan herkes,
özgürlük kısıtlamasının yasaya uygunlu u
hakkında kısa bir süre içinde karar vermesi
ve yasaya aykırı görülmesi halinde, kendisini
serbest bırakması için bir mahkemeye
ba vurma hakkına sahiptir.
5.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak yapılmı
bir yakalama veya tutma i leminin ma duru
olan herkesin tazminat istemeye hakkı vardır.
4 Numaralı Protokolün 1. Maddesi
10
Hiç kimse yalnızca sözle meden do an
bir yükümlülü ünü yerine getiremedi i
gerekçesiyle özgürlü ünden mahrum
edilemez.
Avrupa nsan Hakları Sözle mesinin 5.
Maddesi, bireyin insan haklarının korunmasına
ili kin önemli bir hususa i aret etmektedir.
Ki isel özgürlük, herkesin genel olarak
faydalanması gereken temel ko uldur. Ki isel
özgürlükten mahrumiyet, aile hayatı ve özel
hayat hakkından, toplantı özgürlü ü, dernek
kurma özgürlü ü, ifade özgürlü ü ve serbest
dola ım özgürlü ü gibi pek çok di er hak ve
özgürlükten istifade edilmesini do rudan ve
olumsuz olarak etkileyebilecek bir eydir.
Ayrıca, herhangi bir özgürlükten mahrumiyet,
söz konusu ki iyi son derece hassas bir konuma
dü ürerek i kence ve insanlık dı ı ve küçük
dü ürücü muameleye maruz kalma riskiyle kar ı
kar ıya
bırakacaktır.
Hâkimler,
özgürlük
teminatının anlamlı olabilmesi için, herhangi bir
özgürlük mahrumiyetinin istisnaî, objektif
gerekçesi olan ve mutlak surette gerekenden daha
uzun süreli olmaması gerekti ini her zaman
hatırda tutmalıdır.
“Özgürlük ve güvenlik hakkı” benzersiz
bir haktır ve bu ifade bir bütün olarak
de erlendirilmelidir. “Ki inin güvenli i” fiziksel
özgürlük ba lamında algılanmalı ve farklı
çerçevelerde de erlendirilmemelidir (meselâ,
devletin ki iyi di er ki ilerin saldırılarından
koruma görevi ya da sosyal güvenlik hakkı gibi).
“Ki inin güvenli i” teminatı, Strazburg’daki
mercilerin 5. Madde çerçevesinde özgürlük hakkı
hükmüne
yorum
ve
açıklık
getirirken
geli tirdikleri bir artı vurgulamaya yöneliktir.
Avrupa
nsan Hakları Mahkemesi,
özgürlük ve güvenlik hakkının önemini pek çok
davada vurgulamı tır. Örne in, Kurt-Türkiye
1
davasında Mahkeme u kararı vermi tir:
…Sözle meyi kaleme alanlar, özgürlükten
mahrumiyet kararının ba ımsız yargı
1
Kurt-Türkiye davası, 25 Mayıs 1998 tarihli karar, 123.
paragraf
11
denetimine tâbi tutulması ve bu kararı
veren mercilerin sorumlu kılınması
vasıtasıyla, özgürlükten mahrumiyet
kararlarının keyfî bir hüviyet ta ıması
riskini asgarî seviyeye indirebilmeye
yönelik bazı temel hakların teminat altına
alınması yoluyla, ki inin keyfî bir ekilde
özgürlü ünden mahrum edilmesine kar ı
korunmasını
vurgulamı lardır.
[…]
Gerekli olan, yalnızca ki ilerin fiziksel
özgürlüklerinin korunması de il, aynı
zamanda,
bu
tür
teminatların
bulunmadı ı ve hukukun üstünlü ü
ilkesinin
tahrip
edilebilece i
ve
alıkonulan ki ilerin en temel hukukî
koruma yöntemlerine eri emeyece i bir
konuma dü ebilece i hallerde ki isel
güvenliklerinin de korunmasıdır.
5. Madde hükümlerinde öngörülen
artlara geçerlilik kazandırma çabalarında,
Avrupa nsan Hakları Mahkemesinin bu karar
metninin
yorumlanması
hayatî
önem
ta ımaktadır.
Avrupa
nsan
Hakları
Sözle mesinin bütün maddelerinde oldu u gibi,
Avrupa nsan Hakları Mahkemesi, 5. Maddenin
tüm hükümlerini belli bir niyetle ve dinamik bir
ekilde yorumlamı ve hangi hükümlerin dikkate
alınması gerekti ini belirlerken kaçınılmaz
olarak bir hükmü Sözle me metninin kelime
anlamının ötesine ta ıyarak de erlendirmi tir. Bu
tür pek çok Sözle me hükmüne Mahkeme
tarafından özerk bir anlam kazandırılmı tır. Bu
maksatlı yorumlar, 5. Madde ve di er
hükümlerinin öngördü ü artları belirlemede
Avrupa nsan Hakları Sözle mesinin esası ve
maksadına ula ma do rultusunda gerçekle tirilir.
Bu yakla ım, antla maların yorumlanmasına
ili kin kurallara uygun olup Avrupa nsan
Hakları Sözle mesinin anayasal ruhunu da
yansıtmaktadır.
Dolayısıyla,
5.
Madde
hükümlerinin getirdi i kısıtlamaları dar anlamda
de erlendirilecek kısıtlamalar olarak görmek
uygun olmayacaktır. Sözle menin amacı ki ilerin
gerçek haklarını güvence altına almaktır; bu da,
bu hakların müstakil haklar olması ve yalnızca
resmî bir teminatla iktifa edilemeyecek haklar
Dostları ilə paylaş: |