Anklav – Dövlətin hər tərəfdən digər və ya başqa dövlətlərin əraziləri ilə əhatə olunmuş
torpaq sahəsi. Dəniz sahili olduqda yarımanklav yaranır. Anklav mövcudluğu bir sıra hüquqi
problemlər doğurur: anklava getməyi təmin etmə, anklavın məxsus olduğu dövlətin digər hissələri ilə
ə
laqəsinin yaradılması imkanı və s.
23. Preambula anlayışının mahiyyəti
Preambula - razılığa gələn tərəflərin və muqavilənin imzalanmasına səlahiyyətlənmiş
şə
xslərin siyahısını və müqavilənin bağlanması üçün əsas rolunda çıxış edən motivləri
özündə ehtiva edən beynəlxalq müqavilənin giriş hissəsi.
24. Preliminari, prolonqasiya və paraflama anlayışları
Preliminari – gələcəkdə başqası ilə əvəz oluna biləcək ilkin razılıq;
Prolonqasiya – hər-hansı bir müqavilənin qüvvədə qalması müddətinin uzadılması;
Paraflama – danışıqda iştirak edən hər bir tərəfin səlahiyyətli nümayəndələrinin inisialları ilə
beynəlxalq müqavilənin mətninin razılaşdırıldığını göstərən ilkin imzalama. Bü cür imzalamaya
müqavilənin yekun mətninin imzalanması hansısa səbəblərə görə başqa vaxta saxlandığı təqdirdə rast
gəlinir. Sazişin rəsmi imzalanmasını ləngidən səbəblər aradan qaldırıldıqda, paraflanmış mətnin
yekun imzalanması baş verir.
II KOLLOKV UM
25. mtiyaz, toxunulmazlıq və diplomatik toxunulmazlıq anlayışları
mtiya
z – müstəsna hüquq, üstünlük deməkdir.
Toxunulmazlıq –
cəmiyyətdə xüsusi yer tutan insanlara verilən ümumi
qanunlara tabe olmamaq müstəsna haqqdır.
Diplomatik toxunulmazlıq
– xarici dövlətlərin diplomatik əməkdaşlarına
verilən haqqlar və imtiyazlar məcmusudur.
26. Diplomatik nümayəndəliyin imtiyaz və toxunulmazlıqları
1.a) Səfirliyin binaların və onlara bitişik olan ərazilərin toxunulmazlığı.
Xarici səfirlik və onun tutduğu ərazi (misal üçün, təyyarə) səfirliyi qərib
ölkədə təmsil edən dövlətə məxsusdur. Bu əraziyə səfirlik nümayəndəsinin
icazəsi olmadan daxil olmaq (axtarış aparmaq) qadağandır.
Ə
ks təqdirdə səfirlik atəş aça bilər.
2. b) Yazılar, sənədlər və arxivlərin toxunulmazlığı.
3. c) Əlaqə və ünsiyyət vasitələrinin azadlığı və toxunulmazlığı: (bir
dövlətin müxtəlif ölkələrdəki nümayəndələri arasında, yaxud nümayəndənin öz
dövləti ilə saxladığı əlaqə nəzərdə tutulur). Səfirliyin əməkdaşları öz həmvətənləri
və başqa ölkələrin nümayəndələri ilə həm açıq mətnlə, həm şifrələrlə əlaqələr
saxlaya bilərlər. Şifrə edilməmiş məlumatları çatdırmağa qadağa qoymağa heç
kəsin haqqı yoxdur.
4. d) Diplomatk poçt nə gömrükdə, nə də istənilən başqa bir yerdə
yoxlanılmır.
5. e) Vergi ödənişindən azad edilmə.
6. f) Gömrük rüsumlarından azad edilmə və import (idxal) etmək hüququ.
27. Şəxsi imtiyaz və toxunulmazlıqların formaları
1.A) Diplomatik işçilərin və onların ailə üzvlərinin (əgər onlar təmsil
olunan dövlətin vətəndaşlarıdılarsa) istifadə etdikləri imtiyazlar və
toxunulmazlıqların tam forması.
2.b) Səfirliyin texniki və inzibati heyəti, diplomatik ailə üzvləri (əgər onlar
diplomatın yerləşdiyi dövlətin vətəndaşlarıdırlarsa, yaxud əgər onlar
diplomatın təmsil etdiyi dövlətin vətəndaşları deyillərsə); və ailə üzvlərin
şə
xsi qulluqçuları üçün nəzərdə tutulmuş imtiyazlar və toxunulmazlığın
məhdudlaşdırılmış forması.
28. Toxunulmazlıqların qüvvədə qalma müddəti
Diplomatın ölkəyə daxil olma anından yaxud Xarici şlər Nazirliyi
diplomatın gəlişi haqqında xəbərdarlıq etdiyi andan toxunulmazlıq qüvvəyə
salınır və diplomatın səlahiyyətlərinin müddəti başa çatdıqda onlar qüvvədən
düşür. Diplomatın səlahiyyət müddətinin bitməsi onun başqa ölkəyə
köçürülməsi, onun öz ölkəsi tərəfindən geri çağırılması, yaxud diplomatın
onu qəbul edən dövlət «non-qrata» - «arzuedilməz» şəxs elan edilməsi ilə
bağlı ola bilər.
29. Tam (bütöv) imtiyaz və toxunulmazlıqlar
1.1. Diplomatı qəbul edən dövlətin qanunlarına uyğun olaraq onun şəxsi
toxunulmazlığı və müdafiəsi.
2.2. Cinayət məsuliyyətində toxunulmazlıq (diplomat öz dövlətinin
qanunlarına tabe olur; ən xoşagəlməz halda diplomatı qəbul edən ölkə onu
yalnız ərazisindən çıxartdıra bilər).
3.3. Mülki və inzibati məsuliyyətdə toxunulmazlıq.
4.4. Məktublaşmanın toxunulmazlığı.
5.5. Əmlakın toxunulmazlığı.
6.6. ctimai vəzifələrdən, o cümlədən, hərbi vəzifələrdən azad edilmə – hərbi
xidməti ölkənin yalnız öz vətəndaşları keçməlidir; əgər diplomat yad ölkəyə
gəlirsə, deməli, bu dövlətin vətəndaşı olmadığına görə, o, hərbi xidmət keçmir,
diplomat yalnız könüllü olaraq hər hansı bir ictimai vəzifəni yerinə yetirə bilər.
7.7. Şahid kimi ifadə vermək vəzifəsindən azad edilmə. Əgər diplomat hər
hansı bir cinayətin şahidi olubsa, heç bir məhkəmə ifadə verməkdən imtina etdiyi
üçün onu məhkum edə bilməz.
30. Ərazisində yerləşdiyi dövlət qarşısında diplomatın vəzifələri
1.1. Diplomat onu qəbul edən dövlətin daxili işlərinə müdaxilə edə bilməz.
2.2. Diplomatın hüququ yoxdur ki, missiya üçün ayrılmış ərazi və binaları
qeyri məqsədlə istifadə etsin (müxtəlif şirkətlərə icarəyə vermək və s.)
3.3. Diplomat öz imtiyazları və toxunulmazlıqlarından şəxsi mənfəət güdə
bilməz.
5.5. Diplomatik toxunulmazlıqdan məhrum edilmə:
Təlimatları pozduğuna görə diplomat diplomatik toxunulmazlıqdan məhrum
edilə bilər – diplomat və nazir arasında şəxsi gərəzlik olduqda; diplomatın
işlədiyi ölkənin hökuməti üçün qəbuledilməz şəxsi keyfiyyətləri olduqda;
diplomat işlədiyi ölkənin qanunlarını kobudcasına pozduqda beynəlxalq
konflikt baş verməsin deyə diplomatı təqdim edən ölkənin özü
nümayəndəsini geri çağırtdırır. Əgər diplomat gərib ölkənin hökuməti
tərəfindən geri göndərilirsə çox hallarda cavab kimi səfirin öz ölkəsi qərib
ölkənin diplomatını geri yollayır.
Bəzi hallarda toxunulmazlıq diplomatın təqdim etdiyi ölkə tərəfindən də
ləğv edilə bilər. Adətən bundan sonra diplomat qərib ölkədən geri çağırılır
Dostları ilə paylaş: |