Microsoft Word Diplomatiya esaslar teze doc
Yüklə 242,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
olaraq, məlumatın dürüstlüyünü əlavə enerci və maliyyə vasitələri xərcləmədən yoxlaya bilər. Bundan başqa, ölkəni diplomata nisbətən daha yaxşı tanıyan bəzi istedadlı curnalistlərin analitik məqalələri səfirlik əməkdaşlarının tədqiqatlarından daha maraqlı və xeyirli olurlar. Bəzən K V hər-hansı ölkəyə qarşı mənfi mövqedən çıxış edirlər. Bu halda həmin ölkəni təmsil edən diplomat səbrli olmalı və curnalistlərlə münasibətlərdə kəskin ifadələrdən qaçmalıdır. zahatlar və təkziblər yalnız K V orqanı ifrat qeyri- dəqiq və Milli maraqlara toxunan informasiyanı dərc etdikdə verilməlidir. Diplomat ölkədə xəbərləri kimin «yaratdığını» bilməli və həmin şəxslə kontakt qurmağı bacarmalıdır. Nəticədə o, bir tərəfdən informasiya ilə maksimal dərəcədə effektiv şəkildə təmin olunacaq, digər tərəfdən isə, K V köməyi ilə fəaliyyət göstərdiyi ölkənin vətəndaşlarında öz ölkəsinin müsbət obrazını yarada biləcək (bu prosesə, ehtiyac varsa, nüfuzlu şəxsləri də cəlb etmək olar).
63. Təmsil etdiyi ölkənin K V ilə diplomatik əlaqələr Bəzi hallarda diplomatın çalışdığı dövlətdə öz ölkəsinin də K V orqanı yaxud onun yerli şöbəsi olur. Bu orqanla xoş əlaqələr həm yeni informasiyanın ə ldə edilib yoxlanılmasında kömək edir, həm də curnalistin yuxarı dairələrdə artıq malik olduğu kontaktlardan bəhrələnmək imkanı verir. Əksər diplomatik nümayəndəliklər ayda 2-3 dəfə öz ölkəsinin K V ilə görüşlər keçirirlər.
64. ngiltərə diplomatiyasında islahatlar. Müştərək lahiyələr ngiltərə: XX əsrin 60-cı illərindən başlayaraq, ingilislər diplomatik sistemin fəaliyyətini yaxşılaşdırmaq istiqamətində dörd dəfə islahat aparmışdılar. Məsələn, onlar səfirin fəaliyyətə etimadnamənin təqdimatından sonra deyil, ölkəyə gəldiyi andan başlaması qaydasını tətbiq etdilər. Bu səfirə həftələr və bəzi hallarda hətta aylarla kraliçanın Londonda olub onu qəbul etmək üçün vaxt tapacağını gözləmədən dərhal iş başına keçmək imkanı verir. Digər bir yenilik digər bir ölkə ilə üçüncü bir ölkədə birgə səfirliyin təsis edilməsidir (məsələn, ingilis-alman səfirliyi). ngilislər səfirlklərdə diplomatlar mübadiləsi kimi yeniliyi ilk tətbiq edənlərdəndirlər. Məsələn, Vaşinqtondakı ingilis səfirliyinin birinci katibi U.Şepqott alman səfirliyinə həmin səfirliyin müşaviri əvəzinə göndərilmişdir. Ayrı-ayrı dövlətlərin diplomatlarının və diplomatik xidmətlərinin yaxınlaşması prosesi davam edir və artıq iri ölkələr arasında müştərək səfirliklərin yaradılması məsələsi təəccüblə qarşılanmır. Artıq 1988-ci ildə Fransada Paris və Bonn arasında vahid diplomatiyanı nəzərdə tutan «avropa siyasi konfederasiyası»nı qurmaq təklifi irəli sürülmüş və qarışıq tərkibli, növbə ilə dəyişən səfirləri olan birgə səfirliklərin yaradılması barədə danışıqlara başlanmışdı.
65. ngiltərə diplomatiyasının əsas prioritetləri ngiltərənin keçmiş xarici işlər naziri M. Rifkind indi də aktual olan ingilis diplomatiyasının əsas məqsədlərini ifadə etmişdi: 1.
Ölkənin ərazi bütövlüyü və təhlükəsizliyi, Avropada sülh və təhlükəsizlik; 2. Birləşmiş krallığının tabəələrinin maddi rifahı, həyat səviyyəsi və keyfiyyətini artırmağa xidmət edən ticarət, turizm, xarici investisiyalar və ə mtəə ixracatı. 66. ABŞ diplomatiyasında iqtisadi amilin rolu
ABŞ səfirləri digər diplomatik funksiyalara nisbətən ticarətə daha çox diqqət nümayiş etdirirlər və bu onlarla rəqabət etməyə çalışan bir çox ölkələri narahat edir. Artıq 1997-ci ildən ABŞ dövlət departamenti prezidentə istinad edərək bildirmişdi ki, bu və ya digər səfirin fəaliyyəti onun vaxtında çalışdığı ölkədə Amerika mallarının ixracının artması ilə qiymətləndiriləcək.
67. Müasir ABŞ diplomatiyasında strateji yanaşmalar. 2009-cu ilin iyulunda beynəlxalq mənasibətlər üzrə Şuradakı çıxışında Hillari Klinton 5 strateji yanaşmanı qeyd etdi: 1) Beynəlxalq partnyorlarla əməkdaşlıq istiqamətində yenilənmə və yeni daha sıx əlaqələr körpülərinin yaradılması; 2) ABŞ-ın mövgeləri ilə razı olmadığı və rəqib-dövlətlərlə prinsipial qarşılıqlı təmasın təmin edilməsi; 3) Amerika qüdrətinin təməlllərinin biri kimi xaricdəki iqtisadi inteqrasiyanın artırılması və inkişaf etdirilməsi; 4) Qarşılıqlı uzlşdırmanı və dəstəyi təmin etmək məqsədi ilə münaqişə ocaqlarında mülki və hərbi səylərin intqersiyasını təmin etmək; 5) ABŞ-ın dünyaya təsirinin ənənəvi mənbələrinin, o cümlədən iqtisadi qüdrətin və «nümunə gücünün» möhkəmləndirilməsi.
68. Diplomatiya müasir dövrdə. Üstünlükləri və çatışmazlıqları Müasir beynəlxalq vəziyyət 20-30 il bundan öncəsindən xeyli dərəcədə fərqlənir. Qloballaşan dünyada etnik, maliyyə, sosial və digər problemlər daha da kəskinləşdi. Diplomatiya tarixində bu günə qədər bu qədər regional və qlobal problemlər və onların həllinə bu qədər dövlətin qoşulması prosesinə təsadüf edilməyib. Bunlar isə diplomatlardan daha da incə, düşünülmüş fəaliyyət tələb edir. Digər tərəfdən, informasiya texnologiyaların inkişafı diplomatların işini asanlaşdırsa da, onlardan daha çevik olmağı, baş verən hadisələrə və əldə etdikləri informasiyaya daha cəld, operativ şəkildə reaksiya verməyi tələb edir. Ə ksər məsələlərin dövlət və hökümət başçıları səviyyəsində müzakirəsi bəzi mütəxəssislərin diplomatiyada nəinki səfirlərin, hətta ümumilikdə Xarici şlər Nazirliyinin rolunun heçə endiyi fikrini bildirmələrinə səbəb oldu. Əlbəttə, ali səviyyədə görüşlərin rolu artıb, bu inkaredilməzdir. Lakin əvvəlki tək hər belə bir görüş diplomatların, ekspertlərin uzunmüddətli fəaliyyətinin nəticəsində baş tutur. Onların köməyi, məsləhətləri, rəyləri olmadan ali səviyyədə görüşlər keçirilmir. Və beynəlxalq problemlərin mürəkkəbliyi, qarşılıqlı asılılığı diplomatları daha da peşəkar olmağa vadar edir. Əgər 1914-cü ildə Londonda 14, 1971-ci ildə 114 səfirlik var idisə, XXI əsrin əvvəllərində səfirliklərin sayı 150, diplomatların sayı isə 3300 nəfəri keçdi. ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Madlen Olbraytın irəli sürdüyü tezis aktuallığını saxlamaqdadır: «Bizim mövcud olmuş yox,mövcud olan dünya ilə deyil, mövcud olacaq dünyada işləməyi bacaran qadın və kişilərə ehtiyacımız var». Bacarıqlı və incə diplomatiya yürütmək məharəti dövlətlər, xüsusən də kiçik ölkələr üçün həyati bir məsələyə çevrilib. Bir çox dövlətlər artıq bu istiqamətdə islahatlar aparmaqdadır.
69. XX əsrin sonlarında Fransa diplomatiyasının əsas məqsədləri Hələ 1993-cü ildə Fransa Xarici şlər Naziri vəzifəsinə keçərkən A.Jüppe Fransa diplomatiyasının məqsədlərini bu cür müəyyən etmişdi: 1.
Fransa dünya səhnəsində müstəqil rol oynamalıdır; 2.
Fransa digər dövlətlərin ona nəyisə diqtə etməyini istəmir; 3.
Bir nömrəli prioritet məsələ – avropa həmrəyliyidir. Fransa ABŞ yaxud Sakit okean regionu ölkələri ilə bərabər səviyyədə tək çıxış edə bilməz; 4. Fransanın təhlükəsizliyinin əsas təməllərindən biri Atlantik həmrəylikdir; 5.
Xarici siyasətin ideoloji xarakteri (xarici siyasətin əsasında müəyyən ideyalar və prinsiplər durmalıdır; prinsiplərsiz diplomatiya zəif siyasət deməkdir).
70. Fransa diplomatiyasında Jüppenin islahatları Bu məqsədlərin reallaşdırılması istiqamətində o, diplomatlar üçün aşağıdakı vəzifələri müəyyən etdi: 1.
Hər səfir çalışdığı ölkədə Fransa maraqlarının təmin edilməsi və inkişaf etdirilməsi üzrə strateci planı rəhbər tutaraq fəaliyyət göstərməlidir. Ə vvəllər Fransa daxil olmaqla bir çox ölkələrdə səfirə təlimatlar sadəcə X N yaxud onun müavinlərindən biri söhbət və bir neçə tövsiyyədən ibarət idi. Nəticədə bir çox hallarda səfir göndərildiyi ölkədə tam məlumatı olmadan fəaliyyətə başlayırdı, çünki onlarla ölkələrə nəzarət funksiyasını icra edən nazir müavini özü həmin ölkələr haqqında ötəri təsəvvürə malik idi və təbii ki, bu halda onun verdiyi təlimatlar da ümumi xarakter daşıyırdı. Jüppe bu məsələdə daha ciddi və məntiqli olmağı tələb edirdi; 2. Yeni səfir iş başına keçdikdən yarım il sonra yerli vəziyyəti əks etdirən və özündə konkret təklifləri ehtiva edən strateji plan tərtib edir. Onun ə sas müddəaları bilavasitə nazir tərəfindən təsdiqlənir. Mütəmadi hesabatlar rejimi qüvvəyə minir; 3.
Nazirlik və səfirliklər arasında informasiya mübadiləsi daha mütəmadi xarakter daşımağa başlayır. Əgər hələ bu yaxınlarda Fransa səfirləri X N fəaliyyəti, digər ölkələrin diplomatlarının görüşləri barədə mətbu at vasitəsilə öyrənirdilərsə, hal-hazırda diplomatik nümayəndəliklərin operativ şə kildə informasiya ilə təminatı təşkil olunub. «Əgər Parisdə xarici işlər naziri ABŞ dövlət katibi ilə söhbət edirsə, artıq iki saatdan sonra Vaşinqtondakı Fransa səfiri söhbətin məzmumundan xəbərdar olacaq» - deyə nazirin göstərişində qeyd edilirdi. 4.
Lokal maraqlardan daha geniş sahəni əks etdirən teleqramlar və digər materiallar digər nazirliklər və departamentlərə, digər Fransa səfirliklərinə çap edilərək göndərilir.
71. Diplomatik əlaqələrin qurulması üçün diplomat nəyi bilməlidir Kontaktların qurulması üçün diplomat öz ölkəsini, xüsusən, qarşı tərəfi maraqlandıran sahəni yaxşı bilməli, son hadisələrdən təfsilatından xəbəri olmalıdır; fəaliyyət göstərdiyi ölkəni, onun iqtisadiyyatını, tarixini, mədəniyyətini və s. yaxşı tanımalı, yerli abu-havaya, adət-ənənələrə uyğunlaşmağı bacarmalıdır. Həmçinin həmin dövlətin dilini bilmək çox önəmlidir. Əvvəla, bu özü-özlüyündə həmsöhbətin sizə qarşı hörmətini artırmış olur, ikincisi isə, tərcüməçi lazım olmadığı halda etimad mühitini formalaşdırmaq qat-qat asandır.
72. Ali səviyyədə əlaqələrin əhəmiyyəti. Diplomat unutmamalıdır ki, dövlət başçıları, baş nazirlər və nazirlərin onu qəbul etmək kimi öhdəliyi yoxdur və onlarla istənilən sərgidə, qəbulda, konfranslarda görüşmək mümkünlüyündən maksimum dərəcədə istifadə etməlidir. Tədbirdə iştirak edəcək və kontakt qurmaqda maraqlı olduğunuz şəxslərin siyahısını, onlarla söhbətlərin mövzularını əvvəlcədən müəyyən etmək tövsiyyə olunur. Ehtiyatda bir neçə maraqlı xəbər, müəyyən məsələlərlə bağlı diqqətəlayiq fikirlər, incə zarafatlar olmağı kontaktın qurulması şansını daha da artırar.
Təbii ki, səfir üçün ali şəxslərlə kontaktların qurulmasında ilk fürsət etimadnamələrin təqdim edilməsi zamanı yaranır. lk təsəvvür çox vaxt həlledici olur və elə həmin görüşdən seçilməyə, yadda qalmağa, diqqəti cəlb etməyə çalışmaq lazımdır.
73. Parlament üzvləri ilə diplomatik əlaqələr A) Diplomat üçün parlamentdə hansı qanunların hazırlandığı, bu qanunların ölkə siyasəti və iqtisadiyyatı, həmçinin diplomatın vətəni olan dövlətlə munasibətlərə təsiri səviyyəsi barədə məlumatları birinci əldən əldə etmək vacibdir; B) Bəzi millət vəkilləri yalnız parlamentdə deyil, ümumən ölkədə xarici və daxili siyasətə təsir etmək iqtidarındadırlar. Diplomat belə şəxsləri düzgün müəyyən edib onlarla kontakt qurmağı bacarmalıdır; C) Parlament komissiya və qruplarının fəaliyyəti bu və ya dicər qanunların qəbulunu tezləşdirə, yaxud əksinə, gecikdirə bilər; D) Bir qayda olaraq, parlamentdə aparıcı partiyalar, işgüzar dairələr və s. geniş şəkildə təmsil olunurlar; E) Parlamentin strukturu və işləmə mexanizmini bilmək lazımdır.
2000-ci ildə ABŞ-ın Böyük Britaniyada səfiri vəzifəsində çalışmış Filipp Leyder texnoloji tərəqqinin səfirliyin fəaliyyətinə təsiri ilə bağlı aşağıdakıları qeyd edirdi: «A) Səfirliklər və Vaşinqton arasında bütün səviyyələrdə nternet vasitəsilə seanslar adi hala çevrilib. Seanslar zamanı geopolitik problemlər, rəsmi şəxslərin vizitləri ilə bağlı məsələlər və s. müzakirə olunur; B) ABŞ ticarət nazirliyinin yaratdığı veb-sayt vasitəsilə 850-ə yaxın kiçik və orta Amerika müəssisələrinin malları nümayiş olunur. Gün ərzində saytı 7 minə yaxın adam ziyarət edir; C) Hər il səfirliyə gələn miyonlarla sorğulara indi sadəcə olaraq səfirliyin bütün lazımi məlumatlarla zəngin olan veb-saytı vasitəsilə cavab vermək olar; D) Lokal şəbəkəyə, Baltimordakı nzibati qurumun sosial təminatı üzrə sisteminə dərhal daxilolma imkanı diplomatik əməkdaşlara vəzifə iddialarını nəzərdən keçirmək, ödənişləri vaxtında əldə etmək və fırıldaqların qarşısını qısa müddət ərzində almaq imkanı verir; E) Müasir texnologiyaların tətbiqi nəticəsində pasportlarda icazəsiz, qanunsuz dəyişikliklərin, fırıldaqların qarşısını səfirliyimizdəki laboratoriya daha effektiv şəkildə müəyyən edə bilir və bunun nəticəsi olaraq, yalnız keçən il ərzində 40 cinayətkar həbs edilmişdir; ) ABŞ-dakı prezident seçki kampaniyasının müzakirəsi çərçivəsində mən 25 kampusun tələbələri ilə «Elektron kanallar» keçirdim; F) Rəqəmli videokonfrans səfirliyə ABŞ-ın dövlət katibinin müavini Tomas Pikeringin 10 yaxın London ərəb jurnalistləri ilə ABŞ-ın raq siyasəti ilə bağlı müzakirəsini, həmçinin 175-ə yaxın qeyri-hökumət təşkilatı arasında transatlantik dialoqu təşkil etmək imkan verdi; G) Uelsdə virtual konsulluq yaradıldı və bu konsulluq vasitəsilə Böyük Britaniyanın önəmli regionlarından biri olan bu zonada biz maraqlarımızı daha effektiv şəkildə təmsil və müdafiə edə bilirik.»
Yüklə 242,72 Kb. Dostları ilə paylaş:
|