Microsoft Word Cor 5 2col doc

 
12 
olması  gerekti i  anlamına  gelmektedir.  Netice 
itibarıyla, 
özgürlük 
hakkına 
getirilecek 
kısıtlamalar,  istisnaî  olarak  de erlendirilmeli  ve 
yalnızca kısıtlamayla ilgili ikna edici bir gerekçe 
oldu unda bu kısıtlamalara müsaade edilmelidir. 
Bu  kısıtlamalar,  kamu  mercilerinin  öngördü ü 
herhangi  bir  düzenlemenin  uygun  oldu u 
varsayımından hareketle uygulamaya konulamaz. 
Sözle me  hükümlerinin  dinamik  bir  ekilde 
yorumlanması,  daha  önceden  yorumlanmı   bir 
hükmün  de i en  artlar  çerçevesinde  yeniden 
yorumlanmasına  istekli  olmayı  da  gerektirir. 
Avrupa  nsan  Hakları  Mahkemesinin  hukukî 
metinleri  yorumlamasının  önemi  göz  ardı 
edilemez.  5.  Madde  hükümlerine  (ve  tüm 
Sözle me  hükümlerine)  tam  olarak  riayet 
edilebilmesi  için  hâkimlerin,  Avrupa  nsan 
Hakları  Mahkemesinin  dinamik  içtihatlarını  da 
dikkate alması gerekir.  
Kitapçıkta  bundan  sonraki  bölümlerde, 
Avrupa 
nsan  Hakları  Sözle mesinin  5. 
Maddesinde  yer  alan  temel  ilke  ve  kurallara, 
Strazburg’da  bulunan  Mahkemenin  somut 
durumlarda  bu  ilke  ve  kuralları  yorumlama  ve 
uygulaması çerçevesinde de inilmektedir.                    
 

---

 
13 
I.  Bölüm: özgürlük karînesi; 
hukuka  uygunluk  artı; 
alıkoyma kavramı 
 
1.  Özgürlük karînesi 
 
Avrupa  nsan  Hakları  Sözle mesinin  5. 
Maddesi  1.  Paragrafında,  herkesin  özgürlük 
hakkından  istifade  etmesi  gerekti i  ve 
dolayısıyla,  ki inin  bu  hakkından  yalnızca 
istisnaî  durumlarda  mahrum  edilebilece i 
karînesi  yer  almaktadır.  Bu  paragraf,  bu  hakkın 
ko ulsuz  artsız  ve  kesin  bir  ekilde  ortaya 
konmasıyla  ba lamaktadır:  “herkesin  ki i 
özgürlü üne  ve  güvenli ine  hakkı  vardır”. 
Paragrafta  daha  sonra  u  ifade  yer  almaktadır: 
“A a ıda  belirtilen  haller  ve  yasada  belirlenen 
yollar  dı ında  hiç  kimse  özgürlü ünden  yoksun 
bırakılamaz”. 
Ayrıca,  özgürlük  karînesi,  özgürlü ün 
mutlak  surette  gerekenden  daha  uzun  süre 
kaybının  söz  konusu  olamayaca ı  ve  bu  tür  bir 
kaybın  gerekçesi  olmaması  halinde  de  tazmin 
edilebilmesinin  teminat  altına  alınması  yoluyla, 
5.  Maddede  dile  getirilen  kesin 
artla 
vurgulanmaktadır.  lk  husus,  paragrafta  yer  alan 
u  cümlede  net  bir  ekilde  ortaya  konmaktadır: 
“suç  i ledi i
 
hakkında  geçerli  üphe  bulunan 
ki iler makul bir süre içinde yargılanma hakkına 
sahiptirler”.  kinci husus da aynı madde içinde  u 
ekilde 
tanımlanmaktadır: 
Özgürlü ünden 
mahrum  edilen  herkes,  “özgürlük  kısıtlamasının 
yasaya  uygunlu u  hakkında  kısa  bir  süre  içinde 
karar vermesi ve yasaya aykırı görülmesi halinde, 
kendisini  serbest  bırakması  için  bir  mahkemeye 
ba vurma  hakkına  sahiptir”.  Dolayısıyla,  bir 
ki iyi  özgürlü ünden  mahrum  eden  merci,  hem 
bu  mahrumiyet  kararının  5.  Madde  hükümleri 
çerçevesinde  sa lanan  yetkiye  dayanılarak 
verildi ini  hem  de  mahrumiyet  kararının 
uygulandı ı 
durumun 
yine 
bu 
madde 

---

 
14 
hükümlerinde  belirlenen  bir  durum  oldu unu 
ispat etmekle yükümlü kılınmı tır.  
Söz  konusu  ispat  yükü,  özgürlük 
mahrumiyetine yol açabilecek  ekilde bu yetkiyi 
kullanacak  merciler  açısından  bir  öz-ele tiri 
gerektirmekte ve bu yetkinin kullanılması halinde 
de  5.  Maddede  öngörülen  sınırlara  her  zaman 
uyulmasını  sa lamaktadır.  Ancak,  böyle  bir  öz-
de erlendirmenin hem gerçekle tirilmesi hem de 
geçerli olması, hâkimlerin, 5. Maddenin 3. ve 4. 
Paragraflarında  kendilerine  atfedilen  önemli 
gözetim  i levini  yerine  getirirken  üpheci  bir 
yakla ım  benimsemelerine  önemli  ölçüde 
ba lıdır.  Her  durumda,  özgürlükten  mahrumiyet 
kararı  söz  konusu  oldu unda  bir  hâkimin,  bu 
durumdan  etkilenen  ki inin  aslen  özgür  olması 
gere inden  hareket  etmesi  esastır.  Böyle  bir 
varsayımdan  hareketle,  hâkimin  yalnızca  ki inin 
özgürlü ünden  mahrum  edilme  gerekçelerini 
tespit  etmesi  de il,  aynı  zamanda  bu  
gerekçelerin  mahrumiyet  tedbiri  do urup 
do urmadı ını  da  belirlemek  üzere  bu 
gerekçeleri 
yakından 
incelemesi 
gerekir. 
Bunların  yapılmaması,  hukukun  üstünlü ü 
ilkesinin  terk  edilerek  keyfî  uygulamaya  teslim 
olunması anlamına gelir.  
Bu istikamette oldu u belirlenen herhangi 
bir  temayülün  kabul  edilemez  oldu u  Avrupa 
nsan  Hakları  Mahkemesinin  Mansur-Türkiye
2
 
davasında,  ki inin  devam  eden  alıkoyulma 
halinin  haklı  bulunmadı ı  do rultusunda  vardı ı 
kararda  ortaya  konmaktadır:  bu  davada  ulusal 
mahkeme 
müteaddit 
olarak, 
genellikle 
detaylandırılmadan  aynı  ifadeler,  hatta  aynı 
kalıplar  kullanarak  ki inin  alıkoyulma  halinin 
devamı do rultusunda karar vermi tir. Bu tür bir 
yakla ımla  hâkim  adeta,  kolluk  kuvvetlerinin 
kararını onaylamı
;
 
(
ve
)
 ba ımsız ve ele tirel bir 
karar  verememi tir.  Bu  tavır,  hiçbir  zaman 
özgürlükten  mahrumiyet  kararının  bir  gerekçeye 
dayanması esasına uygun olamaz. 
2.  Alıkoyma  halinin  hukuka 
uygunlu u 
                                                 
2
 8 Haziran 1995. 

---