Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc

 
256 
Bu nedenle Hanefîler lems/lâmese fiilini cimâ anlamına hamlederek, kadına 
dokunmanın  abdesti  gerektirmediği  görüşüne  varmışlardır
1159
.  Zurkânî  de,  bn 
Abbas’a göre, mülâmesenin cimâdan kinâye olduğunu nakletmektedir
1160
.  
Netice  itibariyle  Şâfiî’ye  göre,  kadına  dokunmak  -  her  iki  anlama  da 
gelmesi  caiz  olduğu  için-  abdesti  bozar.  Ebû  Hanîfe’ye  göre  kadına  dokunmak 
abdesti  bozmaz.  Çünkü  ‘lems’  cimâdan  mecâzdır.  Dolayısıyla  mecâzî  anlamı 
yanısıra ‘lems’in gerçek anlamı olan ‘dokunma’ kastedilmiş olamaz
1161
.  
Nitekim  bn Ruşd de kendi kanaatine göre,   kelimesinden her iki mananın 
anlaşılma  derecesi  birbirine  eşit  ve  yakın  olsa  da,  cinsel  yaklaşma/cimâ  anlamının 
daha  açık  olduğunu,  dolayısıyla  başka  âyetlerde  de  mübâşeret  ve  mess  fiilleriyle 
cinsel  yaklaşma  kastedildiği  ve  bunların  da  lems  anlamında  kullanıldığını,  âyetten 
her  iki  manayı  da  anlamanın  zayıf  bir  tevîl  olduğunu  belirterek,  “Çünkü  Araplar, 
değişik  manaları  bulunan  bir  kelimeyi  kullandıkları  zaman  o  kelimenin  bütün 
manalarını  değil,  sadece  bir  tanesini  kastederler.  Bu,  Arap  dilinde  kendiliğinden 
anlaşılan bir gerçektir” demektedir
1162
.  
Netice itibariyle bu örnek Şâfiî’nin nasslarda kullanılan kavram ve ifadelere 
bağlı bir yaklaşım sergilediğini açıkça ortaya koymaktadır.  
6. Zina Sebebiyle Hurmet-i Musahere 
slam’da evlenilmesi haram kılınan kadınlardan biri de musahere (sıhriyet) 
yoluyla  haram  olandır.  Ancak  slam  hukukçuları  musaherenin  sözkonusu  olacağı 
durumlar hususunda ihtilaf etmişlerdir ki, bunlardan birisi de zina ile meydana gelen 
birleşmeyle hurmet-i musaherenin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğidir.  
Ş
âfiî’ye göre ise zina nedeniyle musahere sabit olmamaktadır. Ona göre bir 
kişi, eğer bir kadınla nikâhla evlenirse, bu durumda hurmet-i musahere gerçekleşir ve 
kadının annesi ile evlenmesi artık haram olur. Şayet bir kadınla zina yoluyla birlikte 
olursa,  onun  annesiyle  evlenmesi  haram  değildir.  Yine  karısının  annesiyle  zina 
                         
1159
   Kâsânî, Bedâiu’s- Sanâi‘, I. 30;  bn Nuceym, el-Bahru’r-Râik, I. 47.  
1160
   Zurkânî, Şerhu’z-Zurkânî, I. 132; Ayrıca bkz. Kâsânî, A.g.e., I. 30.  
1161
   Zencânî, A.g.e., s. 69. 
1162
   bn Ruşd, Bidâyetu’l- Muctehid, I. 121.  

---

 
257 
yapması  durumunda  da  karısı  kendisine  haram  olmamaktadır.  Böyle  bir  durumda 
adam yalnız Allah’ın emrine asi davranmış ve günahkar olmuştur
1163
.  
Ş
âfiî  sonra  ‘bazı  insanlar  dedi  ki’  diyerek  (Hanefîleri  kasdederek)  zina 
nedeniyle,  hatta  şehvetle  dokunma  ve  öpmeyle  de  musaherenin  gerçekleştiğine  ve 
zinanın  da  aynen  nikâh  gibi,  helâl  olan  şeyi,  haram  kıldığına  hükmettiklerini 
belirterek onların bu görüşlerin tenkit etmektedir
1164
.  
Dolayısıyla  Şâfiî’ye  göre  musahere  haramlığı  ancak  evlenme  (nikâh) 
yoluyla  gerçekleşmekte  ve  zina  yoluyla  olan  birleşmeyle  musahere  haramlığı 
gerçekleşmemektedir.  Ona  göre,  haram  (zina),  helalin  (nikâh)  haram  kıldığı  şeyi 
(mesela karısının annesini) haram kılmamaktadır. O, bu görüşe, Allah’ın Kitabından 
delil getirerek, Müslümanların üzerinde icma ettikleri şeye kıyas yaparak, ma’kûle ve 
de sünnet ve hicret yurdunun çoğunluğunun görüşüne binaen vardığını belirterek
1165
 
ş
u  âyetleri  delil  getirmektedir.  “Babalarınızın  nikâhladığı 
(
)
  kadınlarla 
evlenmeyiniz”
1166
,  “kendileriyle  zifafa  girdiğiniz 
(
)
  eşlerinizden  olup  evlerinizde 
bulunan  üvey  kızlarınız  size  haram  kılındı..”
1167
.  Dolayısıyla  Şâfiî  bu  hususta 
nasslarda  hangi  lafızların/fiillerin  kullanılmış  olduğuna  büyük  bir  önem 
atfetmektedir. Bu nedenle ona göre, vahiy musaherede haram kılmayı “nikâh” lafzı 
ile isimlendirmiş veya bu hususta nikâh ve duhûl kelimelerini kullanmıştır
1168
.  
Ş
âfiî’nin  muhatabı  ise  helâl  olan  nikâhlı  birleşme  ile  haram  olan  zina 
birleşmesi  arasında,  her  ikisinin  de  cimâ  olması  itibariyle  fark  görmemekte  ve 
Ş
âfiî’yi eleştirmektedir. Şâfiî’ye göre ise, Allah, evlenmeyi mübah görerek emretmiş 
ve onu, neseb, sıhrıyet, ülfet ve mutluluk sebebi saymış ve onunla mahremiyeti sabit 
kılmıştır. Yine nafaka, mehir ve miras gibi hükümleri buna binaen koymuştur. Buna 
göre,  helâl  olan  ve  teşvîk  edilen  nikâhla  yapılan  cimâ  ile;  haram  olan  ve  recmi 
gerektiren cimâ aynı değildir. Dolayısıyla Şâfiî, cezayı gerektiren zinanın, nimet olan 
                         
1163
   Şâfiî, Umm, V. 228, Bu konuda ayrıca bkz. Şâfiî; Umm, V. 362-363.  
1164
   Şâfiî, Umm, V. 228-234. Tâbiûn alimlerinden de zina ile hurmet-i musâherenin gerçekleşeceği 
görüşünde olanlar vardır. Bkz. Abdurrazzâk, Musannef, VII. 197-201.  
1165
   Şâfiî, Umm, V. 228. 
1166
   4. Nisâ, 22.  
1167
   4. Nisâ, 23.  
1168
   Şâfiî, Umm, V. 229.  

---

 
258 
helal  evliliğe  kıyas  edilemeyeceğini  belirtmek  suretiyle  muhatabının  görüşünü 
reddetmektedir
1169
.  
Ş
âfiî,  Hz.  Peygamber  de  dahil  hiç  kimsenin  neseb,  miras  ve  evlilikle 
gerçekleşen mahremiyeti zina ile sabit görmediğini de ifade ederek görüşünü teyide 
çalışmaktadır.  Ona  göre  evlilik  yani  nikâh,  kadının  annesini  vs.  mahrem  kılarak, 
onunla  beraber  bir  yerde  ve  yolculukta  bulunmalarına  izin  verirken;  zina,  taraflara 
böyle  bir  izin  vermemektedir.  Kısacası  zina  ma’siyettir  ve  onunla  musahara 
gerçekleşmez
1170
.  Şâfiî,  bu  hususta  haram  olan  bir  şeyin,  helâl  bir  şeyi  haram 
kılamayacağı  ilkesinden  hareket  etmektedir
1171
.  Daha  önce  de  ifade  ettiğimiz  gibi 
Ş
âfiî’nin bu yaklaşımına göre, kişi bir kadınla nikâhla evlenirse, karısının annesi ona 
haram olmakta, ancak o kadınla zina yoluyla birlikte olursa, kadının annesi (zina onu 
haram kılamadığı için) haram olmamaktadır.  
Burada  bizim  dikkat  çekmek  istediğimiz  konu,  Şâfiî’nin  hüküm  verirken 
ilke olarak nasslarda ifade edilen lafızlara büyük bir önem atfetmesi ve bu lafızlara 
bağlı  kalarak  hüküm  vermesidir.  Zira  yukarıda  da  anlatıldığı  gibi  o,  musahara 
haramlığını,  yalnız  nikâha  binanen  gerekli  saymıştır.  Çünkü  ona  göre  nasslarda 
yalnız  nikâhtan  bahsedilmiş  olup,  zina  ile  yapılan  cinsel  birleşmeye  yer 
verilmemiştir.  Bu  nedenle  Şâfiî’nin  bu  hususta,  hurmet-i  musaherenin  hikmet  ve 
gayesini  göz  önünde  bulundurduğunu  söylemek  zordur.  Oysa  Hanefiler,  hurmet-i 
musaharada  geçerli  olan  illet  ve  gerekçenin  zina  yoluyla  yapılan cinsî  münasebette 
de bulunduğundan hareketle zinayı da buna dahil etmişlerdir
1172
. Dolayısıyla onların 
bu  hususta  lafzî  değil,  gâî  bir  yorumla  hareket  ettikleri  anlaşılmaktadır.  “Hısımlık 
(musahere) yoluyla evliliğin haram olmasının hikmeti, yakınlar arasındaki kavga ve 
                         
1169
   Şâfiî, Umm, V. 229.  
1170
   Şâfiî, Umm, V. 231. Ayrıca bkz. Şîrâzî, el-Muhezzeb, II. 43. 
1171
   Şâfiî, Umm, V. 228-229. Nitekim Şâfiî’nin bu görüşü, “ 
 
    ” “Haram, helâlı haram 
kılmaz”  şeklinde  hadîs  olarak da  kitaplarda  yerini almıştır. Beyhakî,  Sunen, VII. 168-169.  Şu 
halde sahâbe ve tabiûndan, hem haramın, helalı haram kılacağına, hem de helâl kılmayacağına 
ilişkin farklı sözler nakledilmiştir. Bkz. Abdurrazzâk, Musannef, VII. 198-199.  bn Hazm da bu 
görüşleri genişçe nakletmekte ve  brahim en-Nahaî’nin şu sözüne yer vermektedir. “Helâl, helâl 
olan bir şeyi haram kıldığında, haram daha çok haram kılar”
.  bn Hazm, el-Muhallâ, IX. 532. 
Ş
u  halde  Nahâî’nin  yaklaşımına  göre,  helâl  olan  nikâhla,  meselâ  kadının  annesi  nasıl  haram 
oluyorsa,  haram  olan  zina  ile  o  kadının  haram  olması  evleviyetle  mümkündür.  Dolayısıyla 
Nahâî’nin, haramın, helalı haram kılmayacağı şeklindeki söze/rivâyete katılmadığı ve meseleye 
aklî yönden yaklaştığı anlaşılmaktadır.  
1172
   Debûsî, Mukayeseli  slam Hukuk Düşüncesi, s. 227.  

---