Microsoft Word Dede-Qorqud-2-51
Yüklə 5,09 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dədə Qorqud ● 2014/I I
Dədə Qorqud ● 2014/I I 136 “Ол адамды аипакъ керек”, – деп. Сонъ атып оьтирмеге хоьким эткен. Ол заманда Ханбер айткъан, “Мен бир абдез алайым, – деп, эки реках ат намаз къылайам, соьзимди де бир айтайым” деп. Сол заман хан “яхшы” – деген. Тагъыда Ханбер сол йырды аспагъа тур- гъанда халкътын ишинде йырлагъан Атасынынъ аты Дагъыбастан, Анасынынъ аты Куьлизистан. Бизди айыргъан Ариз достан Я бас коьтермес бек солтан. Сол йырдан хан Ханберди аттырмай огъа къыркъ атлы къыркъ сакълав берип Ханберди йибереди, – “сол къызды алыныз”, – деп. Сол заманда барая-тыргъан йолда бир къурткъа ырасып буларды шакъырады, – “Ас ишинъиз, мен бисемби этемен”, – деп. Сол заман- да ханбер сорайгъан: “Не бисемби?” – деп. Къурткъа айтады: “Ха- нын къызы Ариз оьлген, сонын бисембиси”, – деп. Соны эситкенде, Ханбер она ханнын берген затлары манн ат- лыларды ызына кери кьайтарады. Оьзи баягьы темир ыдыкыкъты эм темир такъты алып кетеди. Бир неше куьн йолда юрип бир къарт пан къурткъагъа келеди. Сонда йолда къонып эртенги бир той бол- гъан. Къурткъа тойгъа бараяк болады. Сол заманда Ханбер де, “ба- раман”, – диди. Къуртка акеткиси келген йокъ. Сон Ханбер сорай- ды: “Не той?” – деп. Ол къурткъа айтады: “Ханнын къызы Аризди къалмыкъ давына берген, сонын тойы”, – деп. Ол заманда Ханбер “Бараман мен де”, – деп барады. Барып эректе турады. Ханнын къызы Ариз йылайды, халкътын коъзиннен яс акъса, Ариздин коьзиннен къан агъып, уьш куьн, уьш келе йылап тургъан. Атлар да йылап. Атларды егейек болса тислеп ман согъып адемлерге ектирген йок. Атлар силтир-силтир этип йылап тургъан. Булар не этейигин билмей тургъан. Ханбер тилеген “Мен егейим”, – деп. Ханбер атлардан къасына баргъан, атлар суйи- нип, шоршып, Ханберге ектирген. Сол заманда ханнын къызы Ариз Ханберди коьргенде, атлардын арасыннан оьзине куьлеген. Куьл- генде адемлер ювырып ханнан шуьйинши тилеген, – “коьптеннен бери йылагъан къызынъ куьледи” деп. Ол заман хан биревине бие биревине туье, биревине сыйыр берген шуьйиншиге. Сонъ къызды файтонгъа олтыртып акетеек болъганда, атлар йылап юрмейди. Ана- выда айдайды, мынавы да айдайды, атлар юрмейди. Сол заманда Ханбер, – “акел мен етип шыгырайым”, – деп. Атларды Ханбер ет- кеде, атлар суьинип шоршып силтир-силтир этип юреди, этип азбар- дан шыгъараятыргъанда Ханбер йырлайды: Dədə Qorqud ● 2014/I I 137 “Bu adamı asmaq gərəkdir”. Sonra öldürməyə hökm verir. O za- man Xanber deyir: “Mən bir abdəs alayım, iki rükət namaz qılayım, sö- zümü də deyəyim”. O zaman xan “yaxşı” deyir. Onda Xanber asmağa aparılanda xalqın qabağında oxuyur: Atasının adı Dağıbastan, Anasının adı Gülizistan. Bizi ayırdı Ariz dostdan Ay baş göstərməz (qaldırmaz) bəy soltan. Bu sözdən sonra xan onu öldürmür, ona qırx atlı, qırx saxlav (qoru- ma) igid verib yola salır, “o qızı alın” dedi. Onlar gedən yolda bir qarı bunları saxladı: “Aş yeyin, mən ehsan verirəm”– dedi. O zaman Xanber soruşdu: “Nə ehsan?” Qarı dedi: “Xanın qızı Ariz öldü, onun ehsanıdır”. Bunu eşidəndə Xanber xanın ona verdiyi atlıları geri qaytardı. Özü dəmir çarığını geyib dəmir əsasını əlinə alıb getdi. Bir neçə gün yol gedib bir qoca ilə qarının yanına gəlib çatır. Onlarda qaldı, ertəsi gün bir toy olur. Qarı toya getməyə hazırlaşır. O zaman Xanber, “mən gedərəm” – deyir. Qarı onu aparmaq istəyir, qoymur. Sonra Xanber soruşur: “Nə toydur?” O qarı deyir: “Xanın qızı Arizi kalmık pəhləvanına veriblər, onun toyudur”. O zaman Xanber “Mən də gedirəm”, – dedi. Gedib aralı durur. Xan qızı Ariz ağlayır, xalqın gözündən yaş axır, Arizin gözündən qan axır, üç gün, üç gecə ağlayır. Atlar da ağlayır. Atlara minmək istəyəndə adamları yaxın qoymurlar. Atlar gildir-gildir yaş tökürlər. Bunlar nə edəcəyini bilmirlər. Xanber deyir: “Mən edəyim”. Xanber atlardan hansına yaxınlaşır atlar sevinib, atılıb, Xanberə imkan verirlər. O zaman xanın qızı Ariz Xanberi görəndə atların arasında gülür. Güləndə adamlar yüyürüb xandan muştuluq istəyirlər, – “çoxdannan bəri ağlayan qızın gülür” – deyirlər. O zaman xan birinə düyə, birinə biyə, bi- rinə sığır verir muştuluq. Sonra qızını faytona oturdub aparmaq istəyəndə atlar ağlayıb yürümədi. O da sürdü, bu da sürdü, atlar yürümədi. O za- man Xanber, “qoy mən çəkim aparım”, – dedi. Xanber atları çəkəndə atlar sevinə-sevinə, tullana-tullana, gildir-gildir yaş töküb yürüdü, həyət- dən çıxanda Xanber oxudu: Dədə Qorqud ● 2014/I I 138 – Ай коьрип, акылынъ оьстиме? Куьн коьрип, коьнъилинъ оьстиме? Атынънын басын тарта кел, Оькшенъди бастырма. Ариз йырлайды: – Ай коьрип акълым оьспеди, Куьн коьрип коьнъ илим оьспеди, Атымнын басын тартарман, Оькшенъди бастырман. Ол заманда дав бир зат сезедиде, атты шапкъылап-шапкъылап Аризди алып кетеди. Сонъ Ханбер ерден къыл тисин алып, силкен заманда Ханберге иери-ювени мен ат кийим болады. Саларды кийип Ханбер артыннан шавып кетеди. Бара турып бир неше куъннен сонъ булардын артыннан ювыкълайды. Ювыкълагъанда Ариз Ханберди коърип куьлемсиреген. Сол заман тагьыда адамлар. Давдан шуьйин- ши тилеген, – кельяткъан келуьвши куьлеген, - деп. Ол дав да уьше- вине уьш туьрли айван берген. Ханбер де артта коьрине-коьрине бир шоьлликте келеди. Сол заманда Ариз бараятыргъан ясына кие- вине айтады: “Энди мен йыладым сени суьймей тувыл, бир адетти этип йыладым. Энди мен не сувъга ювынайым, баскъа кийим кийе- йим, сен баскъа арбагъа мин”, – деп. Сол заман кийеви баскьа ар- багъа барып минеди. Соннан сонъ арба айдавышкгъа айтады: “Сув ягъаъа айда”, – деп. Сув ягъагъа баргъанда Ханбер келеди ат пан Аризди аттын алдына салып, алып кетеди. Сол заман арба айдавшы давдан къоркъып талып йыгылады. Ханбердин артыннан тавкеше- лер шабадылар. Бара турып Ханбер мен Ариз бир денъизге етеди. Сол денъизден къайтып оьтейегин билмейдилер. Ханбер айтты: “Бирге ат пан туьсейик”, – деп. Ол заман Ариз унамагъан, сонъ Хан- бер айткъан: “Мен ат пан туьсейим, сен сонъ шыгъарсын”, – деп. Ариз сув ягъада туры. Ханбер ат пан сувъга туьседи. Туьскенлей Ханбер ат пан батады. Сол заман Ариз йылай сув бойын шавып эм бир телек тилеп йырлайды: Ай, мирас, мирас! Ханберим кетип барады. Къол берес, къадырлы яс, Сосы йырды йырланъан. Оннан сонъ къадырлы яс къол берди, Ханберди денъизден ал- ды эм шалкъасыннан салды. Ариз келип къылжанды алды юрегинин басына къылжандын уьшин салды, сабын Ханбердин юрегине сал- ды, къылжандын уьстине йыгъылып, экеви де бирге оьлдилер. Yüklə 5,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
|