Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium
6 səbəbli əlaqənin tam mənada qurula bilmədiyi qüsurlu müalicə hadisəsində problemi Alman hüququnda olduğu kimi həll etməmişdir. 3. Fransız Hüququnda Məşhur fransız deyimini ifadə etmişkən, indi də, problemimizin öhdəsindən gəlmək üçün daha gözəl bir yol olduğunu düşündüyüm Fransız hüququndakı həll yolunu izah etməyə çalışaca- ğam. Başlanğıc nöqtəsi Alman hüququ ilə eynidir: Xəstə ancaq məhkəmənin həkimin qüsurunun nəticələri haqqında qəti qənaətə duyulan ehti- yac mənasında olan un domm age certain [12]
ha-
lında kompensasiya tələb edə biləcəkdir. Mü- əyyən olmayan səbəbli əlaqənin mövcudluğu halında Fransız hüququ öz nəzəriyyəsini irəli sürür. Bu Fransızca perte d’une chance nəzə- riyyəsi yəni “ bir şansın itkisi” (loss of a chance) adlandırılması mümkün olan nəzəriy- yədir. Bu nəzəriyyəyə görə, səbəbli əlaqənin qəti şəkildə qurula bilməməsi halında məhkə- mələr pis nəticədən yayınma şansının itirilməsi səbəbiylə meydana gələn zərərlərin kompensa- siya edilməsi haqqında qərar qəbul edəcəkdir. Bu doktrina tibb sahəsindəki səhv tətbiqatlara, Fransa Apellyasiya Məhkəməsinin 1962-ci ildə Qrenoblda qə bul etdiyi bir qərarla tətbiq edil- məyə başlanılmışdır [13]
. Đddianı belə xülasə edə bilərik; 1952-ci ildə bir fəhlənin biləyi burxulm uşdur. Fəhlə bir həkim ə müraciət etm iş və rentgen müayinəsindən sonra həkim ciddi bir problem olmadığını bildirm işdir. Yeddi il sonra, 1959- cu ildə, ağır bir şey qaldırma nəticəsində fəh- lənin biləyi qırılm ış və qism ən əlil olm uşdur. 1959-cu ildə xəstəni m üayinə edən həkim , 1952-ci ildə çəkilm iş olan rentgen şəklinə də baxm ış və orada mövcud olan sınığın ilk hə- kim in səhlənkarlığı nəticəsində m üəyyən edil- m ədiyini qeyd etm işdir. Birinci həkim i 1959-cu ildəki xəsarətdən ötrü m əsuliyyətə cəlb edə bilmək üçün xəstə, birinci həkim in sınığı m üali- cə etm əm əsindən m eydana gələn qüsuru olma- saydı, biləyinin qırılmayacağını sübut etm əli- dir. Məhkəm ədə ifadəsi dinlənilən ekspert bu mövzuda əm in olm adığını bildirdi. Ekspert ikinci sınığın, birinci sınığın m üalicə edilmə- m əsi nəticəsində bilək zəiflədiyi zam an m eyda- na gəldiyini, ancaq zəiflik səbəbilə m eydana gəlm ədiyini ifadə etm işdir (un accident survenu yulabilecek bir hedef, illiyetin belirsiz olduğu bir durumun varlığı halinde tutarsız bir kavram için mazeret olamaz. Fransızların dediği gibi çok fazla adalet adaleti öldürür (Trop d’equité tue l’equité). Burada benim bilgime göre Al- man hukukunun bu noktada Avrupadan ve dünyadan tamamıyla ayrıldığında şüphe yok- tur. Hiçbir hukuk sistemi illiyet bağının tam olarak kurulamadığı bir yanlış tedavide Alman hukukunda olduğu şekliyle problemi çözme yoluna gitmemektedir. 3. Fransız Hukukundaki Durum
Meşhur fransız deyişini ifade etmişken, şimdi de, problemimizin üstesinden gelmek için daha güzel bir yol olduğunu düşündüğüm başlan- gıçta belirttiğim görüşümü netleştirmek için Fransız hukukundaki çözüm yöntemine döne- ceğim. Başlangıç noktası Alman hukuku ile aynıdır: Hasta ancak mahkemenin doktorun kusurunun sonuçları üzerindeki kesinliğe duyulan ihtiyaç manasına gelen un domm age certain [12]
halin- de tazminat talep edebilecektir. Belirli olmayan illiyet bağının varlığı halinde Fransız hukuku kendi doktrinini geliştirmiştir. Bu Fransızca perte d’une chance doktrini yani “ bir şansın kaybı” (loss of a chance) isimlendirilebilecek olan doktrindir. Bu doktrine göre, illiyet bağı- nın kesin bir şekilde kurulamaması halinde mahkemeler kötü neticeden kaçınma şansının kaybedilmesi nedeniyle ortaya çıkan zararların tazminine hükmedeceklerdir. Bu doktrin tıbb sahasındaki yanlış uygulama- lara, Fransız istinaf mahkemesinin 1962 yılın- da Grenoble’de verdiği bir kararla tatbik edil- meye başlamıştır [13]
. Davayı özetleyecek olursak; 1952 yılında bir işçi bileğini incitm iştir. Işçi bir doktora gitm iş ve doktor çekm iş olduğu röntgen neticesinde ciddi bir incinm enin olm a- dığını tespit etm iştir. Yedi yıl sonra, 1959 yılında, ağır bir şey kaldırm asının neticesinde bileğini kırm ış netice itibariyle kısm en sakat kalm ıştır. 1959 yılında hastaya bakan doktor, 1952 yılında çekilen film i incelem iş ve ilk dok- torun bir ihm al neticesinde filmde var olan kırığı farketm ediğini tespit etm iştir. Birinci doktoru 1959 yılındaki kırık dolayı tamam en sorum lu tutabilm ek için hastanın birinci dokto- run kırığı tedavi etm em esinden doğan kusuru olmasaydı, bileğinin kırılm ayacağını ispat et- m esi gereklidir. Mahkem ede dinlenilen bilirkişi “Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum
7 sur un poignet fragilise par le premier accident). Yəni birinci sınığın bir təsiri ola bilər, ancaq digər tərəfdən fəhlənin 1959-cu ildəki hadisədə biləyinin sınması ehtimalı hər halda mövcud idi. Məhkəmə iddiaçının zərərinin kompensasiya edilməsinə qərar vermişdir. 1952-ci ildə həki- min səhvi nəticəsində itirdiyi tam olaraq yaxşı- laşma şansına sahib idi. Bu şansın itirilməsi kompensasiya edilməli olan bir zərər doğur- muşdur. (Ancaq bu qismən əlillik ikinci sınıq nəticəsində meydana gəlməmişdir.) Bəzi Fransız müəlliflərin [14]
tənqidlərinə bax- mayaraq, Fransız kassasiya məhkəməsi bu dü- şüncəni çox qısa bir müddətdə mənimsədi [15]
. Fransız kassasiya məhkəməsinin yaxşılaşma şansının itirilməsi dolayısıyla meydana gələn zərərin kompensasiya edilməsinə dair 1982 [16] -
davam edən qeyri müəyyən dövrdən sonra in- dilərdə bütün Fransız məhkəmələri tərəfindən qeyd şərtsiz qəbul e dilən ortaq tətbiqat halına gəlmişdir [17] .
liq nəzərə çarpır. Almaniyada ya hər şey ya heç nə qaydası var. Əgər həkim ağır qüsur tö- rədibsə xəstə həkimin səbəb olub olmadığı qəti olmayan yaralanmadan ötrü meydana gələn bütün zərərləri kompensasiya etdirə biləcəkdir. Əgər həkimin qüsur u yüngül olarsa xəstə heç bir şey tələb edə bilməyəcəkdir. Fransız hüqu- qunda zərər sadəcə olaraq itirilmiş şansdan mey- dana gələn zərərdir və şansın dərəcəsinə görə dəyişir. Beləliklə səbəbli əlaqənin təsbit edil- məsi problemi zərərin miqdarının müəyyənləş- dirilməsi problemini də yaradır. Đtirilmiş şansın qiymətləndirilməsi zamanı məhkəmə həkimin qüsuru olmasaydı yayınıla bilməsi mümkün olan fiziki zərərdən məsuliyyət daşıması ha- lında həkim tərəfindən ödənməli olan miqdarı aşağı salacaq. Buna görə də 25%-lik şansa nisbətən var olan 80%-lik yaxşılaşma şansını məhv etdiyi halda zərər daha da çox olacaqdır. Burada ağ və qara kimi həll yolunun yerinə daha dəyişkən olan qiymətləndirmə metodu tətbiq edilir. 4. Đngilis Hüququnda Đngilis hüququnu fərqli edən nədir? a. Đsbat Standartı: Sübutun üstünlüyü qaydası Đngilis hüququna görə başlanğıc nöqtəsi fərq- lidir. Bu fərqlilik Almaniya və ya Fransadakı ilə bu konuda em in olmadığını beyan etti. Bilirkişi ikinci kırığın, birinci kırıkta gerekli tedavinin yapılmam ası neticesinde bileğin zayıf kalması durumunun varlığı anında m eydana geldiğini ancak zayıflık nedeniyle ortaya çıkmadığını (un accident survenu sur un poignet fragilise par le prem ier accident) ifade etm iştir. Yani birinci kırığın bir rolü olabilir ancak diğer taraftan işçinin 1959 yılında her halükarda bileğini kırm a ihtim ali de vardı. Mahkeme davacının zararının tazmin edilme- sine karar vermiştir. 1952 yılında doktorun ha- tası neticesinde kaybettiği tam olarak iyileşme şansına sahipti. Bu şansın kaybedilmesi tazmin edilmesi gereken bir zarar ortaya çıkarmıştır. (Ancak bu kısmi sakatlık ikinci kırık neti- cesinde ortaya çıkmamıştır.) Bazı Fransız yazarların [14] eleştirilerine rağmen, Fransız temyiz mahkemesi bu düşünceyi çok kısa bir sürede benimsedi [15] . Fransız temyiz mahkemesinin iyileşme şansının kaybedilmesi dolayısıyla ortaya çıkan zararın tazmin edilme- sine ilişkin 1982 [16]
yılında verdiği rahatsız edici bir kararı takip eden belirsizlik dönemin- den sonra günümüzde bütün Fransız mahke- meleri tarafından tartışmasız kabul edilen bir ortak uygulama haline gelmiştir [17]
. Buradaki Alman hukuku ile farklılık dikkat çe- kicidir. Almanya’da ya hep ya hiç kuralı ge- çerlidir: Eğer doktor ağır bir kusur işlemişse hasta doktorun sebep olup olmadığı kesin ol- mayan yaralanmadan dolayı ortaya çıkan bü- tün zararlarını tazmin ettirebilecektir. Eğer doktorun kusuru hafif bir kusur ise hasta hiç bir şey talep edemeyecektir. Fransız hukukun- da zarar sadece kaybedilmiş şanstan doğan za- rardır ve şansın derecesine göre tazmin edile- cektir. Böylece illiyet bağının tespiti problemi zararın miktar olarak belirlenmesi sorununu ortaya çıkarır. Kaybedilmiş şansın değerlendi- rilmesi sırasında mahkeme doktorun kusuru olmasaydı kaçınılabilmesi mümkün olan fiziki hasardan sorumluluğu halinde doktor tarafın- dan ödenmesi gereken miktarı indirecektir. Dolayısıyla doktorun %25’lik şansa nispeten var olan %80’lik iyileşme şansını yok ettiği durumda zarar daha yüksek olacaktır. Burada siyah veya beyaz çözümünün yerini daha de- ğişken bir değerlendirme yöntemi almıştır. 4. Đngiliz Hukukundaki Durum
Đngiliz hukukunu farklı kılan nedir? Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|