Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hadîsi Yeniden Dü
- Tecrîd-i Sarîh
- 2. Canlı Hayvanı Kesilmi
- Muhtasaru’l-Muzenî
263 koymaktadır 1190 . Şâfiî ile Hanefî muhatabları arasında musarrat hadîsi üzerinde cereyan eden tartışma, Şâfiî’nin nassların otoritesi tonusundaki düşüncelerini bütün açıklığıyla gözler önüne sermektedir 1191 . Ayrıca, burada onun metin tenkidinden uzak bir tutum sergilediği de anlaşılmaktadır. Ebu Hanîfe, bir sâ’ hurma ile değil, sütün bedeli ile birlikte hayvanı geri vermesi gerektiği görüşündedir. bn Ebî Leylâ ise, sütün bedeline ilaveten bir sâ’ hurma vermesi gerektiğini savunur. Ebû Hanîfe’nin yorumuna göre, hayvanların çeşitlerine göre memede bırakılan sütün herhangi bir miktarı veya vasfı için tazminat olarak gösterilen bir sâ’ hurma, mantıken sütün bedeli olamaz. Bu yüzden, Iraklılar bir sâ hurma yerine sütün bedelinin ödenmesi gerektiği görüşündedirler. Şâfiî, hadîsin lafzına göre amel eder ve Hz. Peygamberin hadîsine sorgulamadan uyulması gerektiğini vurgular 1192 . Hanefîlere göre, malın kendisi yok olup geri verilmesi imkânsız olması halinde değerinin yahut benzerinin verilmesi gerektiği konusunda icma meydana gelmiştir. O halde süt, eğer “mislî” şeylerden ise misliyle, değilse değeriyle tazmin olunur. Onun yerine hurma verilmesi, Kitab, sünnet ve icma ile sabit olan hükme aykırı, dolayısıyla geçersiz olur 1193 . Hadîsin sırf isnadının sağlam olması, onun zahirî anlamını esas almada yeterli değildir. Bilakis, hadîsin metninin de, kendisinden daha üstün olan Kur’an, sünnet ve üzerinde icmâ edilen bir asla muhalif olmaktan salim olmalıdır. Hadîste bulunan şâz ve illet, onun alınmasına mani olur ve böylece hadîsin zahirî anlamının alınmasını engel teşkil eder 1194 . Dolayısıyla bu hadîs, Allah’ın Kitâbına muhalif olmakla ma’lûldür. Kur’an’da, zararın misliyle/miktarınca tazmin edilmesi 1190 Özafşar, Hadîsi Yeniden Düşünmek, s. 98. 1191 Özen, Aklîleşme Süreci, s. 384. 1192 Hasan, slâm Hukukunun Doğuşu , s. 153. 1193 Hınn, Yöntem Tartışmaları, s. 325. Burada Tecrîd-i Sarîh mütercimi Kâmil Miras’ın bir yanılgısına işaret etmekte fayda görüyoruz. O, musarrat konusunda Nevevî’nin de Hanefîler gibi düşündüğünü belirterek şu ifadelere yer vermektedir: “Muslim Şerhi’nde Nevevî, bir sâ’ hurmanın reddini hilâf-ı usûl buluyor ve: “Gayrin malı itlâf edildiğinde eğer telef edilen mal mislî ise bir misli sahibine iâde edilir; mislî değil ise, malın kıymeti takdir edilerek verilir. Fakat burada sütün yerine cinsinin gayri, hurma verilmesi hilâf-ı usûldür” diyor ki, bu mutâlâa, ayniyle Hanefî mezhebinin mahsûl-i ictihâdıdır”. Nâim-Miras, Tecrîd-i Sarîh, VI. 468. Oysa Nevevî, bu hususta kendi görüşlerinin Şâfiî gibi olduğunu belirttikten sonra yukarıdaki değerlendirmeyi Hanefîlerin görüşü olarak nakletmekte ve Hanefîler gibi düşündüğü konusunda bir ifade kullanmamaktadır. Nevevî, Şerhu’n-Nevevî, X. 167. 1194 Kevserî, en-Nuketu’t-Tarîfe, s. 91; Desûkî, mâm Muhammed, s. 208. 264 emredilmiştir. “Kim size saldırıda bulunursa, siz de ona yaptığı saldırının misli ile saldırın” 1195 . “Eğer ceza verecekseniz, size verilen cezanın misliyle ceza verin” 1196 . Bu iki âyet zararın misliyle tazmin edilmesini kesin olarak ortaya koymaktadır. Şu halde, hadîsteki ‘bir sa’ hurma’ ifadesi, müşterinin yanında günlerce kalan hayvandan sağılan sütün misli ve bedeli olamaz. Aynı zamanda bu hadîs, fakihlerin cumhuruna göre esas alınan ‘el-harâc bi’d-damân’ hadisîne de aykırıdır 1197 . Ayrıca Hanefîler, Ebû Hurayra’nin, bn Mes’ûd ve diğerleri gibi, sahâbenin fakihlerinden olmaması, açık kıyasa (kıyas-ı celî) muhalif olarak rivâyet edilmesi ve âhâd olması gerekçesiyle bu hadîsle amel etmemişlerdir 1198 . Kısacası Şâfiî bu örnekte, haber-i vahidi metin yönünden, dinin temel ilkelerine ve kıyasa aykırı olup olmaması açısından herhangi bir sorgulmaya tabi tutmadan ve tamamen zahirine bağlı kalarak hareket etmiş ve hadisi de bu doğrultuda değerlendirmiştir. 2. Canlı Hayvanı Kesilmiş Hayvanın Eti ile Değiştirme Ş âfiî’nin nazarında bir konuda herhangi bir hadîsin bulunması durumunda artık kıyasa başvurulamayacağını, canlı hayvanı kesilmiş et karşılığında değiştirme örneğinde de görmek mümkündür. Şâfiî’nin delili, Saîd bnu’l- Museyyeb’in mürsel olarak 1199 naklettiği “Hz. Peygamber canlı hayvanı et ile alım satımını (değiştirmeyi) yasak etti” 1200 ş eklindeki rivâyetdir. Dolayısıyla Şâfiî’ye göre ister aynı ister farklı sınıftan olsun, her halukârda canlı bir hayvanı, kesilmiş hayvanın etiyle değiştirmek hiçbir şekilde caiz değildir. Hz. Ebûbekir de bunu mekruh görmüştür. Şâfiî’nin yer verdiği diğer bir rivâyete göre, Hz. Ebûbekir zamanında bir oğlağa karşılık kesilmiş bir devenin etinden bir parça isteyen kişiye Hz. Ebûbekir’in bunun doğru olmadığını söylediğini nakletmektedir 1201 . Oysa mam Mâlik’e göre, cinslerinin farklı olması 1195 2. Bakara, 194. 1196 16. Nahl, 126. 1197 Kevserî, en-Nuketu’t-Tarîfe, s. 91; Desûkî, mâm Muhammed, s. 208. 1198 Hınn, Yöntem Tartışmaları, s. 325. 1199 Şâfiî, Saîd bnu’l-Museyyeb’in mürselini hasen olarak değerlendirmektedir. Bkz. Muzenî, Muhtasaru’l-Muzenî, IX. 88. Bu hususta geniş bilgi için bkz. el-Bağdâdî, el-Kifâye fî lmi’r- Rivâye, s. 404. 1200 Şâfiî, Umm, III. 98; Muzenî, A.g.e., IX, 88; Mâlik, Muvatta, 31, Buyû’ 27, h. no: 64 (II. 655). 1201 Şâfiî, Umm, III. 98; Muzenî, A.g.e., IX. 88. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|