Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
20 aykırı bir tutum arzediyor demektir. Bu hedeflerden sapma pahasına lafzî yorumda ısrar edilmesinin, hukuku donduracağı açıktır” 90 . Yorum ameliyesinde lafızlara aşırı derecede bağlı kalınması, hükümlerin katılaşmasını ve buna bağlı olarak da sosyal hayatta sıkıntıların ve problemlerin doğmasına neden olabilmektedir. Nitekim bu hususta örnek olarak “eşhedü” lafzına bağlı yorumlar dikkat çekmektedir. Şahitlik etmek için kullanılan mezkur lafız kimi hukukçulara göre “taabbudî” olup bunun dışındaki lafızlarla aynı anlama gelse dahi ş ahitlik yerine getirilemez. Onların bu konudaki dayanakları ilgili ayet ve hadîslerde ş ehadet lafzının kullanılmış olmasıdır 91 . Dolayısıyla burada şahitliğin temel gaye ve amacından ziyade lafızcılık ön plana çıkarılmaktadır. Halbuki şahitlikten amaç, doğru hükmün ortaya çıkması için kişinin gördüğünü ve bildiğini anlatmasından ibarettir. Bu durumda lafızcılık gayenin önüne geçmekte ve lafız sultası ortaya çıkmaktadır. Zira hukukta her hâlükarda lafzın ön plana çıkması halinde adalet gerçekleşmeyeceği gibi, hile ve nassların etkisiz hale getirilmesine de neden olacaktır 92 . Zira hukuk metinlerinin ruhunu gözetmeksizin sadece lafzî yoruma itibar edilmesi kanuna karşı hilenin temelini oluşturmaktadır 93 . Dolayısıyla salt lafızcılık nasslarla gerçekleşmesi hedeflenen maksatları ilgaya götüren fakat lafzın zahirine uygunluk arzeden yorumların ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Nassların ruhunu ihmal ettiği müddetçe bu tür yorumlarını meşruluğu kabul edilemez 94 . Zira muhtemel ve mümkün yorumları sadece lafzın mantûkuna ve melfûzuna sığınarak dışlamak ve reddetmek, tam bir ibarecilik ve dogmatizm olacaktır 95 . Sonuçta tarihte ortaya çıkan şekilci/lafızcı tutumlar, düşüncenin önündeki önemli engellerden birisi haline gelmiş, slamî esasların tetkikini güçleştirmiş ve bazı prensiplerin özünü bozmuştur 96 . 90 Köse, Saffet, “ slam Hukuk Düşüncesinin Bazı Problemleri”, slâmiyât, c. II. sy. I, Ankara, 1999, s. 50. 91 Koşum, Yöntem Sorunu, s. 81 ( bn Humâm, Fethu’l-Kadîr, VI. 456’dan naklen. Hanefîlerin diğer kaynakları için bkz. es-Serahsî, Ebûbekr Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, Dâru’l- Ma’rife, Beyrût, 1406, XII. 42; el-Kâsânî, Alâuddîn, Bedâiu’s- Sanâi‘, Dâru’l- Kitâbi’l-Arabî, Beyrût, 1982, VI. 273. 92 Koşum, A.g.e., s. 81-82. 93 Şâtıbî, Muvâfakât, III. 376; Köse, Kanuna Karşı Hile, s. 90. 94 Tan, slam Hukukunda Yorum Çeşitleri, s. 74-75. 95 Kılıç, Sadık, “Nesnellikle Öznellik Arasında Yorum”, s. 109. 96 Köse, “ slam Hukuk Düşüncesinin Bazı Problemleri”, s. 50. 21 Sünnetin mahiyeti ve niteliği üzerine yapılan bir araştırmada da, sünnetin sadece “şekil- lafız” değil, “şekil- lafız”ın altında yatan mânâ, rûh, ilke, hikmet ve amaç olduğuna dikkat çekilerek şu değerlendirmede bulunulmaktadır: “Sünnet Hz. Peygamberin her dediğini, her yaptığını, her uygulamasını, meselelere getirdiği her çözümü aynen ve bunların altında yatan amaç, gaye, ilke veya prensiplere bakmaksızın tekrarlamak, taklid etmek değildir. Diğer bir ifade ile sünnet, her zaman ve mekânda, karşılaşacak her türlü problemin hazır çözümlerini veren sihirli bir formül değildir. Aynı şekilde sünnete uymak da, Hz. Peygamber dönemine geri gitmek, o dönemin şartlarını, hayat tarzını aynen günümüze aktarmak değildir. Bu olsa olsa tembelce, sadece şekle bağlılıkla yetinip, onun altında yatan hikmet, amaç ve ilkeleri gözardı etmek anlamına gelebilir” 97 . Sünnetin şeklî boyutunun tamamen devre dışı bırakılacağı gibi yanlış bir anlamaya karşı ise şu şekilde bir açıklama yapılmıştır: “Sünnetin şekil-lafızdan ziyade ilke-prensip olması, şeklin hiçbir surette söz konusu olmadığı, diğer bir ifade ile şeklin tamamen değersiz ve hükümsüz olduğu şeklinde kesinlikle anlaşılmamalıdır. Zira özellikle “ibadetler” olarak tanımlanan, namaz, oruç, hac gibi hususların, -bazı detaylar hariç- zaman ve mekana göre değişmesi kesinlikle söz konusu olamaz. Bu konularda sünnetin belirlediği şekillerin muhafazası elbette zorunludur. sünnetin şekilden ziyade ilke, hikmet ve amaç olduğu alanlar ise, daha ziyade ibadetlerin dışında kalan ve özellikle toplumsal alanlardır. Nitekim zaman ve mekanın değişmesiyle yeni meselelerin zuhur ettiği alanlar da genelde bu alanlardır” 98 . Dolayısıyla sünnetin ritüel olarak taşınan bazı şekilsel özellikleri bulunmakla birlikte, asıl taşınması gerekli olan sünnetin mahiyeti ve muhtevasıdır 99 . Bu bakımdan sünneti günümüze taşırken, lafzı ile maksat ve ruhu arasında bir denge kurmaya çalışılmalıdır 100 . Lafızcı yaklaşımlarda dikkat çeken diğer önemli bir husus ise, nassı anlamaya ve yorumlamaya çalışan insanın yorum aktivitesinin kısıtlanmasıdır. Zira bu yaklaşım tarzında anlama eylemi nassın lafzî sınırlarına hapsolmakta, yorumcuya 97 Kırbaşoğlu, M. Hayri, slâm Düşüncesinde Sünnet, Ankara Okulu Yay., Ankara, 2000, s. 92. 98 Kırbaşoğlu, A.g.e., s. 98. 99 Keleş, Ahmet, Sünnet Yaşayan Hz. Muhammed, nsan Yay., stanbul, 2003, s.14. 100 Erdoğan, Mehmet, Akıl-Vahiy Dengesi Açısından Sünnet, MÜ FV Yay., stanbul, 1995, s. 280. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|