Microsoft Word Diplomatiya esaslar teze doc
Yüklə 242,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
və hətta o ölkənin qanunlarını pozduğuna görə öz dövlətində məsuliyyətə cəlb edilə bilər.
31. Diplomatik toxunulmazlıqdan məhrum edilmə halları a) Təlimatları pozduğuna görə b) Diplomat və nazir arasında şəxsi qərəzlilik c) Diplomatın işlədiyi ölkənin höküməti üçün qəbuledilməz şəxsi keyfiyyətləri olduqda d) Diplomatın işlədiyi ölkənin qanunlarını kobudcasına pozduqda
32. Xarici əlaqələr üzrə dövlət orqanlarının təsnifatları Yerləşməklərinə və fəaliyyətlərinə uyğun olaraq Xarici əlaqələr üzrə Dövlət orqanları 2 qrupa ayrılır: 1) Dövlətin xarici əlaqələr üzrə mərkəzi orqanları. 2) Dövlətin xarici əlaqələr üzrə xaricdə (dövlətdən kənar) yerləşən orqanları. Öz funksiyalarının xüsusiyyətləri və hüquqi mövqelərinə görə 2 qrupa bölürlər: A) Ümumisiyasət rəhbərlik orqanları – dövlətlərin konstitusiyaları ilə təsis və müəyyən edilmiş və ümumisiyasət funksiyalarını yerinə yetirən. B) Dövlətin başqa ölkələrlə ixtisaslaşmış (iqtisadi, müəyyən sahəli) əlaqələr üzrə orqanları. Birincilərə aiddir:. - adətən ölkənin əhalisi tərəfindən seçilən hakimiyyətin ali qanunverici orqanları - fərdi, yaxud kollegial – dövlət başçısı. - Hökumət və ilk növbədə hökumət başçısı. - Xarici işlər naziri və X N-in mərkəzi aparatı
33. Ali qanunverici orqanlarının xarici siyasətdəki rolu qədim və orta əsrlərdə Qanunverici orqanlar tərəfindən xarici münasibətlər sahəsində müəyyən funksiyaları yerinə yetirmək ənənəsi hələ qədim quldarlıq dövlətlərinə aid olub. Belə ki, Qədim Romada, sülh və müharibə, danışıqların aparılması, xarici ölkələrə diplomatik missiyalar və səfirlərin təyin edilməsi haqqında məsələlərin həlli Roma quldarlıq zadəganların orqanı sayılan – Senata – həvalə edilmişdi. Orta əsrlərdə idarəetmənin respublika forması olan dövlətlərdə (misal üçün, taliyada), Genuya, Venesiya və s. şəhər-respublikalarda xarici münasibətlərin əsas məsələləri hakimiyyətin nümayəndəli qanunverici orqanlarına aid edilirdi. Lakin mütləq monarxiyalar dövründə butun bü cür suallarla hökmdar (monarx) məşğul olardı. Burcuaziyanın hakimiyətə gəlməsi ilə Avropa dövlətlərinin əksəriyyətində respublika idarəetməsi bərqərar edildi. Eyni zamanda konstitusiyalarda monarxizmə əks olaraq, dövlət hakimiyyətin nümayəndələr seçki orqanları həm daxili, həm xarici siyasət sahələrində ali orqanlar kimi qəbul olunmuşdular.
34. Ali qanunverici orqanlarının xarici siyasətdə müasir statusu və rolu Konstitusiyaya uyğun olaraq, bütün müasir respublika idarəetməsi ilə dövlətlərdə xarici münasibətlər üzrə ali orqanlar kimi parlamentlər sayılır. Sülh və müharibə, bəzi ölkələrdə isə hətta xarici dövlətlərə səfirlərin təyin edilməsi kimi məslələrin həlli onların öhdəsinə buraxılır. Misal üçün, ABŞ- da bu funksiyaları senat həyata keçirir. Parlamentlər hökumətin xarici siyasət fəaliyyəti barədə hesabatı dinləyir və müzakirələrdən sonra xüsusi qətnamələr qəbul edirlər. Bu qətnamələrdə hökumətin xarici münasibətlər sahəsindəki fəaliyyətinə və ümumiyyətlə, xarici siyasət fəaliyyətinə qiymət verilir. Onlar beynəlxalq müqavilələri təsdiq edir; xarici siyasət məsələləri ilə əlaqədar başqa ölkələrin parlamentlərinə müraciət edir və s. işlərlə məşğul olur. Ali qanunverici orqanlar strukturlarında xarici işlər üzrə müxtəlif komissiyalar və komitələr fəaliyyət göstərir. Hüquqi olaraq onlar parlamentlərin orqanları sayılır. Monarxın iderəetməsi ilə dövlətlərdə xarici münasibətlərin ali dövlət orqanı hökmdar özü (kral, imperator və s.) sayılır. Konstitusiyalı monarxiyalarda onun hakimiyyəti parlament tərəfindən məhdudlaşdırılır, bu da müasir şə raitdə icra hökumət orqanları xeyrinə məhdudlaşdırma deməkdir. 35. Dövlət və hökümət başçıları xarici əlaqələrin subyektləri kimi Xarici münasibətlər üzrə dövlətin ikinci mərkəzi orqanı – dövlət başçısıdır (fərdi yaxud kollegial). Adətən respublika idarəetməsi ilə dövlətlərdə dövlət başçısı prezident (baş nazir) olur. Xarici münasibətlərin praktiki olaraq həyata keçirilməsi dövlət hakimiyyətinin icra orqanlarının səlahiyyətidir. Bununla əlaqədar təbiidir ki, bütün xarici münasibətlərin gündəlik rəhbərliyi ilə məhz dövlət başçısı məşğul olur və dövlət başçısının bu sahədə fəaliyyəti onun xarici münasibətlər üzrə ali orqan olduğunu deməyə əsas verir. Dövlət başçısının bu cür mövqeyi ona başqa dövlətlərlə və onların başçıları ilə bilavasitə ə laqələr saxlamağa, xarici siyasət məsələləri üzrə sazişlər bağlamağa, hər hansı bir xüsusi səlahiyyətlər lazım olmadan BMT-nin Baş Assambleyasının və başqa beynəlxalq təşkilatların iclaslarında iştirak etməyə imkan verir. ən ə həmiyyətli sazişlər, xarici siyasət aktları və ərizələr dövlət başçısının imzası ilə təsdiqlənir. Əksər dövlətlərin konstitusiyalarında bu əsasnamə müvafiq məqalələrdə öz əksini tapıb. Dövlət başçısının xarici siyasət sahəsindəki fəaliyyətin və məsuliyyətin həcmi konstitusiya ilə ətsin edilir. Hökümət başçısı da xarici münasibətlər aləmində öz dövləti və hökümətini ona məxsus olan səlahiyyətlər çərçivəsində təmsil edir, və bu sahədə gündəlik əməliyyatlı iş aparır.
36. Xarici şlər Naziri xarici əlaqələrin subyekti kimi Xarici işlər naziri (xarici siyasət üzrə idarənin başçısı) öz funksiyaları və səlahiyyətlərinə görə dövlətin xarici münasibətlər üzrə təsisatın gündəlik rəhbəridir. Xarici işlər naziri başqa dövlətlərlə münasibətlər saxlayır, xüsusi səlahiyyətləri lazım olmadan BMT-nin baş assambleyasının və başqa beynəlxalq təşkilatların iclaslarında iştirak edirlər. Xarici işlər idarəsinin mərkəzi aparatı da mərkəzi orqanları qrupuna aiddir. Bu aparatın qarşısında duran məqsədlər və onun işinin prinsipləri ayrıca müzakirə olunacaq. Bütün yuxarıda sadalanan orqanların fəaliyyəti diplomatik xarakter daşıyır.
37. Xarici münasibətlər üzrə ixtisaslaşmış dövlət orqanları Dövlətin başqa ölkələrlə xüsusi (iqtisadi, təsisatlı, idarəli) əlaqələr üzrə xüsusi orqanlar (bəzən onları «xarici münasibətlər üzrə ixtisaslaşdırılmış dövlət orqanları» da adlandırırlar. Yüklə 242,72 Kb. Dostları ilə paylaş:
|