Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc

 
270 
engelleyerek ve onunla konuşarak mani olması mümkündür. Eğer bunları yapmaz da, 
adamın  gözünü  çıkarmayı  kasdederse,  bundan  dolayı  sorumlu  olmuş  olur.  Bakmak 
evin içine girmekten daha büyük ve önemli değildir”
1225
.  
Öte  yandan  bu  hususta  yapılan  bir  değerlendirme  de  belirtildiği  üzere, 
“Rasûlullah  şöyle  buyurdu”  şeklinde  merfû  olarak  gelen  bu  haberler,  aslında,  Hz. 
Peygamberin  yukarıda  nakledilen  te’dîb  ve  tehdidinden,  adı  geçen  sahâbîlerin 
anladıkları  ve  o  söz  ve  eylemden  çıkardıkları  fıkhî  bir  neticeyi  yansıtabilmektedir. 
Hz. Peygamberin gerek bu ifadesinden ve gerekse Enes’in anlattığı hareketinden
1226
 
amaç,  tamamen  onu  korkutma, caydırma ve  sakındırma  olmasına  rağmen, özellikle 
Ebû  Hurayra  ve  Ebû  Zerr,  onun  maksadını  pek dikkate almadan, hadîs ve  hadîseyi 
lafzî  ve  zahirî  bir  yaklaşım  ile  anlamışlar  ve  anladıkları  bu  manayı,  sanki  Hz. 
Peygamber  aynen  o  şekilde  söylemiş  gibi  merfu  olarak  rivâyet  edebilmişlerdir. 
Çünkü  gerçekten  Hz.  Peygamberin  amacı  bu  olsaydı,  onların  lafızlarında  ifadesini 
bulduğu  gibi,  hukukî  cezayı  gerektirecek  bir  suç  bulunsaydı,  Hz.  Peygamberin  o 
ş
ahsı  o  anda  veya  biraz  sonra  cezalandırmasına  kim  engel  olabilirdi?  Hz. 
Peygamberin  gördüğü  ve  bildiği  halde,  onu  cezalandırmayıp,  yalnızca  azarlamakla 
yetinmesi  veya  Enes  rivâyetinde  olduğu  gibi,  biraz  üzerine  yürümekle  yetinmesi, 
onun amacının te’dîb olduğunu ortaya koymaktadır
1227
.  
Ş
u halde, evlere izinsiz bakma fiili, cezası bulunan kesin bir suç olmadığı 
ve  ifadenin  sakındırma  amacıyla  söylendiği  açıkça  ortada  olduğu  halde,  Şâfiî 
tarafından zahirî anlamıyla değerlendirilmiş ve ceza hukukuna konu edinilmiştir
1228
.  
2. Cemaatle Namazın Vücûbu  
Ş
âfiî,  cemaatle  namazın  hükmü  konusunda,  Hz.  Peygamberin,  cemaatle 
namaza gelmeyenlere yönelik tehdit içerikli ifadelerini de delil olarak kullanmış, ve 
bu tür hadîslerden önemli fıkhî hükümler çıkarmıştır.  
                         
1225 
  Hattabî, Maâlimu’s-Sunen, V. 366-367.  
1226
   Enes b. Mâlik’in rivâyetine göre, Hz. Peygamber elindeki aleti adamın gözüne sokabilmek için 
fırsat kollamış, hatta harekete geçmiş, fakat adam geri çekilince “eğer yerinde öyle dursaydın, 
gözünü oyacaktım”
 demiştir. Muslim, Sahîh, 38, Âdâb 9, h. no: 40-42 (II. 1698-1699); Ahmed 
b. Hanbel, Musned, II. 266.  
1227
   Erul, Sahabenin Sünnet Anlayışı, 267.  
1228
   Nitekim Şâfiî’nin bu hadîsleri ve bu konuyu, suç ve cezalarla ilgili Kitâbu Cirâhi’l-Amd (Şâfiî, 
Umm, VI. 48-50) de konu edinmesi bu tesbiti teyid etmektedir. 

---

 
271 
Ş
âfiî, cemaatle namazın hükmü konusunda, “Ey iman edenler, Cuma günü 
namaza çağırıldığınız (ezan okunduğu) zaman, hemen Allah’ı anmaya koşun ve alış 
verişi bırakın”
1229
 âyetine yer vermekte ve bu ayete göre, Allah’ın Cuma namazına 
gitmeyi vacip kıldığını, bunun Cuma namazı dışında cemaatle namaz kılmayı vacip 
kılmasının  ihtimal  dahilinde  olduğunu,  ayrıca  Hz.  Peygamberin  yolcu  ve  mukîm 
iken,  korku  hali  dışında  cemaatle  namaz  kıldığını  belirterek  cemaatle  namaz 
kılmanın vacip (farz-ı kifâye) olduğu hükmünü temellendirmeye çalışmaktadır
1230
.  
Ş
âfiî,  Hz.  Peygamberin,  cemaatle  namaz  kılmayı  emrettiğini,  cemaate 
katılmamaya  ise,  ancak  bir  özre  binaen  ruhsat  verdiğini  belirterek,  yolculuk  veya 
ikâmet  halinde,  cemaatin  bulunmaması  durumu  hariç,  farz  namazları  cemaatle 
kılmayı  terketmenin  helâl  (caiz)  olmadığını  ifade  etmektedir
1231
.  Bu  bağlamda 
Ş
âfiî’nin,  cemaatle  namazın  vucûbu  hakkında,  Hz.  Peygamberin  tergîb  ve  terhîb 
maksadıyla  söylediği  anlaşılan  şu  hadisi  delil  olarak  kullanması  dikkat 
çekicidir:“Nefsim  kudret  elinde  olan  Allah’a  yemin  olsun,  içimden  öyle  geçiyor  ki, 
ateş  yakılması  için  odun  toplanmasını  emredeyim,  sonra  namaz  için  ezan 
okunmasını,  daha  sonra  bir  adama  emredip  insanlara  imam  olmasını,  sonra  da 
cemaatle  namaza  gelmeyenlere  gidip  (kendileri  içerde  iken)  evlerini 
yakıvereyim”
1232
.  Şâfiî,  Hz.  Peygamberin,  evlerini  yakmayı  düşünerek  söylediği  bu 
sözleri,  yatsı  namazına  gelmeyen  münafıklar  hakkında  söylediğini  hatırlatmakta, 
ancak cemaate gelmeye güç yetiren kimselere, bir özür dışında, cemaatle namazı terk 
etmelerine ruhsat vermediğini belirtmektedir
1233
.  
Hadisteki,  cemaate  gelmeyenlere  yönelik  tehdit  ifadesinden,  Atâ  (ö.  114), 
mam  Evzâî  (ö.  153),  Ebû  Sevr  (ö.  186),  Ahmed  b.  Hanbel,  Dâvudu’z-Zahirî,  bn 
Huzeyme’ye  (ö.  311)  göre  cemaatle  namaz  farz-ı  ayndır  ve  namazın  şartlarından 
biridir.  mam Şâfiî’ye göre ise farz- kifâyedir. Malikî ve Hanefîlere göre ise sünnet-i 
                         
1229
   62. Cum’a, 9. 
1230
   Şâfiî, Umm, I. 277.  
1231
   Şâfiî, Umm, I. 277.  
1232
   Mâlik, Muvatta, 8, Salati’l-Cema’a 1. h. no: 3 (I. 129-130); Buhârî, Sahîh, 10, Ezan 29 (I. 158); 
Muslim, Sahîh, 5, Mesâcid 42, h. no: 251-252 (I. 451-452); Ebû Davud, Sunen, 2, Salât 46, h. 
no: 547-549 (I. 371-373).  
1233
   Şâfiî. Umm, I. 277.  

---