Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- K NC BÖLÜM MÂM ŞÂF Î’N N HADÎS/SÜNNET ANLAYI ŞINDA LAFZA BA ĞLI YORUMUN YER VE MAH YET
- Fıkh-î slâm Tarihi
27 Nassların farklı açılardan okunup, yorumlanmasında, onu anlamaya ve kavramaya çalışan insanın yapısından ve konunun ilgili olduğu sahadan kaynaklanan etkenlerin rolü söz konusudur. Dolayısıyla ortaya çıkan farklı yorum ve değerlendirmelere müsamaha ile yaklaşılarak doğal karşılanmaladır. Yoruma kapalı konular dışında yani yoruma açık konularda farklı yaklaşımların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Zira sosyal bilimlerde ilke olarak her insan, olaylara kendi bakış açısından yaklaşır ve değerlendirir. Bu ise farklı yorum ve yaklaşımların doğmasını beraberinde getirir. Şu halde burada önem arzeden husus, yapılan yorumların tutarlılığı ve de problemleri amacına uygun olarak sağlıklı bir şekilde çözebilme gücü ve kabiliyetidir. slam hukukçuları tarafından yapılan yorumlar, eleştirilemez özellikte mutlak doğrular olarak nitelendirilemez. Yapılan bu yorumlar çoğunlukla hukukun ne olması gerektiğine dair hukukçuların bir takım düşünce ve mülâhazalarından ibarettir. Yine slam hukukunda ictihadla çıkarılan sonuçların zan ve re’y olarak nitelendirilmesi ve bunların ilim ve bilgiden ayrılması gerektiği üzerinde durulması bu hususu ortaya koymaktadır 125 . Sahâbe, tâbiûn ve sonradan gelen müctehidlerden hiçbirisi kendi re’yinin (mutlak) doğru olduğunu düşünmemiştir. Ancak kendi düşünce ve zannına göre doğru olduğunu düşünmüş ve ona bağlanmıştır. Hatta öyleki, başka bir müctehidin re’yine göre, kendi re’yinde bir zaafla veya hakka ve adâlete daha yakın bir kanaat ve düşünceyle karşılaşması durumunda kendi re’yinden dönmüştür 126 . Sonuç olarak slam düşünce tarihinde dinî metinlerin anlaşılıp yorumlanması konusunda ortaya çıkan lafza bağlı okuma biçimi, ilmî çevrelerde sıkça tartışması yapılan hususlardan biri olmaya devam etmektedir. Bu bakımdan geleneğimizde vucut bulmuş hatta ekolleşmiş olan lafza bağlı yorumların kökenlerini irdelemek ve mantığını kavramak günümüzde ve gelecekte yapılacak yorumlar için büyük bir önem arzetmektedir. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi zahirî anlamı önceleyen ve lafza bağlı kalan yorum ve yaklaşımlar daha slamın ilk dönemlerinden itibaren hemen hemen her nesil, ekol ve ilmî muhitlerde muhtelif nisbet ve tonlarda 125 Weiss, “ slam Hukukunda Yorum: ctihad Teorisi”, s. 188. 126 Duraynî, el-Menâhicu’l-Usûliyye, s. 19. 28 görülen bir realitedir. şte bu gerçekten hareketle bu çalışmamız bir bütün olarak slâm düşüncesindeki lafza bağlı yorumun mahiyetini araştırmaktan ziyade sistemli olarak ilk defa zahirî anlamın kapısını araladığı iddia edilen mam Şâfiî’nin hadîsleri anlama ve yorumlama yönteminde lafza bağlı yaklaşımın yerini ve keyfiyetini konu edinmeyi amaçlamaktadır. Giriş mahiyetindeki bu temel bilgi ve değerlendirmelerden sonra, esas konumuz olan Şâfiî’nin lafza bağlılığı meselesini incelemeye geçebiliriz. K NC BÖLÜM MÂM ŞÂF Î’N N HADÎS/SÜNNET ANLAYIŞINDA LAFZA BAĞLI YORUMUN YER VE MAH YET 30 I- ŞÂF Î’DEN ÖNCE HADÎSLER /SÜNNET ANLAMA VE DEĞERLEND RMEDE TEMEL YAKLAŞIMLAR mam Şâfiî’nin hadîs/sünnet anlayışında lafza bağlı hadîs yorumunun mahiyetini incelemeye başlamadan önce, Şâfiî’ye kadarki zaman diliminde hadîs ve sünneti anlama ve değerlendirmede ortaya çıkan temel yaklaşımlara ve gelişim sürecine genel olarak temas etmenin yerinde olacağı kanaatindeyiz. Kur’an’ın dolayısıyla vahyin indiriliş sürecine tanık ve bu arada Hz. Peygamberin sünnetine vâkıf olan, Sahâbe veya Ashâb olarak bilinen ilk Müslüman neslin, hadîsleri ve sünneti anlama ve yorumlamadaki mantalite ve yaklaşımlarını bilmek geçmişte olduğu gibi bugün için de büyük bir önem arzetmektedir. Zira onlar, Hz. Peygamberin en sadık arkadaşları olarak, savaşta ve barışta, seferde ve hazarda hep onun yanında bulunmuşlar ve onun ışığı ile aydınlanmışlardır. Dolayısıyla bu durum, onların Kur’an ve sünneti, taşımış oldukları maksat ve hikmetleri daha iyi anlamalarını ve kavramalarını gerektirmiştir 127 . Sürekli beraberliğin kazandırdığı bir imkanla Şâri’in gözettiği maksatları öğrenmişler ve yeni hadîselere tavır belirlemede bu maksatlar kendilerine ışık tutmuş, onların lafza bağlı kalmamalarını temin etmiştir 128 . Ancak sahabenin tamamı, bilgi seviyesi, anlama ve kavrama yetenekleri bakımından aynı düzeyde değildir. Onlardan kimi nebevî beyanları işittiği bellediği halde, fakîh ve müctehit sahabîler kadar, o nassların fıkhına vakıf olamıyorlardı 129 . Bu arada içinde bulundukları şartlar hepsi için ilim tahsiline elverişli değildi. Bir kısmı uzun süre Hz. Peygamberle birlikte bulunarak, onu dinleyerek ilim alırken, bir kısmı Allah yolunda cihadla, yahut ziraat veya ticaret gibi dünyevî işlerle meşgul idiler 130 . 127 Musa, M. Yûsuf, Fıkh-î slâm Tarihi, çev. Ahmet Meylânî, Arslan Yay., stanbul, 1983. s. 44. 128 Erdoğan, Ahkâmın Değişmesi, s. 87. 129 Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, TDV Yay., Ankara, 1999, s. 197. 130 Abdulmecîd, el- tticâhâtu’l-Fıkhıyye, s. 143. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|