Microsoft Word disserta isi docx
Yüklə 471,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
39
Rayon xəzinədarlığı: hər bir rayon xəzinədarlığı mərkəzi xəzinədarlıqdan alınan vəsaitlərin uçotu üçün bir «Köçürmə» XHK-nı aparır.
hər bir rayon xəzinədarlığı vəsaitlərin köçürülməsi və daxil olması üçün ayrıca «Köçürmə» XHK-nı aparır. (1. Zona xəzinədarlığı üçün; 2. Zona ərazisində olan rayon xəzinədarlığı üçün; 3. Zona ərazisindən kənarda olan rayon xəzinədarlığı üçün.) Zona Xəzinədarlığı:
hər bir zona xəzinədarlığı, rayon xəzinədarlığında olduğu kimi köçürülən və MX-dan daxil olan vəsaitlərin uçotu üçün «Köçürmə» XHK-dan istifadə edirlər.
hər bir zona xəzinədarlığı; 1) Zona daxili rayon xəzinədarlıqları və 2) zonadan kənar rayon xəzinədarlıqları ilə vəsaitlərin köçürülməsi və ya daxil olması ə məliyyatlarının uçotu üçün ayrıca «Köçürmə» XHK-ı aparırlar. Mərkəzi Xəzinədarlıq:
Mərkəzi Xəzinədarlıq hər bir zona və rayon xəzinədarlığı üçün ayrıca «Köçürmə» XHK aparır. Hər bir Xəzinədarlıq mühasibat uçotunun qeydiyyatını Baş Kitabda və Xəzinədarlığın Hesab Kitabı adlanan əlavə hesab kitablarında aparmalıdır. XHK- dakı yekun məbləğlər Baş Kitabda öz əksini tapmalıdır və XHK-da müxtəlif növ göstəricilərin cəmi Baş Kitabdakı yekun məbləğlərlə uyğun olmalıdır. XHK-da qeydlər bank tərəfindən gündəlik təqdim olunan hesabata (çıxarışa) ə sasən aparılır. Bankın iştirakı olmadan aparılan əməliyyatlar (qarşılıqlı ə vəzləşdirmə və ya nəzərdə tutulan əməliyyatlar) XHK-da müvafiq protokollar və hökumətin sərəncamlarına əsasən qeyd olunur. Bankın iştirakı olmadan aparılan əməliyyatlar XHK-da dəqiq göstərilməli və hesablarda ayrıca qeyd olunmalıdır. Hər gün bütün XHK-lar ümumi gündəlik və ilin axırınadək artan məbləğlə bağlanmalıdırlar.
40
XHK hesabların hazırlanması üçün əsas hesab olunur. XHK-rın hazırlanması işinə ilk növbədə həmin dövrə (yəni ilin və ya ayın sonuna) qalıq məbləğlərinin müvafiq XHK-ya qeyd edilməsi ilə başlanmalıdır, başqa sözlə, YXO-nın həmin dövrdə malik olduğu vəsaitin həcmi müəyyən edilərək təyinatı üzrə bölüşdürülməlidir. XHK-ya nəzarət etmək və gələcəkdə Xəzinədarlığın kompüterləşdirilməsini təmin etmək məqsədilə XHK-lar 8 rəqəmli ədədlə aşağıdakı sistemdə nömrələnməlidir:
Birinci 2 rəqəm – xəzinədarlığın nömrəsi; Növbəti 2 rəqəm - YXO-nın nömrəsi;
Növbəti 2 rəqəm – XHK-nın növünü və ya kateqoriyasını müəyyən edən rəqəm;
Növbəti 2 rəqəm – kateqoriya daxilində XHK-nın nömrəsini göstərir. Nömrələnmiş bütün XHK-nın siyahısı Mərkəzi xəzinədarlıqda olmalıdır. Mərkəzi xəzinədarlığın icazəsi olmadan hər hansı bir nömrə dəyişdirilə bilməz. • ikinci mərhələ (1997-1999-cu illər). Xəzinədarlığın respublika ə razisində mövcud texniki, maliyyə və kadr potensialı nəzərə alınmaqla mərhələlərlə tətbiqi; Xəzinədarlıq sisteminin bütövlükdə formalaşdırılmasında II mərhələ yeni bank qaydaları və maliyyələşmə mexanizminin yaradılması ilə əlaqədar olaraq çox vacib və məsuliyyətli dövr hesab edilir. Xəzinədarlığın II mərhələsində: 1.Manatla, qəpiklə mövcud olan bütün büdcə və büdcədənkənar bank hesabları bağlanılır; 2. Hər bir rayonda Maliyyə Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilmiş müvəkkil banklarda Xəzinədarlığın Tranzit Hesabları (XTH) açılır və həmin filiallar Agent- Bank (AB) adlanaraq Yerli Xəzinədarlıq Orqanlarının (YXO) əməliyyatlarını həyata keçirirlər; 3. Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin Dövlət Xəzinədarlığı Agentliyinin (DXA) maliyyə əməliyyatlarını həyata keçirmək üçün Mərkəzi Bankda 41
(MB) Xəzinədarlığın Vahid Hesabı (VXH) açılır və bu hesab Xəzinədarlığın Cari Hesabı (XCH) adlanır. Xəzinədarlığın II mərhələsi zonalar üzrə mərhələlərlə tətbiq edildikcə müvafiq rayonların ərazilərində yerləşən bütün respublika və yerli büdcə təşkilatlarının hesabları bağlanılır. Bank hesablarının bağlanması nəticəsində YXO- lar hər bir büdcə hesabı üçün Xəzinədarlığın hesab Kitabını (XHK) açır. MB-nin 12 zona hesablaşma-kassa mərkəzləri (ZHKM), həmçinin Dövlət Səhmdar- Kommersiya Banklarının baş idarələrində yerləşən hesablaşma-kassa mərkəzləri vasitəsilə XHT ilə Vahid Xəzinədarlıq hesabı arasında gündəlik hesablaşma aparılaraq XTH hər gün sıfır balansla bağlanır. Bank hesabları bağlanılaraq qalıqların XTH-yə köçürülməsi ilə əlaqədar olaraq maliyyələşmə mexanizmində də ə həmiyyətli dəyişikliklər aparılır. Ümumiyyətlə, Xəzinədarlığın II mərhələsi XTH- lər və XCH arasında gündəlik hesablaşmanı, həmçinin yeni maliyyələşmə mexanizmini nəzərdə tutur. • üçüncü mərhələ (1999-2000-ci illər). Respublikada öhdəliklərin xəzinə uçotuna qəbul edilməsi və maliyyə planlaşdırılması mexanizmlərinin həyata keçirilməsi; • dördüncü mərhələ isə 2000-ci ildən başlayaraq büdcədən maliyyələşən kredit sərəncamçıları tərəfindən alınan malların, qəbul olunan iş və xidmətlərin xəzinə uçotuna qəbul edilməsi mexanizminin tətbiqini əhatə edir. Xəzinə orqanları bu mərhələdə büdcə təşkilatlarına malların tam və vaxtında çatdırılmasına, iş və xidmətlərin yekunlaşdırılmasına nəzarəti həyata keçirirlər, yəni alışlar haqqında xəzinədarlıq tərəfindən qəbul edilməmiş və uçota alınmamış heç bir xərc maddəsi üzrə kassa icrası aparıla bilməz. Malların (iş və xidmətlərin) alışı sənədində xərc əməliyyatlarının məbləği öhdəlik sənədində əks olunmuş məbləğdən artıq ola bilməz, əks halda həmin əməliyyatlar uçota alınmadığı üçün kassa xərci aparılmır. Bu prosesdə xəzinə orqanları ilə yanaşı büdcə təşkilatları malların alınmasında, onun mədaxilində, iş və xidmətlərin görülməsində məsuliyyətləri daha da artır. Bu zaman malların (iş və xidmətlərin) alışı sənədi hər bir xərc maddəsi üzrə ayrılıqda uçota alınır. Bütün əməliyyatlar xəzinə hesab kitablarında öz əksini tapır. Yüklə 471,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|