10
Fəsil 1: TƏHSILIN KEYFIYYƏTININ ARTIRILMASINDA KT-NIN
TƏ TBIQI VƏ ONUN TƏŞ KILATI-METODOLOJI Ə SASLARI
1.1 KT-nin ə sas prinsiplə ri,tə hsildə tə tbiqinin ə sas mə qsə d və və zifə lə ri
Müasir cəmiyyətimiz informasiyalaşdırma adlanan tarixi bir prosesə
qoşulmuşdur.Bu prosesi isə kompüterləşmə həyata keçirir. nformasiyalaşdırma
cəmiyyətin elmi-texniki və sosial-iqtisadi inkişafının başlıca mənbəyi kimi gənc nəslin
təlim-tərbiyəsində başlıca rol oynayır. nformasiyalaşdırma və kompüterləşdirmə
nəticəsində KT-dən istifadə zəruri bir hala çevrilmişdir. KT dedikdə əslində
informasiyanın əldə olunması, saxlanılması, təkrar istifadəsi və eyni zamanda
qorunması ilə bağlı geniş texnologiyaları əhatə edən bir sahədir.
KT sahəsində aparılan tədqiqatlar nəticəsində müəyyən edilmişdir
ki,informasiyalaşdırma sistemi qarşılıqlı əlaqədə olan aşağıdakı komponentlərdən
ibarətdir:
nformasiyalaşdırma- bütün sosial əhəmiyyətli xüsusi ilə informasiyaların elektron
vasitələrindən seçilərək əlverişli formada saxlanması,işlənərək ötürülməsi və təqdim
edilməsidir.
Təhsilin informasiyalaşdırılması kifayət qədər çətin bir proses olub,müəyyən vaxt
tələb etməklə,mərhələlərlə həyata keçirilir:
1. KT vasitələrinin kütləvi mənimsənilməsi − kompüter siniflərinin
yaradılması,telekommunikasiya vasitələri,operativ nəşrlər, interaktiv təsvirlər
sistemi,verilənlər bazasından və proqram vasitələrindən istifadə etmək üçün müəllim
və şagirdlərin əsas hüquqlarının həyata keçirilməsi;
2.Tədris fənlərində KTvasitələrinin geniş tətbiqi üçün təhsilin məzmununa yenidən
baxmaqla, kompakt disklər(optik) əsasında təsvir və audio materialların təminatı;
3.Fasiləsiz təhsil radikal şəkildə yenidən qurulmalı,distant(məsafədən təhsil) təlimə
başlanılmalı,təlimin metodik əsasları dəyişdirilməlidir.
11
Son illərdə «Kompyuter texnologiyası» və " nformasiya texnologiyası"
terminlərindən geniş istifadə olunur. KT-nin əsasında“informasiya” və ”texnologiya”
anlayışları dayanır.
Texnologiyaişlənəcək obyektə keyfiyyət dəyişikliyinin aparılması üçün istehsal
proseslərindəki vasitə və üsullarla əlaqədar biliklər toplusudur.Qədim yunanlar hesab
edirdilər ki texnologiya (techne-ustalıq,bacarıq + logos isə öyrənmə) hər hansı əşyanın
ustalıqla düzəldilməsi deməkdir.Bu nöqteyi–nəzərdən kompüter texnologiyası baxılan
sahədə kompüter texnikasının aparat və proqram vasitələrindən istifadə texnologiyası
deməkdir.
nformasiya (informatio)-latın sözü olub,izah etmək,ifadə etmək,xəbərdar
olmaq deməkdir.Bundan başqa informasiya qeyri-müəyyənliyin alınması zamanı onu
azaldan və yaxud tam aradan qaldıran məlumatlardan ibarətdir.
nformasiya təbiətdə siqnallar şəklində ötürülür və iki tipə ayrılır: analoq
və rəqəmli. nsanlar öz hissiyyat üzvlərinə görə analoq, kompüterlər isə rəqəmli
informasiyaların köməyilə fəaliyyət göstərir. Beləliklə, analoq informasiya deyildiyi
kimi təsvir edilir və insanın duyğu üzvləri ilə qəbul edilir,rəqəmli informasiya isə
kompüterin emal etdiyi informasiyadır və kodlarla ifadə olunur.
nformasiya ifadə olunma formasından asılı olmayaraq insanlar, canlılar,
cansızlar, faktlar, hadisələr, proseslər və s. haqqında olan məlumat və biliklərdir.
Biliklər isə müəyyən faktlar və onlar arasındakı asılılıqlar şəklində ifadə olunur.
nformasiyanı yaratmaq, ötürmək, saxlamaq, emal etmək mümkündür.
Informasiyanın istifadəyə yararlı olması üçün aşağıdakı şərtlər ödənilməlidir:
• tamlığı- tam şəkildə təsvir olunmalıdır;
• düzgünlüyü -həqiqəti əks etdirməlidir;
• qiymətliliyi- maksimum az məsrəflə əldə edilməlidir;
• əhəmiyyətliliyi- istifadəçi üçün vacib olmalıdır;
• aktuallığı -cari vaxtda tələb edilən olmalıdır;
• anlamlılığı-istifadəçinin başa düşdüyü tərzdə hazırlanmalıdır.
nformasiya prosesi-informasiyanın toplanması,işlənməsi və ötürülməsidir.
12
nformasiyanın toplanması-subyektin onu maraqlandıran obyektə aid məlumatlar
ə
ldə etməsidir. O, texniki vasitələr,qurğu və aparatlarla həyata keçirilir.
nformasiya mübadilə si-prosesin gedişində informasiya mənbəyinin informasiyanı
ötürməsi,ikinci tərəfin isə qəbul etməsidir.O,siqnallar vasitəsilə həyata keçirilir.
nformasiyanın saxlanması-verilmiş ilkin məlumatların lazım olan vaxta qədər
saxlanması deməkdir.
nformasiyanın iş lə nmə si-sistemli bir proses olub,onların canlandırılması hər hansı
məsələnin həlli alqoritminə əsaslanır.
nformasiya texnikası-informasiya texnologiyasının maddi əsasını təşkil
etməklə,informasiyanın toplanması,saxlanması və işlənərək ötürülməsini təmin edir.
nformasiya texnologiyası - informasiya ehtiyatlarından istifadə olunması
proseslərinin ağırlığını azaltmaq, onların etibarlığını və operativliyini çoxaltmaq
məqsədilə informasiyanın toplanması, ötürülməsi, saxlanması, emalı və istifadəçilərə
çatdırılmasını təmin edən və texnoloji zəncirdə birləşdirən metodlar, istehsal prosesləri
və texniki-proqram vasitələri toplusudur.Bir sözlə informasiya texnologiyası
dedikdə,hər hansı bir obyektə aid proqramla işləyən qurğu və hesablama texnikasında
istifadə olnan texnologiya başa düşülür.
nformasiya texnologiyasında məqsəd insan tərəfındən analiz edilmək və onun
ə
sasında qərar qəbul etmək üçün informasiya istehsalıdır.
nformasiya texnologiyası elmi-texniki tərəqqinin inkişafı, informasiya emalı
üçün yeni texniki vasitələrin yaradılması ilə təyin olunan bir neçə təkamül mərhələsi
keçmişdir.Müasir cəmiyyətdə informasiya emalı texnologiyasının əsas texniki vasitəsi
texnoloji proseslərin işlənib hazırlanması və istifadə olunması konsepsiyasına,
həmçinin nəticə informasiyanın keyfiyyətinə ciddi təsir etmiş kompüterlər hesab
olunur. Kompüterlərin informasiya mühitində tətbiqi və telekommunikasiya vasitə-
lərindən istifadə olunması informasiya texnologiyasının inkişafını yeni mərhələyə
çatdırdı. Bununla da yeni informasiya texnologiyaları mərhələsi başlandı.
nformasiyanın lazımi formaya salınması müasir informasiya texnologiyalarının
tətbiqi ilə həyata keçirilir. Digər tərəfdən cəmiyyətin informasiya resusrlarından
istifadə etməsi prosesinin vacib tərkib hissəsi informasiya texnologiyası hesab olunur.
Dostları ilə paylaş: |