Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1. Musarrat Hadîsi
- Eseru leli’l- Hadîs
- Ebû Hanîfe’nin Hadîs Anlayı
- A.g.e.
261 rivâyetlerini ise kıyasa muvafık olmaları halinde kabul etmişler, kıyasa muârız olanlarıyla ise sa b. Ebân gibi Hanefîlerin ekseriyeti, bu tür haberlerle amel etmeyip, kıyası tercih etmişlerdir 1181 . Ancak Hanefîler arasında bu hususta Ebu’l-Hasen el- Kerhî gibi aksi yönde görüş ileri sürenlerin de mevcut olması nedeniyle, Hanefî usûlcüler net bir tavır ortaya koyamamakta, bazen kıyasa aykırı haberleri tercih etmektedirler 1182 . Haber-i vâhidin kıyas ile çelişmesi durumunda Malikîlerin tavrının daha net olduğu, her halukarda kıyasa muhalif olan haber-i vahidle amel etmedikleri belirtilmiştir 1183 . Ş u halde hadîsleri dinin temel ilkeleri, küllî kaideleri, akıl ve kıyas çerçevesinde değerlendirmeyi benimsemeyen taraflar, rivâyet edilen her türlü hadîsle, hadis neyi ifade ediyorsa, onu sorgulamadan amel etmeye çalışmış, bunun aksini savunan taraflarsa, hadîsleri sorgulamaksızın amel etmeyi benimsememiş ve dinin temel ilkeleri doğrultusunda anlamaya ve değerlendirmeye çalışarak ya amel etmişler veya amele elverişli bulmamışlardır Nitekim Ebû Zehra da bu hususta şu değerlendirmeyi yapmaktadır: “Hakikaten, mam Şâfiî’yi ve ondan sonra gelen Zâhiriye fukahasını bir tarafa ayırarak, görüyoruz ki, sahabe asrından başlıyarak ictihad asırlarının sonuna kadar bütün fukaha, Kur’an’dan ve meşhur hadîslerden aldıkları herhangi bir usûl ve esas kaideye muhalif haber-i vahitleri bırakmışlar ve onların Hz. Peygambere nisbetini kabul etmemişlerdir” 1184 . 1. Musarrat Hadîsi Aslında musarrat hadîsi, haber-i vâhid’in kıyasa aykırılıkla illetli olmasına bir örnektir. Kıyasa aykırı haber-i vâhidle amel edilmesi hususunda Hanefîler ile onların dışındaki fakih ve muhaddislerin cumhuru arasında farklı bir tutum ortaya çıkmıştır 1185 . 1181 Fahl, Eseru leli’l- Hadîs, s. 179. “Genel olarak ehl-i re’yin tutumu, kıyasın delaletinin zannî/ihtimalli farzedilmesiyle birlikte, kıyası âhâd hadîslere takdim etme ve âhâd hadîsleri dikkate almama şeklindeydi. Zira kıyas, onlarda, sonradan Şeriat’ın genel/tümel amaçları ismi verilen küllî ahkam ve karinelere dayanıyordu”. Ebû Zeyd, “ mam Şâfiî ve Ortayol”, s. 119. 1182 Ünal, Ebû Hanîfe’nin Hadîs Anlayışı, s. 157-163. 1183 el-Bâcî, Ebu’l-Velîd Suleyman b. Halef, hkâmu’l-Fusûl fî Ahkâmi’l-Usûl, thk. Abdulmecit et- Turkî, Dâru’l-Garbı’l- slâmî, Beyrût, 1986, s. 643; Güleç, A.g.e., s. 173. 1184 Ebû Zehra, Ebû Hanîfe, s. 314. 1185 Fahl, A.g.e., s. 181 262 Hz. Peygamberin musarrat hadîsi olarak da bilinen bir sözünde şöyle demiştir: “Deve ve koyunun memeleri şişkin görünsün diye süt bırakmayın. Eğer bir kimse musarrât (daha sütlü görünsün diye sütü sağılmayıp memelerinde bırakılan) bir hayvan satın alırsa, onu sağdıktan sonra muhayyerdir; isterse onu yanında alıkoyar, isterse bir sâ’ hurma ile birlikte geri verir” 1186 Ş âfiî, musarrâtla ilgili bu rivâyeti, “Hz. Peygamberin emrine uyarak hüküm verdik; başkasını ona kıyas yapmadık; çünkü onda pazarlık, muayyen bir koyun hakkında yapılmıştır. Bu koyunun memesinde biriktirilmiş sebep ve kıymeti meçhul miktarda süt vardır. Biz biliyoruz ki koyun ve devenin sütü farklılık gösterir; yani her koyun ve devenin sütü diğerine göre az veya çok olur. Hz. Peygamber bu konuda belli bir şeyin verilmesine hükmedince, ki bu da bir sa hurmadır, biz de aynı şeyi, Hz. Peygamberin emrine uyarak kabul ettik” 1187 şeklinde yorumlamakta ve, kendisinin hadîsin zahiriyle amel ettiğini özellikle belirtmektedir 1188 . Ş u halde Şâfiî’ye göre, az veya çok hangi hayvanın sütü olursa olsun, kişi bu hayvanı iade etmek istediğinde sütün bedelini değil de, onun yerine bir sa’ hurma verir. Çünkü Hz. Peygamberin sözünün zahirî anlamından bu mana anlaşılmakta ve hadîse olduğu gibi uyulması gerekmektedir. Nitekim muhatabının, kendisine, “Nasıl sütün bedelini değil de, onun yerine bir sa’ hurma veririz?” sorusuna Şâfiî şöyle cevap verir: “Bu, Peygamber’den sâbit midir? Evet. Öyle ise, Peygamber’den geldiği sâbit olan bir şeye, sadece tâbi olunur. Sizin ve başkalarının o konuda niçin ve nasıl gibi soruları hatadır. Allah kendi kitabında ve Hz. Peygamber vasıtasıyla, mahlukatı için kaderi kendi istediği şekilde tayin etmiştir ve onun takdirini sorgulayacak olan yoktur. Bu sebeple kullar, emredildikleri şeye itaat etmeli ve ona ancak teslim olmalıdırlar..” 1189 . Dolayısıyla bu örnek, Şâfiî’nin şeklî şartları taşıyan bir hadîsin zahirine tâbi olmak gerektiğinde; hadîs üzerinde aklî muhakeme yürüterek, niçin nasıl v.b. sorular sormak suretiyle yoruma açmanın yanlışlığında ne derece ısrarlı olduğunu ortaya 1186 Şâfiî, htilâfu’l- Hadîs, IX. 631. 1187 Şâfiî, Risâle, 301 (no. 1661). Şâfiî, htilâfu’l- Hadîs, IX. 631; Muzenî, Muhtasaru’l-Muzenî,, IX. 92. 1188 Şâfiî, htilâfu’l-Hadîs, IX, 632. 1189 Şâfiî, htilâfu’l- Hadîs, IX. 633. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|